Israel dội bom lãnh thổ nước đồng minh Mỹ: Câu hỏi khó cho Washington

Qatar có lẽ chưa bao giờ nghĩ rằng nước này phải hứng chịu đòn tấn công quân sự từ một quốc gia khác, đặc biệt là từ Israel, nhờ vị thế là đồng minh chủ chốt của Mỹ ngoài NATO. Qatar là nơi Mỹ đặt căn cứ quân sự lớn nhất ở Trung Đông.

Nỗ lực lấy lòng ông Trump để đổi lấy đảm bảo an ninh của Qatar và các nước dầu mỏ vùng Vịnh đã không đem lại kết quả như mong đợi. Ảnh: Reuters.

Theo CNN, quốc gia nhỏ bé vùng Vịnh này là đồng minh hàng đầu của Mỹ, vừa trải thảm đỏ đón Tổng thống Donald Trump cách đây 4 tháng. Khi đó, các thỏa thuận thương mại trị giá hàng tỷ USD được ký kết, thậm chí Qatar còn tặng Nhà Trắng chiếc chuyên cơ Boeing 747-8 hạng sang.

Qatar hiện giữ vai trò trung gian trong nỗ lực chấm dứt xung đột ở Gaza. Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani trực tiếp gặp nhà đàm phán hàng đầu của Hamas Khalil Al-Hayya, để thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin do Mỹ dẫn dắt. Thế nhưng chỉ vài giờ trước khi Hamas đưa ra phản hồi, Israel dội bom xuống Doha, khiến 5 thành viên Hamas và một sĩ quan an ninh Qatar thiệt mạng.

Sốc và giận dữ ở Doha

Trong cuộc phỏng vấn với CNN, Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed gọi vụ tấn công của Israel tương tự như khủng bố. Ông cáo buộc Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã “giết chết mọi hy vọng” về thỏa thuận trao trả con tin và phá vỡ “mọi cơ hội hòa bình”. Thủ tướng Qatar nói ông Netanyahu cần phải “bị đưa ra công lý” vì “chà đạp mọi luật pháp quốc tế”.

Mối quan hệ song phương giữa Qatar và Mỹ được đánh giá là rất tích cực. Cá nhân Tổng thống Mỹ Donald Trump từng ca ngợi Qatar vì đã “dũng cảm chấp nhận rủi ro để cùng giúp tìm kiếm hòa bình”.

Hồi tháng 6, Qatar chấp nhận để Iran tập kích lãnh thổ quốc gia dù đòn tấn công chỉ mang tính biểu tượng. Tehran tuyên bố đó là đòn đáp trả việc Washington không kích các cơ sở hạt nhân.

Câu hỏi về chiếc ô bảo vệ của Mỹ

Theo CNN, hệ quả của đòn tấn công mà Israel thực hiện lần này vượt khỏi biên giới Qatar. Các quốc gia vùng Vịnh, vốn dựa vào chiếc ô bảo vệ của Washington suốt nhiều thập kỷ, giờ bắt đầu hoài nghi.

Trong cuộc gặp ông Trump hồi tháng 5, quốc vương Qatar Tamim bin Hamad Al Thani từng kỳ vọng hai nước cùng nhau thúc đẩy hòa bình. Ảnh: Anadolu.

Trong chuyến thăm khu vực hồi tháng 5, ông Trump chứng kiến Ả Rập Saudi, Qatar và UAE cam kết đầu tư đến 3.000 tỷ USD. Đổi lại, họ kỳ vọng nhận được bảo đảm an ninh từ Washington.

“Các quốc gia vùng Vịnh giàu có chắc chắn đang tự hỏi phải làm gì để ngăn chặn các cuộc tấn công trong tương lai”, nhà nghiên cứu HA Hellyer từ Quỹ Carnegie ở Mỹ bình luận. “Họ có thể sẽ phải nghĩ đến một cấu trúc an ninh mới, thay vì tiếp tục trông cậy vào Mỹ”.

Mức độ tổn hại trong lòng tin giữa Mỹ và các đối tác vùng Vịnh hiện vẫn chưa rõ. Phần lớn sẽ phụ thuộc vào cách ông Trump trấn an đồng minh cũng như thông điệp Washington gửi đến Israel, CNN nhận định.

Mặt khác, dù Qatar chưa khép lại vai trò trung gian, tiến trình hòa giải giữa Israel và Hamas hiện rơi vào bế tắc. Chuyên gia Hasan Alhasan từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) ở Mỹ nhận định: “Rủi ro này quá lớn, có lẽ không còn quốc gia nào trong khu vực muốn đóng vai trò trung gian”.

Trong nhiều năm, Qatar và Ai Cập đóng vai trò chính trong các cuộc hòa giải giữa Israel và Hamas. Oman từng giúp Mỹ và Iran đàm phán, hay gần đây là với lực lượng Houthi ở Yemen. UAE giúp dàn xếp trao đổi tù binh giữa Nga và Ukraine. Ả Rập Saudi cũng muốn trở thành nơi tổ chức đàm phán cho nhiều xung đột.

Giờ đây, các nhà lãnh đạo khu vực đều dõi theo phản ứng của ông Trump. Bởi lẽ, vụ không kích ở Doha dẫn đến nghi ngờ rằng Israel đang có những toan tính riêng, không theo nỗ lực chung hướng tới hòa bình ở khu vực, CNN kết luận.