Thỏa thuận thương mại giữa Mỹ với một quốc gia châu Á đứng trước nguy cơ đổ vỡ

Một thỏa thuận thương mại được xem là “cú huých lớn” cho quan hệ kinh tế Mỹ – Indonesia đang có nguy cơ sụp đổ. Washington cáo buộc Jakarta rút lại nhiều cam kết đã thống nhất hồi tháng 7, tạo ra rủi ro cho toàn bộ khung hợp tác giữa hai nước.

Một quan chức Mỹ giấu tên cho biết Indonesia đang “rút lại các cam kết” từng đạt được trong thỏa thuận thương mại song phương hồi tháng 7. Dù không nêu cụ thể điều khoản nào, nguồn tin khẳng định Jakarta đã tỏ ý không thể chấp nhận một số cam kết mang tính ràng buộc và muốn điều chỉnh lại nội dung.

Sự thay đổi lập trường này khiến phía Mỹ lo ngại toàn bộ cấu trúc thỏa thuận sẽ bị phá vỡ, đặc biệt khi các điều khoản ban đầu được hai nước mô tả là “mang tính bước ngoặt”. Ngay trong tuyên bố ngày 15/7, Tổng thống Donald Trump từng gọi thỏa thuận là “chiến thắng lớn cho các nhà sản xuất và người lao động Mỹ”.

Bối cảnh hiện tại cho thấy sự bất ổn trong hợp tác thương mại giữa hai nước, nhất là khi nhiều doanh nghiệp Mỹ đang kỳ vọng mở rộng thị trường tại Indonesia theo các cam kết đã thống nhất.

Hình ảnh từ máy bay không người lái cho thấy các chồng container tại cảng Tanjung Priok ở Jakarta, Indonesia, ngày 10/7/2025.

Những gì hai bên đã thống nhất hồi tháng 7

Theo tuyên bố trước đó, Indonesia đồng ý xóa bỏ thuế quan đối với hơn 99% hàng hóa Mỹ, đồng thời loại bỏ toàn bộ hàng rào phi thuế đối với doanh nghiệp Mỹ. Đổi lại, Mỹ sẽ giảm mức thuế đe dọa áp lên hàng hóa Indonesia xuống 19% từ 32%.

Thỏa thuận này được xem là đặc biệt quan trọng vì mở ra cánh cửa lớn cho hàng nông nghiệp, công nghiệp và công nghệ Mỹ thâm nhập vào thị trường Đông Nam Á đông dân nhất.

Tuy nhiên, theo quan chức Mỹ, Jakarta đang đặt lại vấn đề với một số cam kết mang tính pháp lý ràng buộc, khiến thỏa thuận bị đẩy vào thế bấp bênh. Nguồn tin cũng nhấn mạnh nếu các cam kết bị “tái định hình”, chất lượng thỏa thuận có thể thấp hơn những gì Mỹ đạt được với Malaysia và Campuchia gần đây.

Indonesia đang lo ngại điều gì?

Thông tin từ Financial Times – được quan chức Mỹ xác nhận – cho biết Jakarta đang “chùn bước” trong việc xóa bỏ các rào cản phi thuế đối với hàng hóa công nghiệp và nông nghiệp của Mỹ, đồng thời muốn xem xét lại các cam kết liên quan đến thương mại số.

Việc Indonesia điều chỉnh lập trường có thể xuất phát từ áp lực trong nước, lo ngại cạnh tranh gia tăng đối với doanh nghiệp nội địa hoặc những tác động lớn từ việc mở cửa thị trường.

Trong khi đó, Bộ Tài chính Mỹ cho rằng Malaysia – nước vừa ký thỏa thuận tương tự – đã “rất hợp tác”, dỡ bỏ hàng nghìn dòng thuế và tạo điều kiện thông thương tốt hơn nhiều. Điều này càng khiến chính quyền Mỹ cảnh giác với việc Indonesia muốn thay đổi các điều khoản đã thống nhất.

Hai nước sẽ đi về đâu nếu thỏa thuận đổ vỡ?

Nếu Indonesia không giữ nguyên các cam kết ban đầu, thỏa thuận nhiều khả năng bị đình trệ hoặc đổ vỡ hoàn toàn. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dòng thương mại song phương, đặc biệt là các doanh nghiệp Mỹ đang chờ đợi tiếp cận một thị trường gần 300 triệu dân.

Ngược lại, Indonesia có thể đối mặt với nguy cơ bị Mỹ áp thuế cao hơn hoặc mất cơ hội thu hút thêm đầu tư từ các tập đoàn công nghệ, sản xuất và nông nghiệp Mỹ. Việc bị so sánh với Malaysia và Campuchia – những quốc gia đã thực thi cam kết đầy đủ – có thể tạo áp lực ngoại giao đáng kể lên Jakarta.

Hiện Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) chưa đưa ra bình luận, cho thấy quá trình đàm phán vẫn còn mở nhưng rủi ro đang tăng nhanh.