Ông Trump ký loạt thỏa thuận “vàng” tại Đông Nam Á

Trong chuyến công du đến Kuala Lumpur dự hội nghị thượng đỉnh ASEAN, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký hàng loạt thỏa thuận thương mại và hợp tác khoáng sản quan trọng với bốn quốc gia Đông Nam Á. Những động thái này nhằm giảm mất cân bằng thương mại, đa dạng hóa chuỗi cung ứng và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc – quốc gia đang siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.

Mỹ vừa ký loạt thỏa thuận thương mại với Malaysia, Campuchia, Thái Lan và Việt Nam, hướng tới mục tiêu cân bằng thương mại và mở rộng hợp tác kinh tế trong khu vực. Các thỏa thuận này được ký bên lề hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Kuala Lumpur, trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump.

Theo tuyên bố chung từ Nhà Trắng, Mỹ sẽ duy trì mức thuế 19% với hàng xuất khẩu từ ba nước Malaysia, Campuchia và Thái Lan, nhưng sẽ giảm về 0% đối với một số mặt hàng cụ thể. Với Việt Nam, Washington ký một thỏa thuận khung tương tự, trong đó, mức thuế 20% hiện tại có thể được điều chỉnh theo hướng giảm dần.

Đổi lại, Việt Nam cam kết tăng mạnh nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ để thu hẹp thặng dư thương mại – vốn đạt 123 tỷ USD trong năm ngoái. Các quốc gia Đông Nam Á cũng đồng ý xóa bỏ rào cản thương mại, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hàng hóa và dịch vụ của Mỹ.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Thủ tướng Campuchia Hun Manet bắt tay nhau trong lễ ký kết thỏa thuận hòa bình Campuchia-Thái Lan tại Trung tâm Hội nghị Kuala Lumpur vào ngày 26/10/2025 tại Kuala Lumpur, Malaysia.

Vì sao khoáng sản và đất hiếm trở thành tâm điểm trong các thỏa thuận?

Cùng với thương mại, ông Trump đã ký hai thỏa thuận riêng biệt với Malaysia và Thái Lan nhằm hợp tác phát triển chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược, đặc biệt là đất hiếm – nguồn nguyên liệu quan trọng trong sản xuất chip bán dẫn, xe điện và thiết bị quốc phòng.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc – nhà khai thác và tinh chế đất hiếm lớn nhất thế giới – đang áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chặt chẽ hơn, khiến các nhà sản xuất toàn cầu phải tìm kiếm nguồn cung thay thế.

Malaysia, quốc gia sở hữu trữ lượng đất hiếm ước tính 16,1 triệu tấn, cam kết sẽ không cấm hoặc áp đặt hạn ngạch xuất khẩu các khoáng sản quan trọng sang Mỹ. Tuy nhiên, tuyên bố chung giữa hai nước không nêu rõ liệu cam kết này áp dụng cho đất hiếm thô hay đã qua chế biến.

Các nước Đông Nam Á được hưởng lợi gì từ các thỏa thuận này?

Ngoài việc mở rộng thị trường, các quốc gia Đông Nam Á còn đạt được nhiều nhượng bộ đáng kể từ Washington. Malaysia được miễn giảm thuế cho các sản phẩm hàng không vũ trụ, dược phẩm, cùng hàng hóa nông nghiệp như dầu cọ, cacao và cao su.

Thái Lan tuyên bố sẽ loại bỏ thuế đối với khoảng 99% hàng hóa, đồng thời nới lỏng quy định về sở hữu nước ngoài trong lĩnh vực viễn thông. Nước này cũng sẽ mua 80 máy bay Mỹ trị giá 18,8 tỷ USD và các sản phẩm năng lượng trị giá hơn 5 tỷ USD mỗi năm.

Các thỏa thuận còn bao gồm các cam kết tăng cường thương mại kỹ thuật số, bảo vệ quyền lao động và môi trường, cũng như công nhận tiêu chuẩn an toàn và khí thải ô tô của Mỹ. Malaysia – quốc gia có hệ thống chứng nhận halal hàng đầu thế giới – sẽ đơn giản hóa quy trình cấp phép cho hàng mỹ phẩm và dược phẩm của Mỹ.

Ý nghĩa của các thỏa thuận này đối với Mỹ và khu vực

Loạt thỏa thuận mới không chỉ giúp Mỹ mở rộng ảnh hưởng kinh tế tại Đông Nam Á, mà còn là bước đi chiến lược nhằm đối phó với sự thống trị của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng khoáng sản toàn cầu.

Đối với các quốc gia Đông Nam Á, đây là cơ hội để tăng cường xuất khẩu, thu hút đầu tư và đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào một đối tác duy nhất. Với Mỹ, việc củng cố các liên minh kinh tế khu vực được xem là phần quan trọng trong chiến lược tái định hình chuỗi cung ứng toàn cầu hậu đại dịch và căng thẳng thương mại Mỹ - Trung.