Công nghệ AI làm thay đổi bóng đá, nhưng có đủ để giúp Arsenal vô địch?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Không ai lại nói ra bí quyết thành công của mình, trong hoàn cảnh đang cạnh tranh khốc liệt với nhiều đối thủ. Vậy, nên hiểu thế nào khi HLV Mikel Arteta thừa nhận ông đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giúp Arsenal tranh ngôi vô địch Premier League mùa này? Một là, ông “chém gió”. Hai là, ông chỉ thừa nhận điều mà dù không nói ra thì ai cũng biết, điều đã quá phổ biến trong cuộc sống nói chung, và bóng đá không phải là ngoại lệ.

Arteta dùng AI để... chống AI

HLV Laura Harvey thừa nhận đã sử dụng ChatGPT để tham khảo các vấn đề chiến thuật. Harvey, từng huấn luyện đội nữ Arsenal, giờ đang dẫn dắt CLB Seattle Reign ở giải vô địch nữ của Mỹ. Cụ thể, Harvey thừa nhận đã bố trí hàng thủ gồm 5 hậu vệ, theo đề nghị của ChatGPT, trong 2 trận đấu. Khi được hỏi ông có làm như vậy, Arteta không nói cụ thể về sơ đồ chiến thuật, nhưng thừa nhận đã sử dụng AI để rà soát, đánh giá một số vấn đề chuyên môn quan trọng của Arsenal mùa này.

Arteta nói: “Đấy là một công cụ siêu mạnh nếu bạn sử dụng nó đúng cách, hỏi nó đúng những vấn đề cần hỏi. Nó sẽ còn tiếp tục phát triển. Tôi không phải là một chuyên gia để nói về AI, nhưng tôi đã dùng và thấy rõ giá trị của nó”. Điều quan trọng là, Arteta nhấn mạnh: “Tôi làm việc với những con người, và khía cạnh con người trong công việc của tôi là điều không có gì thay thế được – ít nhất là cho đến lúc này”.

Tóm lại là Arteta có sử dụng AI trong công việc huấn luyện Arsenal. Mà thật ra, theo Arteta, AI còn có thể giúp cho công việc điều hành các tổ chức lớn, chứ không chỉ hỗ trợ huấn luyện một đội bóng.

HLV Arteta đánh giá cao AI

Nhưng ít ra, có một điều về AI mà chắc chắn Arteta không ưa, không tin, hoặc cố chứng tỏ rằng AI cũng phải có lúc sai. Một tờ báo đã sử dụng ChatGPT và yêu cầu định nghĩa từng HLV ở Premier League mùa này bằng chỉ một từ. Kết quả, HLV Mikel Arteta của Arsenal bị định nghĩa bằng từ “về nhì” (runner-up).

Khả năng cao là đến cuối mùa bóng này, Arsenal sẽ trở thành CLB đầu tiên trong toàn bộ lịch sử bóng đá Anh về nhì 4 lần liên tiếp ở giải VĐQG. Tất nhiên, Arteta đang quyết tiến thêm một bước. Đấy sẽ là thành tựu lớn nhất trong sự nghiệp huấn luyện của ông, nếu đưa được Arsenal lên ngôi vô địch Premier League mùa này.

Đây là mùa bóng quá đặc biệt: Arsenal là CLB đầu tiên trên quê hương bóng đá có mặt ở đẳng cấp cao nhất trong 100 mùa bóng liên tiếp. Và trước mắt, Arsenal đang dẫn đầu bảng sau 11 vòng đấu. Arteta quyết chống lại “phán quyết” của AI, một phần bằng chính AI!

Xu thế tất yếu, ai không dùng thì sẽ lạc hậu

Cách đây 6 năm, có một CLB Anh dùng hẳn một “HLV AI”, với công việc cụ thể: chọn đội hình và chiến thuật cho từng trận đấu! Đấy là đội bóng nhỏ Wingate Finchley FC. Đội này có đối tác là một công ty AI, The Big Bang Fair. Dùng luôn mối quan hệ này để phát huy hiệu quả vận hành đội bóng là quá tiện lợi!

“HLV AI” của đội bóng khi ấy tồn tại trong hình hài một chiếc loa thông minh. Trước trận, người ta sẽ hỏi đâu là đội hình và chiến thuật hợp lý nhất. “HLV AI” sẽ hỏi lại một loạt chi tiết về đội bóng cũng như đối thủ, rồi đưa ra câu trả lời”. Đội bóng sẽ tập bằng đội hình và chiến thuật ấy trước khi thi đấu. Trong trận, nếu có cầu thủ bị đuổi hoặc chấn thương, “HLV AI” cũng sẽ đưa ra đề nghị, xem nên thay cầu thủ nào bằng cầu thủ nào, sau khi đã được cập nhật thông tin ngay trong trận đấu.

Bây giờ, những gì vừa nêu đều dễ hình dung. Nhưng cần nhắc lại: đấy đã là câu chuyện của 6 năm trước. AI phát triển dữ dội như thế nào trong khoảng 2-3 năm gần đây?

Một mặt, ngay cả việc chọn đội hình và chiến thuật – đây có lẽ là phần việc quan trọng nhất của giới huấn luyện bóng đá – người ta cũng đã sử dụng AI, ở mức độ gần như hoàn toàn, từ nhiều năm trước! Mặt khác, với những phần việc cụ thể, có liên quan đến nghề huấn luyện, thì không còn gì để bàn cãi: sử dụng AI gần như là con đường bắt buộc.

Nhiều HLV ứng dụng triệt để công nghệ vào công việc huấn luyện

Hãy tạm hình dung như sau. Một HLV muốn có mẫu tiền đạo đầy tốc độ, cao to và khỏe như Erling Haaland, lại điềm tĩnh như Jude Bellingham.

Nhưng đấy phải là tiền đạo thật trẻ, giá chuyển nhượng không cao, thậm chí chưa ai biết đến. Câu trả lời sẽ đến từ một thiết bị có hình ảnh thi đấu và số liệu chuyên môn của gần 200.000 cầu thủ trẻ trên khắp thế giới. Muốn biết cậu bé nào có tốc độ tốt nhất, va chạm nhiều nhất mà không ngã, nói chung là bất cứ thông số nào, chỉ cần vài động tác gõ phím. Tha hồ chọn “số 9”, hay “số 10” tốt nhất, theo quan điểm riêng của bạn!

Hoặc, nên đá phạt góc như thế nào. Liverpool dùng một hệ thống AI có tên là TacticAI trong vấn đề này. Thu thập dữ liệu từ hơn 7.000 quả phạt góc ở Premier League, TacticAI sẽ dựa vào tình huống cụ thể sắp diễn ra và dựa đoán cầu thủ nào có thể chạm bóng, sút bóng, hoặc đề nghị cầu thủ nào nên đứng ở đâu để thuận lợi hơn trong việc ghi bàn, phòng thủ.

Tóm lại, chúng ta đang ở vào thời kỳ mà các phương tiện khoa học kỹ thuật có ảnh hưởng, tác động, thậm chí can thiệp vào bóng đá nhiều hơn bao giờ hết. AI cũng chỉ là một phần trong đó. Vì hiệu quả quá to lớn, thiết thực của những công cụ hỗ trợ này, ai quay lưng thì sẽ lạc hậu.

Bao giờ AI sẽ... có tính người?

Ngày xưa (cách đây đã 24 năm), HLV Alex Ferguson đọc một số liệu thống kê, từ đó quyết định bán luôn trung vệ xuất sắc Jaap Stam của MU. Thống kê ấy nói lên rằng Stam là một trong những cầu thủ có số lần “tắc” bóng thành công thấp nhất ở Premier League.

Chuyển sang Lazio ở tuổi 29, rồi lại chuyển sang AC Milan, Ajax, Stam vẫn tỏ ra xuất sắc trong 6 năm sau khi chia tay MU. Ferguson thừa nhận: số liệu thống kê không sai (những số liệu thống kê ấy chính là tiến bộ khoa học đáng kể nhất của bóng đá đỉnh cao vào đầu thế kỷ 21), nhưng ông đã suy diễn sai.

Ở tuổi 29, Stam có lối chơi khôn ngoan hơn so với chính mình trước đó. Anh tự hạn chế tối đa tình huống phải lao vào “tắc” bóng, nói chung là không muốn hơn thua trong tình thế 5-5 với tiền đạo đội phương. Thắng 10 lần cũng chẳng được gì, trong khi thua 1 lần thì sẽ đồng nghĩa đối phương có 1 cơ hội ghi bàn. Anh luôn tìm cách tạo thế an toàn cho mình (và hàng thủ của đội nói chung).

Gần đây, kể cả khi đã dùng TacticAI để nâng cao hiệu quả của cú phạt góc, hậu vệ Trent Alexander-Arnold đã bất ngờ “phá lệ”. Trong một khoảnh khắc sáng tạo, hoặc theo bản năng, anh bất ngờ chuyền sệt và nhanh cho đồng đội, và Divock Origi ghi bàn vào lưới Barcelona ở vòng bán kết Champions League.

Liverpool thắng ngược để vào chung kết (và vô địch), dù đã thua đến 0-3 ở trận lượt đi bán kết lượt đi. Đường chuyền từ quả phạt góc ấy không hề có trên sân tập của Liverpool, cũng chẳng bao giờ là giải pháp mà TacticAI có thể nghĩ ra để đề nghị.

Alexander-Arnold từng tạo ra quả đá phạt góc khiến tất cả phải ngỡ ngàng

Đấy là tính chất “con người” mà AI, cũng như các tiến bộ khoa học kỹ thuật khác chưa đáp ứng được (chứ không dám nói là sẽ không được). Là người thì ai cũng có lúc sai, nên việc tham khảo ý kiến của AI ngay trong trận đấu là điều vô cùng có lợi cho giới HLV. Nhưng là người thì cảm xúc và tính sáng tạo là vô cùng, AI không bằng. Arteta nói đúng, trong vấn đề mà... ai cũng biết: nên sử dụng AI, nhưng không phụ thuộc, cũng không trông cậy tuyệt đối vào AI!