Loạt dự án điện tỷ USD ở Việt Nam đối diện nỗi lo lớn, các bộ xin 'đặc cách'

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Liên quan đến các nhà máy điện tỷ USD ở Việt Nam, Bộ Tài chính vừa đưa ra đề xuất gỡ khó về thuế tối thiểu toàn cầu cho loạt dự án BOT điện trước nguy cơ phải nộp thêm 400 triệu USD.

Bộ Tài chính vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định hồ sơ Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 107/2023/QH15 của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Các dự án BOT điện có nguy cơ nộp thêm hơn 400 triệu USD

Tại tờ trình, Bộ Tài chính đã trích dẫn ý kiến của Bộ Công Thương liên quan đến tác động của việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu đến các dự án nhiệt điện BOT ở Việt Nam.

Theo công văn của Bộ Công Thương gửi kèm tờ trình, hiện còn 7 dự án BOT điện (Dự án Nhà máy điện theo cơ chế Xây dựng - Vận hành - Chuyển giao) có bảo lãnh Chính phủ, nằm trong diện có thể phát sinh nghĩa vụ thuế bổ sung theo quy định của QDMTT (các quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn).

Các dự án này đều có quy mô công suất và tổng vốn đầu tư lớn, với khoảng 75-80% vốn vay từ các tổ chức tín dụng quốc tế và 20-25% là vốn góp của nhà đầu tư.

Qua rà soát cho thấy, các dự án BOT điện trên đều thuộc tập đoàn đa quốc gia, thuộc đối tượng áp dụng của Nghị quyết 107.

Theo đánh giá sơ bộ từ các dự án, thiệt hại do tác động của việc áp dụng QDMTT đối với các dự án BOT điện ước tính là con số rất lớn.

Cụ thể, Dự án Mông Dương 2 khoảng 14,4 triệu USD (đến năm 2040); Dự án Vĩnh Tân 1 khoảng 65 triệu USD (đến năm 2043); Dự án Nghi Sơn 2 khoảng 189,53 triệu USD (đến năm 2047); Dự án Vân Phong 10 triệu USD (đến năm 2049); Dự án Vũng Áng 2 khoảng 52,9 triệu USD (từ năm 2033-2040) và Dự án Hải Dương 94 triệu USD.

Như vậy, tổng số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung dự kiến của 6/7 dự án BOT điện nêu trên phải nộp là 425,83 triệu USD (Dự án Duyên Hải 2 chưa có số liệu đánh giá tác động).

Nhà máy Nhiệt điện BOT Nghi Sơn 2 đã vận hành thương mại cả hai tổ máy từ tháng 7/2022. Ảnh: Báo Thanh Hoá

Từ thực tế trên, Bộ Công Thương kiến nghị Bộ Tài chính trình Chính phủ báo cáo Quốc hội cho phép miễn trừ áp dụng Nghị quyết 107 đối với các dự án BOT nhà máy điện, hoặc bổ sung các cơ chế miễn trừ phù hợp.

Tờ trình cũng cho biết, trong quá trình xây dựng Nghị quyết 107, từng đặt ra phương án miễn trừ thu thuế QDMTT với dự án được đảm bảo ưu đãi đầu tư. Tuy nhiên, sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải trình, tiếp thu và chỉnh lý, nội dung này đã được thay thế bằng khoản 2 Điều 8 hiện hành.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính nhận thấy việc ban hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 107, trong đó bổ sung cơ chế giao Chính phủ xem xét xử lý các đề nghị miễn thuế là cần thiết và phù hợp.

Bộ Tài chính lý giải, chính sách thuế tối thiểu toàn cầu là vấn đề phát sinh mới, phức tạp và chưa ổn định. Hơn nữa, nhiều quốc gia vẫn chưa hoàn tất nội luật hóa. Do đó, chính sách hiện chưa ổn định, chưa có tiền lệ thực tiễn đòi hỏi Việt Nam cần cơ chế xử lý linh hoạt.

Thực tế việc triển khai tại Việt Nam còn mới mẻ, nhiều tình huống chưa lường trước được. Nghị quyết 107 được ban hành cuối năm 2023, áp dụng từ kỳ tính thuế 2024, với hạn kê khai QDMTT đến 31/12/2025. Trong quá trình thực hiện, có thể phát sinh các trường hợp đặc thù như dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ, mà hiện chưa thể dự báo đầy đủ.

Nếu không có cơ chế linh hoạt xử lý, có thể dẫn đến rủi ro pháp lý, khiếu nại, hoặc ảnh hưởng đến uy tín đầu tư quốc gia.

Ngoài ra, cần bảo đảm vai trò điều hành và xử lý kịp thời của Chính phủ, đồng thời giữ quyền giám sát của Quốc hội. Thế nên, vẫn cần có sự phân cấp linh hoạt cho Chính phủ để có thể xử lý kịp thời các tình huống cụ thể phát sinh.

Kiến nghị đưa dự án BOT điện khỏi diện áp thuế tối thiểu toàn cầu

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung khoản 10 Điều 4 Nghị quyết 107.

Cụ thể: “Số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn sẽ được xác định bằng 0 trong năm tài chính đối với các doanh nghiệp thực hiện dự án BOT điện với điều kiện hợp đồng Xây dựng - Vận hành - Chuyển giao có cam kết về thuế và được ký kết trước ngày Nghị quyết 107 có hiệu lực thi hành (1/1/2024).

Trường hợp doanh nghiệp thực hiện dự án BOT điện là đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có nhiều hơn một đơn vị hợp thành tại Việt Nam thì số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn đối với doanh nghiệp này là số thuế được phân bổ theo tiêu chí thu nhập từ số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn của tập đoàn đa quốc gia và số thuế phân bổ được xác định bằng 0.

Trường hợp doanh nghiệp thực hiện dự án BOT điện là đơn vị hợp thành duy nhất hoặc là liên doanh duy nhất của tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam, doanh nghiệp nộp hồ sơ khai thuế theo quy định tại Điều 6 Nghị quyết này và thực hiện kê khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn bằng 0”.

Bộ Tài chính cho rằng, nội dung bổ sung nêu trên nhằm bổ sung quy định về cơ chế tương đương với việc miễn trừ áp dụng QDMTT (cụ thể là xác định thuế TNDN bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn bằng 0) đối với doanh nghiệp thực hiện dự án BOT điện có bảo lãnh Chính phủ (GGU).