Chính quyền Trump đối mặt rắc rối từ lệnh hạ sát người sống sót trên 'xuồng ma túy'

Chính quyền ông Trump nguy cơ vướng rắc rối pháp lý, khi Bộ trưởng Quốc phòng Hegseth chọn cách tiếp cận "tiêu diệt toàn bộ" trong chiến dịch chống ma túy.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt ngày 1/12 nói rằng đô đốc Mitch Bradley, đứng đầu Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt (SOCOM), đã "hành động hợp pháp và đúng đắn" khi ra lệnh tấn công lần thứ hai vào những người sống sót trên xuồng nghi chở ma túy tại vùng biển Caribe ngày 2/9.

Washington Post trước đó đưa tin quân đội Mỹ ngày 2/9 tấn công tên lửa vào phương tiện nghi chở ma túy trên biển Caribe, khiến 9 người thiệt mạng. Hai người sống sót bám vào chiếc xuồng đang bốc cháy.

Theo lệnh của Bộ trưởng Hegseth, đô đốc Bradley sau đó chỉ đạo tiếp tục tập kích xuồng nhằm đảm bảo người sống sót "không thể gọi cho đồng bọn để giải cứu họ cùng hàng hóa". Đòn tập kích kép khiến hai người này thiệt mạng, chiếc xuồng cũng bị chìm sau đó.

Loạt diễn biến thổi bùng hơn nữa tranh cãi về tính pháp lý trong chiến dịch chống ma túy mà chính quyền Tổng thống Donald Trump triển khai từ đầu tháng 9. Washington đã thực hiện 21 đòn không kích, khiến hơn 80 người chết nhưng chưa công bố bằng chứng chứng tỏ mục tiêu là những kẻ buôn lậu ma túy.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth tại cuộc họp nội các ở Nhà Trắng ngày 2/12. Ảnh: AFP

Bê bối bắt nguồn từ bài đăng trên tờ Washington Post ngày 28/11, rằng ông Hegseth đã ra khẩu lệnh "tiêu diệt toàn bộ", khi quân đội Mỹ ngày 2/9 không kích mục tiêu đầu tiên trong chiến dịch. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ gọi thông tin này là "bịa đặt", khẳng định các đợt không kích xuồng chở ma túy "đều tuân thủ luật xung đột vũ trang, được các luật sư quân sự lẫn dân sự giỏi nhất, từ trên xuống dưới trong chuỗi chỉ huy, phê duyệt".

Lời bác bỏ này không thể trấn an quốc hội Mỹ, vốn đang hoài nghi về cơ sở pháp lý cho hành động của chính quyền Tổng thống Trump. Ủy ban Quân vụ Thượng viện và Hạ viện lập tức thông báo mở cuộc điều tra về sự việc để xác định đầy đủ các tình tiết liên quan.

Theo Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Roger Wicker, đô đốc Bradley sẽ trình diện ủy ban này trong ngày 4/12. Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mike Rogers thông báo họ sẽ hỏi Bradley những câu trực tiếp về mặt tác chiến như chuyện gì đã xảy ra và ai đã nói gì.

"Chúng ta sẽ có bức tranh rõ ràng hoàn toàn về những gì đã và chưa xảy ra", ông Rogers nói.

Các thượng nghị sĩ Dân chủ đang kêu gọi sa thải ông Hegseth, mô tả ông chủ Lầu Năm Góc là "tội phạm chiến tranh". Phe Cộng hòa tại Hạ viện cảnh báo nếu xác thực, hành động của Bộ trưởng Hegseth sẽ là "sai phạm rất nghiêm trọng".

Giới chuyên gia pháp lý nhận định đòn tập kích thứ hai của quân đội Mỹ đã vi phạm cả luật thời bình lẫn quy định về xung đột vũ trang.

"Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, không thể cho rằng việc hạ sát những người đang bám vào thuyền trên biển như vậy là phù hợp", cựu luật sư không quân Michael Schmitt, giáo sư danh dự tại Cao đẳng Chiến tranh Hải quân Mỹ, trả lời AP.

Ông Trump tuyên bố chính quyền Mỹ đang trong cuộc xung đột vũ trang hợp pháp với các băng đảng ma túy, nhưng Schmitt cho biết giới chuyên gia không đồng tình với quan điểm này, bởi những nhóm tội phạm này chưa có hành động bạo lực nhằm vào Mỹ.

"Nếu không trong một cuộc xung đột vũ trang thì Mỹ đã vi phạm luật nhân quyền quốc tế", ông Schmitt tiếp tục. "Bạn chỉ được sử dụng vũ lực chết người trong trường hợp có mối đe dọa cận kề đến tính mạng hoặc nguy cơ bị gây thương tích nghiêm trọng. Đây đều không phải tình huống lúc đó".

Laura Dickinson, giáo sư luật Đại học George Washington, nói Bộ trưởng Hegseth có thể phải chịu trách nhiệm theo Luật Hình sự Quân sự Mỹ (UCMJ), áp dụng cho các thành viên lực lượng vũ trang, bởi ông từng là quân nhân.

"Trong xung đột, việc cố ý giết một người được bảo vệ, là dân thường hoặc người đã mất khả năng chiến đấu, được coi là tội ác chiến tranh", bà Dickinson nói với TIME. "Đạo luật Tội ác Chiến tranh Mỹ cũng sẽ được áp dụng".

Jennifer Trahan, giáo sư tại Trung tâm các vấn đề toàn cầu tại Đại học New York, cho biết nếu Mỹ không đang trong trạng thái chiến tranh thì toàn bộ đợt không kích đều là bất hợp pháp, không chỉ riêng cuộc tấn công đang được nhắc đến.

"Buôn lậu ma túy là hành động phi pháp và những kẻ buôn lậu nên bị bắt rồi truy tố", bà nói.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth tại cuộc họp nội các ở Nhà Trắng ngày 8/7. Ảnh: AFP

Giới quan sát đánh giá ông Hegseth đang trở thành gánh nặng chính trị với Tổng thống Trump. Ông Hegseth gây tranh cãi ngay từ khi được đề cử làm Bộ trưởng Quốc phòng và phải nhờ đến lá phiếu phá thế bế tắc từ Phó tổng thống JD Vance mới vượt qua vòng phê chuẩn của Thượng viện cuối tháng 1.

Tháng 3, ông Hegseth vướng vào vụ lộ nhóm trò chuyện Nhà Trắng trên ứng dụng Signal, làm dấy lên lo ngại về bảo mật thông tin. Tài khoản mang tên ông đã gửi nội dung kế hoạch không kích Houthi ở Yemen vào nhóm có cả người ngoài chính quyền. Ông chủ Lầu Năm Góc sau đó đối mặt hàng loạt lời kêu gọi từ chức, nhưng vẫn vượt qua bê bối nhờ ông Trump bênh vực.

Tổng thống Trump ngày 30/11 cho biết chính quyền Mỹ "sẽ xem xét vấn đề", thêm rằng ông "không muốn điều đó xảy ra, đặc biệt là đòn tập kích thứ hai".

"Pete nói ông ấy không ra lệnh hạ sát hai người sống sót. Tôi hoàn toàn tin ông ấy", ông Trump nói.