Cuộc gặp Trump - Tập có ý nghĩa gì đối với doanh nghiệp toàn cầu?

Cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc đang thu hút sự chú ý của cả thế giới. Đây không chỉ là sự kiện ngoại giao, mà còn có thể trở thành bước ngoặt đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, chính sách thương mại và tương lai hợp tác công nghệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất hành tinh.

Các nhà đầu tư quốc tế xem cuộc gặp này là thời khắc quan trọng, có thể tái định hình toàn bộ quan hệ kinh tế Mỹ - Trung trong bối cảnh căng thẳng leo thang. Những quyết định tại đây có thể ảnh hưởng đến chính sách thuế quan, xuất khẩu công nghệ cao và định hướng chuỗi cung ứng trong nhiều năm tới.

Không chỉ giới chính trị, các tập đoàn lớn của Mỹ như Apple, Tesla, Boeing hay Nvidia cũng đang “nín thở” theo dõi. Mỗi doanh nghiệp đều đang điều chỉnh chiến lược hoạt động tại Trung Quốc – từ sản xuất, chuỗi cung ứng cho đến tiếp cận thị trường.

Doanh nghiệp Mỹ đang xoay trục

Apple đã đẩy nhanh tốc độ sản xuất tại Ấn Độ và Việt Nam để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, dù nước này vẫn là thị trường trọng điểm của hãng. Tesla tiếp tục vận hành nhà máy Gigafactory ở Thượng Hải cho thị trường châu Á và châu Âu, trong khi đáp ứng nhu cầu trong nước bằng sản xuất tại Mỹ.

Boeing thì đang đối mặt với tình trạng đơn hàng máy bay từ Trung Quốc bị đình trệ, cho thấy tác động rõ rệt của căng thẳng thương mại. Nvidia – nhà sản xuất chip AI hàng đầu – buộc phải thích ứng với các lệnh kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, nhưng vẫn coi Trung Quốc là thị trường quan trọng cho công nghệ trí tuệ nhân tạo và trung tâm dữ liệu.

Theo ông Jon Lang, cựu Giám đốc phụ trách Kinh tế Quốc tế tại Nhà Trắng, các công ty Mỹ đang kỳ vọng ba điều: Rõ ràng hơn về thuế quan và kiểm soát xuất khẩu; Cải thiện khả năng tiếp cận thị trường Trung Quốc; Ổn định chuỗi cung ứng.

Lang cho biết các doanh nghiệp mong rằng những ngành hàng chiến lược như hàng không, chip, ô tô điện hoặc nông sản sẽ được đưa vào các thỏa thuận mua bán giữa hai nước. Ngược lại, Trung Quốc muốn có cam kết chắc chắn hơn về quyền tiếp cận nguồn khoáng sản hiếm và nguyên liệu quan trọng.

Tuy nhiên, điều khiến các doanh nghiệp lo lắng nhất là khả năng căng thẳng leo thang đột ngột – đặc biệt quanh vấn đề cấp phép xuất khẩu khoáng sản và vật liệu chiến lược. Nếu hội nghị thất bại, rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng và siết chặt xuất khẩu công nghệ, nhất là chip và AI, sẽ quay trở lại.

Washington đang vận động hành lang mạnh mẽ

Các tập đoàn công nghệ lớn tại Mỹ đang tăng cường lobby (vận động chính sách) nhằm nới lỏng quy định thương mại và xuất khẩu. Bà Maria Pechurina, Giám đốc Tư vấn Thuế quan tại Peacock Consulting, tiết lộ rằng những cái tên như Apple, Boeing, Oracle, Amazon và Exxon đều tận dụng mọi kênh – từ hiệp hội ngành nghề đến thư ngỏ gửi Tổng thống – để bảo vệ lợi ích.

Một tín hiệu tích cực từ cuộc gặp có thể giúp nới lỏng một phần các hạn chế xuất khẩu, đặc biệt với dòng chip cao cấp như của Nvidia. Tuy nhiên, Pechurina nhận định những thay đổi mang tính cấu trúc – như tách rời hoàn toàn chuỗi cung ứng công nghệ Mỹ - Trung – sẽ khó xảy ra trong ngắn hạn.

Trung Quốc muốn gì từ Mỹ?

Theo ông Lang, Bắc Kinh đặc biệt quan tâm đến hai vấn đề: Mỹ nới lỏng kiểm soát xuất khẩu công nghệ cao, đặc biệt trong lĩnh vực chip và trí tuệ nhân tạo. Giảm thuế nhập khẩu để hàng Trung Quốc có thể thâm nhập sâu hơn vào thị trường Mỹ.

Ông cho rằng quy định “Affiliates Rule” mà Mỹ ban hành gần đây chính là lý do khiến Trung Quốc đáp trả bằng việc siết cấp phép xuất khẩu đất hiếm. Trong bối cảnh kinh tế trong nước đang giảm tốc, việc mở rộng xuất khẩu sang Mỹ là cách giúp Trung Quốc “xả áp” cho tăng trưởng.

Pechurina bổ sung rằng nhờ đã đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang châu Á, châu Phi và Nam Mỹ, Trung Quốc hiện ít bị lệ thuộc hơn vào Mỹ. Tuy nhiên, điều đó cũng có thể khiến các nước khác áp dụng biện pháp phòng vệ nếu hàng Trung Quốc tràn ngập thị trường toàn cầu.

Kỳ vọng vào một thỏa thuận “hạ nhiệt” khiến chứng khoán toàn cầu tăng điểm trước hội nghị. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo nếu kết quả không như mong đợi, đặc biệt nếu hai bên rời bàn đàm phán mà không đạt tiến triển, thị trường công nghệ có thể lao dốc mạnh.

Ông Lang cho rằng sự “thổi phồng” kỳ vọng hiện nay có thể khiến giới đầu tư phản ứng thái quá nếu hội nghị kết thúc trong thất vọng – dẫn đến đợt điều chỉnh sâu của cổ phiếu công nghệ.

Doanh nghiệp toàn cầu sẽ làm gì sau hội nghị?

Theo chuyên gia Diane Wei Liang Rulke (ĐH Carnegie Mellon), giới lãnh đạo doanh nghiệp cần chuẩn bị cho “tách rời có chọn lọc” (selective decoupling) – tức là không thể cắt đứt hoàn toàn quan hệ với Trung Quốc, nhưng sẽ phải giảm phụ thuộc ở các lĩnh vực nhạy cảm như chip, năng lượng và công nghệ lõi.

Các công ty đang đánh giá lại quản trị rủi ro, xây dựng các kịch bản ứng phó cho tình huống xấu nhất, đồng thời đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Dù vậy, bà Pechurina nhận định việc xác định ranh giới giữa “hợp tác chọn lọc” và “tách rời chiến lược” sẽ rất khó khăn.

Giáo sư Jacques deLisle (ĐH Pennsylvania) khẳng định: “Một cuộc tách rời hoàn toàn là điều không thể duy trì về mặt chính trị. Nếu hai chính phủ hành động hợp lý, ta sẽ chứng kiến một quá trình tách rời có kiểm soát – giảm rủi ro phụ thuộc mà vẫn bảo toàn lợi ích kinh tế và an ninh.”

Các nhà đầu tư sẽ tìm kiếm dấu hiệu cho thấy đây có phải bước ngoặt thật sự hay chỉ là tạm hoãn căng thẳng. Theo Lang, ba năm tới có thể chứng kiến những “bùng phát cục bộ” liên quan đến khoáng sản hiếm, chip, và các cáo buộc ép buộc kinh tế giữa hai nước.

Những điểm đáng chú ý sau cuộc gặp gồm: Thỏa thuận về mua đậu tương hoặc hàng nông sản; Nới lỏng quy định cấp phép xuất khẩu đất hiếm; Giảm một số thuế nhập khẩu cụ thể, dù mức thuế cơ bản có thể vẫn cao.

Ông Trump 100 ngày nắm quyền, một làn sóng dịch chuyển đang diễn ra

Nhiều tập đoàn lớn trên thế giới âm thầm dịch chuyển sản xuất và dòng vốn ngay trong khoảng thời gian 100 ngày ông Donald Trump nắm quyền Tổng thống...

Bấm xem >>