World Games 2025: Bài học lớn cho thể thao Việt Nam

Trong giai đoạn chuyển mình, quyết tâm nâng tầm thành tích ở các đấu trường lớn, thể thao Việt Nam dường như lại lãng quên World Games 2025, sự kiện được coi là Olympic của những môn không Olympic. Với vỏn vẹn 25 vận động viên tham dự, thể thao Việt Nam cho thấy rất nhiều vấn đề không thể giải quyết nhanh chóng.

Olympic của những môn không Olympic

World Games 2025, hay Đại hội Thể thao Thế giới 2025, diễn ra tại Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, từ ngày 7 đến 17/8/2025, với các cuộc thi sơ bộ bắt đầu từ ngày 6/8. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc đăng cai sự kiện thể thao quốc tế này, đánh dấu sự trở lại của chu kỳ tổ chức 4 năm sau khi kỳ World Games 2021 tại Birmingham, Alabama, Mỹ, bị hoãn sang năm 2022 do đại dịch COVID-19. Với sự tham gia của 118 quốc gia, khoảng 4.000 vận động viên (VĐV) tranh tài ở 256 nội dung thuộc 34 môn thể thao, World Games được ví như "Olympic của những môn không Olympic".

Trần Quyết Chiến không thể giành huy chương cho thể thao Việt Nam.

Các môn thi đấu tại đây, từ powerboating, cheerleading, thể thao điện tử (esports), đến các môn dành cho người khuyết tật như para freediving hay para ju-jitsu, đều không nằm trong chương trình Olympic chính thức. Tuy nhiên, đây là sân chơi quan trọng để Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) đánh giá tiềm năng đưa một số môn vào chương trình Olympic trong tương lai. Đặc biệt, World Games 2025 là kỳ đại hội đầu tiên tổ chức rước đuốc - một động thái cho thấy sự tiến gần đến Olympic, giúp cho các VĐV thêm quyết tâm chinh phục đỉnh cao ở các môn thể thao của họ.

World Games không chỉ là nơi các VĐV phô diễn tài năng mà còn là cơ hội để các quốc gia thể hiện chiến lược phát triển thể thao, quảng bá văn hóa và thu hút khán giả toàn cầu. Đối với châu Á, sự kiện này càng có ý nghĩa khi khu vực đang nổi lên như một trung tâm thể thao thế giới. Thành Đô 2025, với cơ sở vật chất hiện đại và sự đầu tư mạnh mẽ từ Trung Quốc, đã trở thành tâm điểm chú ý, với quốc gia chủ nhà dẫn đầu bảng huy chương, giành 53 huy chương (31 vàng, 13 bạc, 9 đồng). Các quốc gia châu Á khác như Nhật Bản (21 huy chương), Hàn Quốc (14 huy chương), Thái Lan (14 huy chương) và Indonesia (9 huy chương) cũng cho thấy sự đầu tư nghiêm túc vào sự kiện này.

Thực trạng buồn

Việt Nam tham dự World Games 2025 với đoàn 25 VĐV, tập trung chủ yếu vào các môn thế mạnh như wushu và một số môn võ thuật khác như karate và taekwondo. Tính đến thời điểm hiện tại, đoàn Việt Nam giành được 3 huy chương (0 vàng, 2 bạc, 1 đồng), chủ yếu từ wushu - một kết quả khiêm tốn so với các quốc gia khác trong khu vực.

Võ sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy từng giành huy chương vàng thế giới, nhưng chỉ về nhì ở World Games 2025.

Để so sánh, Thái Lan cử 53 VĐV, Singapore 44, Hàn Quốc 64, và Nhật Bản dẫn đầu châu Á với 152 VĐV. Ngay cả Indonesia, một quốc gia Đông Nam Á khác, cũng có số lượng VĐV và thành tích vượt trội hơn Việt Nam. Sự chênh lệch này không chỉ nằm ở số lượng mà còn phản ánh chiến lược đầu tư và tầm nhìn dài hạn của các quốc gia này đối với World Games.

Thành tích của Việt Nam tại World Games 2025 cho thấy một thực tế đáng lo ngại: thể thao Việt Nam vẫn đang tập trung vào các môn truyền thống, thiếu sự đa dạng hóa để bắt kịp xu hướng toàn cầu. Trong khi các quốc gia như Nhật Bản và Hàn Quốc đầu tư mạnh vào các môn mới như esports hay cheerleading, Việt Nam dường như chưa tận dụng được tiềm năng của các môn này. Wushu, dù là môn thế mạnh, không đủ để đưa thể thao Việt Nam vươn xa trên đấu trường quốc tế, đặc biệt khi mục tiêu dài hạn là đạt thành tích tại ASIAD và Olympic.

Bất cập và giải pháp

Sự tham gia hạn chế của Việt Nam tại World Games 2025 phản ánh những bất cập lâu dài trong hệ thống thể thao quốc gia. Theo các nguồn tin, ngân sách dành cho thể thao Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 800-900 tỷ đồng mỗi năm, thấp hơn nhiều so với các nước Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia hay Singapore.

Đoàn Thái Lan tiếp tục cho thấy sức mạnh vượt trội ở khu vực Đông Nam Á.

Các quốc gia này không chỉ đầu tư mạnh vào cơ sở vật chất mà còn chú trọng đào tạo huấn luyện viên (HLV), cải thiện chế độ dinh dưỡng và xây dựng chính sách đãi ngộ hấp dẫn để giữ chân tài năng. Trong khi đó, ở Việt Nam, mức chi cho VĐV đội tuyển quốc gia chỉ khoảng 270.000 đồng/ngày, tương đương 8-10 triệu đồng/tháng. Con số này khó đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, đặc biệt khi các VĐV phải tập trung toàn thời gian cho tập luyện và thi đấu.

Một vấn đề khác là thiếu nguồn lực xã hội hóa. Trong khi các quốc gia như Nhật Bản và Hàn Quốc huy động được sự tham gia của doanh nghiệp và cá nhân vào thể thao, Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu thốn cơ sở vật chất, trang thiết bị, và các chương trình đào tạo chuyên sâu. Ví dụ, nhiều VĐV Việt Nam phải tự chi trả chi phí tập luyện hoặc tìm kiếm tài trợ cá nhân, điều này làm giảm động lực và khiến nhiều tài năng trẻ bỏ cuộc giữa chừng. Dự thảo nghị định mới về thể thao đề xuất tăng mức chi cho VĐV lên 540.000 đồng/ngày (khoảng 13-16 triệu đồng/tháng) và nâng thưởng huy chương Olympic từ 350 triệu lên 3,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, để thực sự tạo ra bước ngoặt, cần có sự tham gia của khu vực tư nhân, từ tài trợ cho các đội tuyển đến đầu tư vào cơ sở vật chất và các chương trình phát triển tài năng trẻ.

Để tận dụng World Games như một bệ phóng cho thể thao Việt Nam, cần có những thay đổi mang tính hệ thống. Trước hết, cần tăng ngân sách đầu tư cho thể thao lên mức 5.800-6.150 tỷ đồng trong giai đoạn 2024-2030, như mục tiêu đã đề ra trong chiến lược phát triển thể thao quốc gia. Số tiền này nên được phân bổ hợp lý vào các lĩnh vực sau:

Việt Nam bỏ qua nhiều môn có tiềm năng phát triển mạnh.

Đào tạo và phát triển tài năng trẻ: Xây dựng các trung tâm huấn luyện quốc gia với trang thiết bị hiện đại, đồng thời tăng cường đào tạo HLV đạt chuẩn quốc tế. Các chương trình phát hiện tài năng cần được triển khai rộng rãi ở các địa phương, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Đa dạng hóa môn thể thao: Thay vì chỉ tập trung vào các môn truyền thống như wushu, karate hay taekwondo, Việt Nam cần đầu tư vào các môn mới như esports, cheerleading hay powerboating. Những môn này không chỉ có tiềm năng Olympic mà còn thu hút giới trẻ, tạo cơ hội quảng bá văn hóa và du lịch.

Xã hội hóa nguồn lực: Khuyến khích doanh nghiệp và cá nhân tham gia tài trợ cho thể thao thông qua các chính sách ưu đãi thuế hoặc quảng bá thương hiệu. Các mô hình như quỹ đầu tư thể thao hoặc các chương trình tài trợ VĐV cần được phát triển.

Cải thiện chế độ đãi ngộ: Ngoài việc tăng mức chi cho VĐV, cần có chính sách bảo hiểm và hỗ trợ sau giải nghệ để đảm bảo tương lai cho các tài năng thể thao. Điều này sẽ giúp VĐV yên tâm cống hiến mà không lo lắng về "cơm áo gạo tiền".

Hợp tác quốc tế: Tăng cường các chương trình trao đổi VĐV, HLV và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia mạnh như Nhật Bản, Hàn Quốc. Các liên đoàn thể thao cần làm việc chặt chẽ với IOC và các tổ chức quốc tế để cập nhật xu hướng và tiêu chuẩn mới.

Kết luận

World Games 2025 tại Thành Đô là một cơ hội lớn để thể thao Việt Nam nhìn lại vị thế của mình trên đấu trường quốc tế. Với chỉ 25 VĐV và 3 huy chương, Việt Nam đang bị bỏ lại phía sau so với các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan hay Indonesia. Sự chênh lệch này không chỉ nằm ở số lượng mà còn ở chiến lược đầu tư, tầm nhìn dài hạn và khả năng đa dạng hóa môn thi đấu. World Games không chỉ là sân chơi phụ mà là "tiền Olympic" - nơi các quốc gia thử nghiệm và xây dựng nền tảng cho thành công ở các đấu trường lớn hơn.

Để thể thao Việt Nam thực sự "cất cánh", cần có sự thay đổi toàn diện, từ tăng ngân sách, cải thiện chế độ đãi ngộ, đến đa dạng hóa môn thi đấu và xã hội hóa nguồn lực. Chỉ khi đầu tư đúng mức và đúng hướng, Việt Nam mới có thể biến World Games thành bệ phóng, không chỉ để tranh huy chương mà còn để khẳng định vị thế trên bản đồ thể thao thế giới. Từ Thành Đô 2025, bài học rõ ràng: Đầu tư hôm nay sẽ quyết định thành công mai sau, không chỉ ở Olympic mà còn ở mọi đấu trường quốc tế.

World Games: Bệ phóng cho Olympic

Nhiều người lầm tưởng rằng World Games là sân chơi phụ, không được các quốc gia chú trọng vì không phải Olympic. Thực tế hoàn toàn ngược lại. World Games là nơi các môn thể thao mới được kiểm chứng về tính hấp dẫn, khả năng thu hút khán giả và tiềm năng toàn cầu hóa. Nhiều môn từng xuất hiện tại World Games, như karate, climbing hay breakdancing, đã được IOC đưa vào chương trình Olympic. Với vai trò "tiền Olympic", World Games là cơ hội để các quốc gia thử nghiệm và phát triển các môn thể thao mới, đồng thời xây dựng lực lượng VĐV trẻ cho các đấu trường lớn hơn.

Đối với Việt Nam, việc tham gia World Games với số lượng ít và thiếu sự đa dạng về môn thi đấu cho thấy chiến lược thể thao quốc gia còn nhiều hạn chế. Trong khi Nhật Bản cử 152 VĐV không chỉ để tranh huy chương mà còn để quảng bá hệ sinh thái thể thao và thu hút khán giả trẻ, Việt Nam dường như chưa tận dụng được cơ hội này. Hàn Quốc, với 64 VĐV, đầu tư mạnh vào esports - một ngành công nghiệp tỷ đô đang phát triển mạnh mẽ. Thái Lan và Indonesia cũng cho thấy tầm nhìn dài hạn khi tham gia đa dạng các môn, từ võ thuật đến các môn thể thao hiện đại như powerboating hay cheerleading. Việt Nam, với dân số trẻ và tiềm năng lớn, cần học hỏi các quốc gia này để xây dựng chiến lược toàn diện hơn.