Chính phủ vay nợ hơn 2,37 triệu tỷ đồng

Báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016 của Kiểm toán Nhà nước cho thấy dư nợ công đến ngày 31.12.2016 là 2.868.881 tỷ đồng. Trong đó, nợ Chính phủ là 2.373.175 tỷ đồng, bằng 52,71% GDP; Nợ chính quyền địa phương 34.071 tỷ đồng, bằng 0,76% GDP.

Dư nợ công đến ngày 31.12.2016 là 2.868.881 tỷ đồng (Ảnh minh họa)

Chính phủ nợ 2,37 triệu tỷ đồng

Báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016 vừa được Kiểm toán Nhà nước (KTNN) gửi lên Quốc hội cho thấy, dư nợ công đến ngày 31.12.2016 là 2.868.881 tỷ đồng, tăng 5.012 tỷ đồng so với số báo cáo của Chính phủ.

Trong đó, nợ nước ngoài Chính phủ tăng 4.966 tỷ đồng do một số dự án chưa kịp thời ghi nhận rút vốn, nợ được Chính phủ bảo lãnh vay nước ngoài tăng 18 tỷ đồng do hạch toán trả nợ quá hạn của dự án Xi măng Hạ Long không đúng niên độ (trả năm 2017).

Ngoài ra, nợ chính quyền địa phương tăng 28 tỷ đồng do tỉnh Vĩnh Long báo cáo thiếu khoản vay của Công ty TNHH De Heus.

Số nợ này bằng 63,71% GDP do GDP năm 2016 là 4.502.733 tỷ đồng. Trong đó, nợ Chính phủ là 2.373.175 tỷ đồng, bằng 52,71% GDP; Nợ được Chính phủ bảo lãnh 461.635 tỷ đồng, bằng 10,25% GDP; Nợ chính quyền địa phương 34.071 tỷ đồng, bằng 0,76% GDP.

Nợ Chính phủ là 2.373.175 tỷ đồng, bằng 52,71% GDP của Việt Nam năm 2016

Chỉ số nợ công đến cuối năm 2016 nằm trong giới hạn cho phép của Quốc hội (65% GDP). Tuy nhiên, nợ công tiếp tục gia tăng so với năm 2015, gần chạm ngưỡng được Quốc hội cho phép; hệ số thanh toán trả nợ là khá cao, tính cả đảo nợ là 20,6% tổng thu NSNN và đang có xu hướng tăng lên, gây áp lực bố trí nguồn trả nợ của NSNN. Thêm vào đó, lãi suất vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài tăng lên làm tăng chi phí huy động vốn và nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ.

Trách nhiệm của hai Bộ Tài chính, Kế hoạch - Đầu tư

Về nguyên nhân, Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra những tồn tại, thiếu sót của một số cơ quan liên quan trong công tác quản lý nợ công.

Qua kiểm toán cho thấy Bộ Tài chính tổng hợp thiếu nợ nước ngoài của Chính phủ; chưa rà soát, đối chiếu thường xuyên nợ chính quyền địa phương.

Còn Bộ KHĐT chưa cập nhật đầy đủ thông tin dự án theo kế hoạch tại Đề án định hướng thu hút, quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA và các khoản vay ưu đãi khác của nhà tài trợ 2016-2020.

Cụ thể, đến 31.12.2016, chỉ có 30/1.043 dự án ODA cập nhật thông tin trên Cổng thông tin điện từ về giám sát và đánh giá đầu tư công của Bộ KH&ĐT. Đến 23.12.2017, có 1.060 dự án ODA cập nhật trên hệ thống, nhưng hầu hết các dự án chưa được cập nhật đầy đủ các chỉ tiêu theo quy định và chỉ có 94/123 Bộ, ngành cập nhật thông tin năm 2016 trên hệ thống giám sát.

Tỷ lệ nợ công trên GDP giai đoạn 2013 - 2018

Nhiều dự án vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ và vay nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh sử dụng vốn không hiệu quả, phải khoanh nợ, cơ cấu lại nợ hoặc ứng vốn từ Quỹ tích lũy trả nợ để trả nợ nước ngoài.

Đến 31.12.2016 có 60 dự án vay lại chuyển nợ quá hạn (gốc, lãi, phí) 10.556 tỷ đồng, chiếm 3,3% tổng dư nợ cho vay lại. Trong đó, các dự án Vinashin 8.180 tỷ đồng, 9 dự án được Chính phủ bảo lãnh phải ứng vốn từ Quỹ tích lũy trả nợ với dư nợ 4.618 tỷ đồng (đã được khoanh nợ) gồm: Dự án Nhà máy xi măng Sông Thao; Nhà máy xi măng Hạ Long; Nhà máy giấy Phương Nam; Nhà máy xi măng Thái Nguyên; Nhà máy thủy điện Xekaman 3; Nhà máy xi măng Đồng Bành; Nhà máy mía đường Sông Con; Xi măng Tam Điệp và Giấy Việt Trì.

Ngoài ra, khoản ứng vốn từ Quỹ tích lũy trả nợ của VEC để thanh toán trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh 2.477 tỷ đồng chưa được VEC ký nhận nợ với Bộ Tài chính.

Nợ chính quyền địa phương năm 2016 là 34.071 tỷ đồng, bằng 0,76% GDP (Ảnh minh họa)

Về phía các địa phương, một số địa phương chưa xây dựng hạn mức vay là Thành phố Cần Thơ, Hải Phòng, tỉnh Thái Bình, Điện Biên, Bình Thuận, Sơn La, Lào Cai, Nghệ An, Sóc Trăng, Hưng Yên, Cà Mau, Quảng Ninh, Gia Lai, Quảng Ngãi, Bắc Giang.

Trong khi 2 địa phương vay là tỉnh Quảng Ninh, Quảng Ngãi không lập kế hoạch vay và trả nợ. Còn tỉnh Lào Cai bố trí vốn cho các công trình không trong danh mục đăng ký với 15 dự án ngoài danh mục đăng ký, trong đó có 3 dự án bố trí vốn vượt so với nhu cầu vốn đề nghị vay, tổng số vốn bố trí vượt 4 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra 11/47 địa phương được kiểm toán có mức dư nợ tại 31.12.2016 vượt 30% vốn đầu tư xây dựng ngân sách cấp tỉnh theo quy định của Luật NSNN gồm Hà Nam vượt 42%, Đồng Tháp 35,2%, Bình Thuận 28%, Nam Định 25,2%, Phú Yên 20%, Bắc Giang 19%, Lạng Sơn 18,5%, Thái Bình 16,6%, Điện Biên 13,9%, Đắk Lắk 4,4%, Hậu Giang 3,7% .

Cá biệt, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu ngân sách địa phương năm 2016 vẫn đảm bảo đủ cho nhu cầu chi ĐTXDCB nhưng Tỉnh xây dựng đề án phát hành trái phiếu chính quyền địa phương và đã huy động được 500 tỷ đồng là không phù hợp, gây lãng phí vốn do hàng năm ngân sách vẫn phải trả một khoản lãi 33,8 tỷ đồng.