Ung thư đầu cổ – hiểm họa từ những thói quen tưởng chừng vô hại

Ung thư đầu cổ không phải là loại ung thư có tỉ lệ mắc cao nhất, nhưng lại đặc biệt nguy hiểm vì âm thầm “cướp đi” khả năng ăn, nói, nuốt, thở – những chức năng sống còn quyết định chất lượng cuộc sống. Điều đáng lo ngại, phần lớn nguyên nhân lại xuất phát từ chính những thói quen tưởng chừng vô hại mỗi ngày. Để tìm hiểu rõ hơn, phóng viên đã có cuộc trao đổi với BSCKII Đinh Thị Hải Duyên – Bệnh viện Ung bướu Hà Nội.

Thưa bác sĩ, ung thư đầu cổ được xếp vào nhóm 10 loại ung thư phổ biến trên thế giới. Bệnh này nguy hiểm như thế nào đối với sức khỏe và cuộc sống của người bệnh?

Ung thư đầu cổ bao gồm nhiều vị trí như khoang miệng, hầu họng, thanh quản, xoang – mũi, vòm họng… Tỷ lệ mắc không cao như ung thư phổi hay đại – trực tràng, nhưng lại đặc biệt nguy hiểm vì “gặm nhấm” dần những chức năng cơ bản: ăn, nói, nuốt, thở. Thống kê cho thấy, mỗi năm toàn cầu ghi nhận gần 890.000 ca mới và khoảng 450.000 ca tử vong. Những con số này đặt ung thư đầu cổ vào nhóm 10 loại ung thư thường gặp nhất thế giới.

Vậy nguyên nhân chính gây bệnh thường xuất phát từ đâu, thưa bác sĩ?

Phần lớn ung thư đầu cổ có thể phòng tránh được. Nguyên nhân phổ biến nhất là hút thuốc lá, thuốc lào, uống rượu bia. Ngoài ra còn có nhai trầu, nhiễm virus HPV từ quan hệ tình dục đường miệng không an toàn, nhiễm EBV, chế độ ăn nhiều đồ muối mặn kiểu truyền thống. Một số nghề nghiệp như mộc, hàn, dệt nhuộm, hóa chất… cũng làm tăng nguy cơ do hít phải bụi gỗ, formaldehyde, kim loại nặng. Thêm vào đó, vệ sinh răng miệng kém và chế độ ăn thiếu vitamin, khoáng chất cũng là yếu tố nguy cơ quan trọng.

BSCKII Đinh Thị Hải Duyên – Bệnh viện Ung bướu Hà Nội.

Nhiều bệnh nhân đến viện khi bệnh đã muộn. Vậy những dấu hiệu nào cần cảnh giác để phát hiện sớm?

Đây là điểm mấu chốt. Ung thư đầu cổ giai đoạn sớm rất dễ nhầm lẫn với viêm họng, nhiệt miệng hay viêm xoang. Nếu có các triệu chứng kéo dài trên 2–3 tuần thì cần đi khám ngay. Cụ thể như: loét trắng hoặc đỏ trong miệng không lành, chảy máu bất thường, răng lung lay; khàn tiếng kéo dài, nuốt vướng, đau họng hoặc đau tai không rõ nguyên nhân; khó nuốt, khó thở, ho kéo dài; hạch cổ to dần; ngạt mũi một bên, chảy máu mũi lặp lại; sụt cân không chủ đích. Những dấu hiệu này không nên bỏ qua.

Thưa bác sĩ, vì sao những thói quen như hút thuốc, uống rượu hay ăn mặn lại có thể dẫn đến ung thư?

Thuốc lá và rượu bia đều là tác nhân mạnh gây tổn thương niêm mạc, gây viêm mạn tính và dẫn tới đột biến tế bào. Khi kết hợp cả hai, nguy cơ mắc ung thư đầu cổ tăng nhiều lần so với chỉ một yếu tố. Với HPV, đặc biệt là HPV-16, nếu nhiễm dai dẳng ở amidan, gốc lưỡi có thể gây ung thư hầu họng – trong khi tiêm vắc xin hoàn toàn có thể ngăn ngừa. Virus EBV cộng hưởng với chế độ ăn nhiều đồ muối mặn tạo nitrosamine – giải thích tỷ lệ ung thư vòm cao ở châu Á. Ngoài ra, môi trường nghề nghiệp chứa bụi gỗ, hóa chất, kim loại nặng và vệ sinh răng miệng kém cũng đều là tác nhân nguy hiểm.

BS Duyên khám cho bệnh nhân.

Người dân cần làm gì để phòng tránh căn bệnh này, thưa bác sĩ?

Có 5 điểm cần lưu ý: Thứ nhất, bỏ hoàn toàn thuốc lá, kể cả thuốc lào, thuốc nhai. Thứ hai, hạn chế tối đa rượu bia, tốt nhất là không uống. Thứ ba, tiêm vắc xin HPV đúng độ tuổi, quan hệ tình dục an toàn. Thứ tư, ăn uống lành mạnh, nhiều rau quả tươi, hạn chế thực phẩm muối mặn, đồng thời duy trì vệ sinh răng miệng tốt. Thứ năm, với người lao động trong môi trường độc hại, cần dùng bảo hộ đạt chuẩn và khám sức khỏe định kì.

Trong trường hợp đã mắc bệnh, hiệu quả điều trị hiện nay ra sao?

Tùy giai đoạn và vị trí, phương pháp điều trị có thể gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, điều trị nhắm trúng đích hoặc miễn dịch. Dù y học đã có nhiều tiến bộ, nhưng ung thư đầu cổ vẫn để lại di chứng lâu dài về phát âm, nuốt, thẩm mỹ. Vì vậy, phát hiện càng sớm, việc bảo tồn chức năng, giảm chi phí và nâng cao chất lượng sống càng khả thi. Nói cách khác, phòng bệnh và phát hiện sớm quan trọng không kém điều trị.

Cảm ơn bác sĩ!

Ăn thêm một chút món này, ung thư đầu - cổ tăng 23%?

Nhóm nghiên cứu từ Đại học Bristol (Anh) và Cơ quan Ung thư quốc tế (IARC) đã xem xét liên hệ giữa 34 loại ung thư và một nhóm thực phẩm đã trở nên...

Bấm xem >>