Trung Quốc xuất sang Mỹ 1 tỷ USD hàng hóa mỗi ngày giữa bão thuế quan

Dù phải gánh mức thuế nhập khẩu lên tới 55% từ Mỹ, hàng hóa Trung Quốc vẫn ồ ạt vượt Thái Bình Dương với giá trị khoảng 1 tỷ USD mỗi ngày. Đằng sau sự kiên cường này là vị thế khó thay thế của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu – và cũng là “vũ khí mặc cả” mạnh mẽ mà Chủ tịch Tập Cận Bình đang nắm trong tay giữa lúc căng thẳng thương mại với Washington chưa hạ nhiệt.

Sáu tháng sau khi Tổng thống Donald Trump khởi động cuộc chiến thuế quan, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ vẫn tỏ ra bền bỉ đáng kinh ngạc. Mỗi ngày, khoảng 1 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc cập cảng Mỹ, thậm chí còn tăng nhẹ trong tháng 9 so với tháng 8.

Theo các chuyên gia của Bloomberg, chuỗi cung ứng toàn cầu phụ thuộc sâu vào Trung Quốc khiến nhiều ngành, từ linh kiện điện tử đến đất hiếm, chưa thể “tách rời” hoàn toàn. Việc tái cấu trúc sản xuất sang các quốc gia khác là quá trình tốn thời gian, nên tác động của thuế quan Mỹ vẫn còn hạn chế trong ngắn hạn.

Chính điều này giúp ông Tập Cận Bình có thêm lợi thế đàm phán khi các quan chức Trung Quốc chuẩn bị cho vòng thương lượng gia hạn “thỏa thuận ngừng bắn thuế quan” dự kiến hết hiệu lực vào tháng 11.

Những mặt hàng nào của Trung Quốc vẫn bán chạy tại Mỹ?

Dù tổng kim ngạch thương mại sụt giảm, một số mặt hàng của Trung Quốc lại ghi nhận mức tăng bất ngờ. Thuốc lá điện tử, xe đạp điện và đồng tinh luyện là những cái tên nổi bật.

Trong quý III, Trung Quốc xuất hơn 500 triệu USD xe đạp điện sang Mỹ – tăng nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu đồng tinh luyện cũng tăng vọt từ gần như con số 0 lên 270 triệu USD, còn dây cáp điện tăng 87%, đạt 405 triệu USD.

Các sản phẩm điện tử vẫn chiếm phần lớn giá trị xuất khẩu, với khoảng 8 tỷ USD điện thoại, laptop, máy tính bảng và linh kiện được chuyển sang Mỹ trong quý III – dù chỉ bằng một nửa so với cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, các nền tảng thương mại điện tử như Shein và Temu vẫn tiếp tục gửi hàng tỷ USD gói hàng nhỏ sang Mỹ, bất chấp việc Mỹ đã xóa bỏ quy định miễn thuế cho đơn hàng giá trị thấp.

Doanh nghiệp Trung Quốc “lách” thuế của Mỹ bằng cách nào?

Theo chuyên gia Zhaopeng Xing của Ngân hàng ANZ, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đang tận dụng các kẽ hở trong hệ thống thuế Mỹ. Một số công ty khai báo giá trị hàng hóa thấp hơn thực tế khi xuất qua nước thứ ba như Mexico hoặc Việt Nam, rồi mới điều chỉnh giá tại cảng Mỹ. Cách này giúp họ giảm đáng kể mức thuế phải nộp.

Việc nhân lực của hải quan Mỹ thiếu hụt càng khiến các lỗ hổng này khó kiểm soát. Kết quả là, một phần hàng Trung Quốc vẫn “lọt” vào thị trường Mỹ dù bị áp thuế nặng.

Sự linh hoạt này, kết hợp với năng lực sản xuất khổng lồ, đang giúp Trung Quốc duy trì dòng chảy thương mại ổn định, ít nhất là trong ngắn hạn.

Mỹ và Trung Quốc đang tiến tới một kỷ nguyên thương mại mới

Dù vẫn còn “sống khỏe” trước hàng rào thuế, thương mại song phương Mỹ - Trung đang dần thu hẹp. Tính từ đầu năm, giá trị hàng Trung Quốc xuất sang Mỹ chỉ còn dưới 320 tỷ USD, mức thấp tương đương năm 2017 – thời điểm trước cuộc chiến thương mại đầu tiên.

Một số ngành đã dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc, như máy chơi game, TV LCD hay tàu thương mại. Các tập đoàn lớn như Nintendo và Microsoft giờ chuyển sang Việt Nam hoặc các nước Đông Nam Á để tránh thuế cao.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), mức độ “tách rời” thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trong năm nay đang diễn ra nhanh hơn so với giai đoạn 2018–2019.

Giữa bối cảnh Washington muốn khôi phục sản xuất trong nước, sự phụ thuộc của Mỹ vào hàng hóa Trung Quốc vẫn là thực tế khó phủ nhận.

Từ đất hiếm, linh kiện điện tử cho đến các vật liệu y tế, Trung Quốc vẫn là mắt xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng của Mỹ. Điều này mang lại “quyền mặc cả” lớn cho Bắc Kinh, ít nhất là trong ngắn hạn – trước khi các nhà máy mới của Mỹ và đồng minh kịp hoàn thiện.

Cả hai bên đều hiểu rằng sự tách rời hoàn toàn là điều không thể, nhưng việc giảm phụ thuộc lẫn nhau đang trở thành mục tiêu rõ rệt. Cuộc gặp sắp tới giữa ông Donald Trump và ông Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh Hàn Quốc vì thế được giới quan sát đánh giá là bước ngoặt mới trong trật tự thương mại toàn cầu.

Thương chiến Mỹ - Trung đẩy chuỗi cung ứng toàn cầu đến bờ vực sụp đổ

Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung khiến chuỗi cung ứng toàn cầu lao đao, nhưng hiệp định đình chiến tạm thời mang lại hy vọng, dù các nhà sản xuất vẫn...

Bấm xem >>