Nếu vàng được mua bán trên sàn như chứng khoán, điều gì sẽ xảy ra?

Sàn giao dịch vàng được kỳ vọng sẽ giúp giá cả được định hình công khai, minh bạch dựa trên cung cầu thực tế của thị trường, thay vì chịu tác động bởi tâm lý đầu cơ hay tình trạng khan hiếm cục bộ.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các cơ quan quản lý Nhà nước nghiên cứu thành lập sàn giao dịch vàng, hướng đến việc đảm bảo quyền tự do giao dịch, mua bán vàng của người dân, đồng thời tách bạch vai trò quản lý của Nhà nước khỏi các hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng.

Lợi ích

Theo giới phân tích, hiện giá vàng trong nước vẫn còn chênh lệch lớn so với giá vàng thế giới vì nguồn cung khan hiếm. Khi sự chênh lệch quá lớn sẽ dẫn đến nguy cơ buôn lậu vàng, gây thất thoát ngoại tệ.

Một khi sàn giao dịch vàng được xây dựng trên nền tảng công nghệ hiện đại, sẽ giúp giá vàng trong nước được niêm yết công khai, minh bạch, dựa trên cung cầu thực tế. Điều này sẽ giúp giá vàng Việt Nam tiệm cận hơn với giá vàng thế giới, giảm tình trạng chênh lệch phi lý như hiện nay.

Khi đó, Nhà nước sẽ tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng khung pháp lý chặt chẽ, kiểm soát chất lượng, chống buôn lậu và rửa tiền, thay vì can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Các doanh nghiệp sẽ được tự chủ hơn trong việc sản xuất và cung ứng vàng ra thị trường, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh.

Tại Nghị định số 232/2025 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, Chính phủ cũng giao các bộ, ngành, địa phương tăng cường phối hợp trong quản lý thị trường vàng, thiết lập cơ sở dữ liệu thống nhất; Ngân hàng Nhà nước phối hợp Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất chính sách thuế phù hợp, đồng thời xem xét khả năng hình thành Sàn giao dịch vàng quốc gia hoặc đưa vàng vào giao dịch tại Sở Giao dịch hàng hóa gắn với Trung tâm tài chính quốc tế trong tương lai.

Sàn giao dịch vàng sẽ giúp giá vàng trong nước cân bằng và tiệm cận với giá thế giới. Ảnh minh hoạ bằng AI

Tiến sĩ Lê Hồng Hạnh, Đại học RMIT Việt Nam, cho biết sàn giao dịch vàng sẽ nâng cao tính minh bạch, tăng cường khả năng hội nhập quốc tế, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ.

Ngoài ra, sàn giao dịch vàng còn khuyến khích đầu tư hợp pháp, an toàn, tăng cường niềm tin của người dân và nhà đầu tư, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính hiện đại thông qua các sản phẩm tài chính liên quan đến vàng. Những lợi ích này sẽ tạo nền tảng cho một thị trường vàng minh bạch, hiệu quả, hỗ trợ các mục tiêu phát triển kinh tế dài hạn của Việt Nam.

Ở góc nhìn khác, chuyên gia kinh tế, tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu cho biết, Việt Nam cần tiến tới xây dựng thị trường vàng vận hành tương tự thị trường chứng khoán. Điều này có nghĩa là người dân sẽ không giao dịch vàng vật chất mà thay vào đó sẽ nhận được chứng chỉ vàng.

Khi đó, người mua vàng sẽ không cần cất giữ vàng vật chất mà nhận được một chứng chỉ từ nhà kinh doanh. Chứng chỉ này có thể dùng để trao đổi, giao dịch mua bán, và có thể quy đổi ra vàng vật chất khi cần. Việc giao dịch chủ yếu trên nền tảng điện tử sẽ giúp thị trường minh bạch, thông thoáng hơn, giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc cất giữ vàng vật chất.

"Chính phủ nên thành lập một sàn giao dịch vàng quốc gia tại Việt Nam trong vòng một năm sau khi Nghị định 232/2025 có hiệu lực. Điều này sẽ giúp Việt Nam giải quyết những lo ngại về việc dòng tiền đổ vào vàng có thể làm giảm nguồn vốn cho sản xuất kinh doanh, đồng thời mang lại một thị trường minh bạch và hiệu quả hơn” – tiến sĩ Hiếu khuyến nghị.

Cân bằng giá vàng trong nước và thế giới

“Sàn giao dịch cho phép vàng được lưu thông liên tục, giúp Ngân hàng Nhà nước có thêm công cụ để điều hòa cung cầu kịp thời. Đặc biệt, việc giao dịch trên tài khoản còn mở ra khả năng sử dụng các công cụ phái sinh, bán vàng theo hợp đồng tương lai mà không phụ thuộc vào việc nhập khẩu"-GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội, cho biết.

Ông cũng cho rằng, giao dịch khớp lệnh công khai trên sàn giúp mọi người tham gia đều nắm được thông tin về cung - cầu, từ đó đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Đồng thời, Nhà nước cũng dễ dàng kiểm soát thị trường, đảm bảo quản lý được nguồn ngoại tệ và ngăn chặn các rủi ro.

Việc mua vàng vật chất để cất trữ trong két sắt không giúp đồng tiền được lưu thông, thậm chí còn tốn chi phí bảo quản. Ngược lại, khi giao dịch qua chứng chỉ vàng trên sàn, nguồn vốn này sẽ được đưa vào lưu thông trên thị trường.

Tuy vậy, tiến sĩ Lê Hồng Hạnh đánh giá, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn trong quá trình xây dựng và vận hành sàn vàng. Thứ nhất, việc thiếu một khung pháp lý đồng bộ, chặt chẽ có thể khiến sàn vàng hoạt động không minh bạch, dễ mang tính hình thức, thiếu thực chất như những giai đoạn trước đây.

Thứ hai, tâm lý tích trữ vàng vật chất trong dân chúng tạo ra rào cản lớn cho việc phát triển giao dịch vàng phi vật chất hiện đại. Thứ ba, sự chênh lệch đáng kể giữa giá vàng trong nước và quốc tế, do nguồn cung hạn chế và thiếu liên thông, làm giảm hiệu quả thị trường, gây rủi ro cho người giao dịch.

Thứ tư, nguy cơ thao túng thị trường, buôn lậu vàng và các hành vi bất hợp pháp khác vẫn là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự tin tưởng và ổn định của thị trường. Cuối cùng, hạ tầng công nghệ hiện tại có thể còn lạc hậu và dễ bị tấn công, chưa đáp ứng được yêu cầu bảo mật và minh bạch trong giao dịch điện tử.

“Để vượt qua các thách thức hiện nay, trước hết cần hoàn thiện khung pháp lý và xây dựng cơ sở dữ liệu vàng quốc gia đầy đủ, minh bạch, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Song song đó, cần đẩy mạnh truyền thông nhằm thay đổi tâm lý tích trữ vàng trong dân, và tiến tới liên thông giá vàng trong nước với thị trường quốc tế để giảm chênh lệch bất hợp lý.

Việc thành lập một cơ quan giám sát độc lập cùng với ứng dụng các công nghệ giao dịch hiện đại như blockchain cũng rất quan trọng để tăng tính minh bạch và an toàn cho thị trường. Những giải pháp này có thể học hỏi từ kinh nghiệm vận hành của các sàn vàng uy tín trên thế giới, từ đó giúp Việt Nam xây dựng một sàn vàng hiệu quả, ổn định và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế bền vững” – tiến sĩ Hạnh nhận định.