Mùa mưa bão 2025 phá vỡ nhiều kỷ lục: Chuyên gia kể thời điểm dự báo 'căng não' nhất

Năm 2025, cả nước ghi nhận nhiều kỷ lục về bão và mưa lũ, cho thấy thời tiết ngày càng cực đoan và phức tạp. Không ít cơn bão có tính chất bất thường, buộc các chuyên gia phải thận trọng cao độ trong quá trình theo dõi, phân tích và đưa ra dự báo.

Trước những diễn biến ngày càng cực đoan và khắc nghiệt của thiên tai, VietNamNet đã có cuộc trao đổi với TS. Hoàng Phúc Lâm - Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia (Cục Khí tượng Thủy văn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - về tình hình khí tượng năm 2025 cũng như những dự báo cho năm 2026.

Thưa ông, năm 2025, Việt Nam ghi nhận nhiều hiện tượng thiên tai cực đoan, đặc biệt bão, mưa lớn và lũ lụt, ông có thể đánh giá tổng quan về tình trạng này?

Tính đến hết tháng 11/2025, Biển Đông ghi nhận 21 cơn bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) (15 bão, 6 ATNĐ), trở thành năm có số lượng bão/ATNĐ hoạt động nhiều nhất, vượt mốc 20 cơn của năm 2017.

Đồng thời, tháng 10-11 ở khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ liên tục xảy ra các đợt mưa lớn diện rộng. Trong đó, tại Bắc Bộ từ 6-8/10, đã xuất hiện đợt mưa lớn do ảnh hưởng của bão số 11 và hoàn lưu sau bão nên khu vực phía Đông Bắc Bộ, đặc biệt tại Tuyên Quang, Thái Nguyên và Hà Nội có mưa to đến rất to. 

Tại Trung Bộ xảy ra 2 đợt mưa lớn kéo dài nổi bật. Trong đó, đợt 1 từ 23/10-3/11, tại các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi. Riêng tại trạm Bạch Mã đã quan trắc được lượng mưa 1.740mm vào ngày 27/10 - lượng mưa/ngày lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam; đợt 2 từ 16-21/11 xảy ra tại các tỉnh từ Quảng Trị - Khánh Hòa.

Từ 19-20/11, phường Tây Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa chìm trong nước lũ, có nơi nước dâng cao tới 3-4m khiến mọi hoạt động đều tê liệt, cuộc sống của người dân bị đảo lộn. Ảnh: Xuân Ngọc

Mưa lớn đã gây ra lũ lụt nghiêm trọng trên diện rộng, khi mực nước đỉnh lũ trên nhiều sông vượt các mốc lịch sử. Chưa từng có năm nào ghi nhận lũ đặc biệt lớn và lũ lịch sử đồng thời xuất hiện trong cùng một năm tại 20 con sông. Đặc biệt nghiêm trọng là trận lũ lụt lịch sử tại Phú Yên (nay là khu vực phía Đông tỉnh Đắk Lắk), được đánh giá là vượt qua đỉnh lũ lịch sử năm 1993 trên lưu vực sông Ba.

Khi theo dõi các cơn bão mạnh ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền, các chuyên gia thường họp và trao đổi để đưa ra nhận định. Ông có thể kể về tình huống đáng nhớ, thể hiện sự khó khăn, quyết định quan trọng trong quá trình dự báo? 

Gần đây nhất là trường hợp dự báo bão số 15. Sáng 25/11, khi hình thái này còn là ATNĐ ở miền Trung Philippines, nhiều trung tâm dự báo khu vực và thế giới, trong đó có Việt Nam, đều nhận định khi vào Biển Đông, sẽ mạnh lên thành bão. Tuy nhiên, các trung tâm lại xuất hiện sự khác biệt lớn về hướng di chuyển và cường độ.

Trong khi đó, các mô hình dự báo cho thấy khả năng xuất hiện một đợt mưa to đến rất to trên diện rộng, kéo dài 3-5 ngày ở khu vực Nam Trung Bộ.

TS. Hoàng Phúc Lâm chia sẻ những đánh giá của các chuyên gia về tình hình mưa bão, lũ lụt năm 2025 và dự báo năm 2026.

Thời điểm này đặc biệt nhạy cảm khi các tỉnh trong khu vực vừa trải qua đợt mưa lũ lịch sử với thiệt hại nặng nề. Nếu không cảnh báo sớm, người dân sẽ không kịp ứng phó và thiệt hại có thể tăng lên gấp bội. Nhưng ngược lại, nếu cảnh báo sớm mà bão không xảy ra, điều đó sẽ gây hoang mang cho cả lực lượng phòng, chống thiên tai lẫn người dân đang gắng gượng sau lũ. Đây thực sự là một quyết định khó khăn đối với những người làm công tác dự báo.

Như chúng ta biết, các cơn bão cuối mùa thường tương tác với không khí lạnh, lại hoạt động ở vĩ độ thấp nên rất khó dự báo.

Cuối cùng, bằng trí tuệ tập thể và đánh giá tổng thể về khả năng xuất hiện mưa lớn, gió mạnh cũng như tác động đến hạ tầng ven biển, giao thông, nông nghiệp… chúng tôi đã đưa ra quyết định phù hợp: dự báo bão nhiều khả năng sẽ suy yếu trên biển, ít gây gió mạnh trực tiếp trên đất liền và lượng mưa do bão gây ra cũng không quá lớn.

Trước bối cảnh biến đổi khí hậu dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp trong năm 2026, cơ quan khí tượng có những nhận định và dự báo gì về thời tiết, thiên tai sắp tới? 

Trong những tháng đầu năm 2026, hiện tượng ENSO có khả năng duy trì trạng thái La Nina yếu sau đó có thể dần quay trở lại trạng thái trung tính trong nửa sau năm 2026.

Nhận định trong những tháng đầu năm (tháng 1-2/2026) là các tháng chính mùa đông, các tỉnh miền Bắc chịu ảnh hưởng của các đợt không khí lạnh mạnh, có thể gây ra các đợt rét đậm, rét hại trên diện rộng, đề phòng sương muối và băng giá đặc biệt ở các tỉnh vùng núi phía Bắc. Ngược lại, khu vực cao nguyên Trung Bộ và Nam Bộ có thể xuất hiện các đợt mưa trái mùa trong những tháng mùa khô. Bão/ATNĐ trong năm 2026 có khả năng xuất hiện tương đương so với trung bình nhiều năm.

Cũng trong năm này, số đợt nắng nóng có khả năng ở mức tương đương so với trung bình nhiều năm. Phân bố nắng nóng tại khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ tập trung từ tháng 4-8 (cao điểm tháng 6-7) và từ tháng 2-5 (cao điểm tháng 3-4) ở khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ.

Thời kỳ bắt đầu mùa mưa: Tại Bắc Bộ, Nam Bộ và cao nguyên Trung Bộ bắt đầu tương đương so với trung bình nhiều năm (khoảng nửa đầu tháng 5); khu vực Trung Bộ mùa mưa bắt đầu tương đương với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ (khoảng nửa cuối tháng 8 ở phía Bắc và từ khoảng nửa cuối tháng 9 ở phía Nam).

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thời tiết ngày càng diễn biến phức tạp với nhiều hình thái nguy hiểm, cực đoan như mưa lớn trong thời gian ngắn, lũ quét, sạt lở đất… Vì vậy, chính quyền và người dân cần thường xuyên cập nhật thông tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn để kịp thời triển khai các kế hoạch và phương án ứng phó phù hợp.

14 kỷ lục mưa lũ xuất hiện trong tháng 11, vẫn còn 1-2 cơn bão/áp thấp nhiệt đới trong tháng 12

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thời tiết ngày càng diễn biến phức tạp với nhiều hình thái nguy hiểm, cực đoan như mưa lớn trong thời gian ngắn, lũ...

Bấm xem >>