Đằng sau quyết định của ông Trump hủy gặp ông Putin và trừng phạt Nga

Diễn biến Tổng thống Mỹ Donald Trump huỷ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin và trừng phạt Nga cho thấy rõ tính bất định trong nỗ lực tìm kiếm hòa bình Ukraine. 

Nỗ lực ngoại giao nhằm chấm dứt xung đột Ukraine lại rơi vào bế tắc sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22-10 tuyên bố hủy cuộc gặp rất được chờ đợi giữa ông với Tổng thống Vladimir Putin, đi cùng đó là quyết định trừng phạt Nga.

Theo tờ The Washington Post, quyết định được đưa ra sau khi các bên đánh giá khoảng cách lập trường giữa Nga và Ukraine vẫn còn quá lớn để có thể đạt được một thỏa thuận hòa bình. Chính ông Trump cũng nói rằng ông không muốn "lãng phí thời gian".

Ngồi cùng Tổng thư ký NATO Mark Rutte tại Phòng Bầu dục, ông Trump xác nhận: "Chúng tôi đã hủy cuộc gặp... vì tôi cảm thấy không ổn”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga tại bang Alaska (Mỹ) hồi tháng 8-2025. Ảnh: Sergey Bobylev/POOL/TASS

Thực tế, chính người lãnh đạo Nhà Trắng đã sớm bóng gió về khả năng này từ hôm 21-10 khi nói rằng ông "không muốn có một cuộc gặp vô ích".

Theo hãng tin Al Jazeera, việc hủy bỏ lịch thượng đỉnh Trump-Putin tại Budapest là một bước lùi cho tiến trình đàm phán vốn đã trì trệ suốt nhiều tháng, kể từ sau cuộc gặp không kết quả giữa hai nhà lãnh đạo tại bang Alaska (Mỹ) hồi tháng 8.

Đề xuất hòa bình của ông Trump về xung đột Ukraine là gì?

Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm ngoái, ông Trump từng tuyên bố ông chỉ cần “24 giờ” để kết thúc chiến sự Nga-Ukraine. Hơn một năm sau - và 10 tháng trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai - ông Trump ngày càng tỏ ra thất vọng vì tiến trình đình trệ.

Phía ông Putin đặt ra mục tiêu "phi phát xít hóa và phi quân sự hóa Ukraine", đồng thời Nga phải được giữ lại mọi vùng lãnh thổ đã giành được nếu muốn đạt thỏa thuận ngừng bắn. Ukraine kiên quyết bác bỏ việc nhượng đất. Hai quan điểm trái nhau này khiến ông Trump không thể tìm được điểm dung hòa.

Tối 19-10, ông Trump kêu gọi Nga “đóng băng” chiến sự theo ranh giới hiện tại, đồng thời cho rằng hai bên có thể bàn tiếp “các chi tiết về lãnh thổ” trong các vòng đàm phán sau.

“Tôi nói rằng họ nên dừng lại ngay tại chiến tuyến, về nhà, ngừng giết chóc và kết thúc mọi chuyện” - tổng thống Mỹ nói.

Tuyến chiến sự hiện nay chạy qua vùng Donbass - trung tâm công nghiệp chịu thiệt hại nặng nề nhất. Về tương lai khu vực này, ông Trump nói: “Cứ để nguyên như bây giờ. Tôi nghĩ Nga đã chiếm khoảng 78% diện tích rồi. Giữ nguyên hiện trạng, sau này có thể đàm phán tiếp”.

. Một tuyên bố chung do các nhà lãnh đạo châu Âu, trong đó có Tổng thống Zelensky, ký ngày 21-10 cho biết họ “mạnh mẽ ủng hộ” đề xuất của ông Trump về việc chấm dứt giao tranh ngay lập tức, và rằng “đường ranh hiện tại nên là điểm khởi đầu cho đàm phán”.

Các nhà lãnh đạo cáo buộc Tổng thống Nga cố tình trì hoãn tiến trình hòa bình: “Chiến thuật câu giờ của Nga đã cho thấy hết lần này đến lần khác rằng Ukraine là bên duy nhất thực sự nghiêm túc với hòa bình” - bản tuyên bố viết.

Họ cũng cam kết “tăng cường áp lực lên nền kinh tế và ngành quốc phòng Nga cho đến khi ông Putin sẵn sàng hòa bình”.

. Trước khi kế hoạch thượng đỉnh Trump-Putin đổ vỡ, người phát ngôn Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov hôm 20-10 đã khẳng định rõ ràng rằng nhà lãnh đạo Nga sẽ không chấp nhận đề xuất “đóng băng chiến tranh”.

“Lập trường nhất quán của Nga không thay đổi” - ông Peskov nói, nhấn mạnh các yêu cầu cứng rắn của Moscow gồm việc Ukraine phải rút toàn bộ quân khỏi khu vực miền đông mà Nga tuyên bố chủ quyền.

Hãng tin Reuters ngày 21-10 dẫn nguồn tin cho biết Nga đã gửi một công hàm riêng cho Mỹ vào cuối tuần trước, yêu cầu được kiểm soát toàn bộ vùng Donbass - chứ không chỉ phần lãnh thổ mà họ đang chiếm giữ. Hiện Nga đã kiểm soát toàn bộ tỉnh Luhansk và khoảng 75% tỉnh lân cận Donetsk - hai khu vực hợp thành vùng Donbass.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cũng có cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cùng ngày, sau đó nói với báo giới tại Moscow rằng lập trường của Nga “không thay đổi so với các hiểu biết đã đạt được trong hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin ở Alaska hồi giữa tháng 8”.

Ông Lavrov nhắc lại quan điểm của ông Putin tại hội nghị này, rằng Nga chỉ chấp nhận kết thúc chiến tranh sau khi “xóa bỏ các nguyên nhân gốc rễ” của xung đột - tức là "phi phát xít hóa và phi quân sự hóa Ukraine" và buộc nước này nhượng lại các vùng lãnh thổ đã mất. Điều đó, với Kiev xưa nay vốn là điều “hoàn toàn không thể chấp nhận”.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và người đồng cấp Mỹ Donald Trump. Ảnh: Sergey Bobylev/POOL/TASS

Những lần ông Trump đổi lập trường

Trong quá trình làm trung gian hòa giải, ông Trump đã nhiều lần thay đổi quan điểm.

Nếu như chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden thể hiện sự ủng hộ kiên định với Ukraine, thì chính quyền ông Trump lại lúc tỏ ra ủng hộ lúc lại gay gắt với ông Zelensky. Trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục hồi tháng 2 năm nay, ông Trump và Phó tổng thống JD Vance đã chỉ trích ông Zelensky vì “chưa thể hiện đủ sự biết ơn” đối với sự hỗ trợ từ Mỹ.

Tháng 3, ông Trump đe dọa áp đặt các mức thuế và trừng phạt thứ cấp nặng nề lên Moscow - và lặp lại đe dọa này vào tháng 8. Tuy nhiên sau cuộc gặp với ông Putin ở Alaska tháng 8, ông Trump lại gây sức ép lên ông Zelensky phải chấp nhận thỏa thuận, dù Nga yêu cầu Ukraine nhượng đất và tránh xa NATO.

“Sẽ có chuyện đổi đất lẫn nhau” - ông Trump nói với báo giới khi đó, nhấn mạnh rằng cả hai bên đều phải nhượng bộ.

Một tháng sau, ông Trump lại tuyên bố ủng hộ ông Zelensky và nói rằng Kiev “có thể giành lại lãnh thổ của mình - thậm chí hơn thế nữa”.

Đến ngày 22-10, Nhà Trắng công bố đợt trừng phạt mới nhắm vào xuất khẩu dầu mỏ của Nga. Các hạn chế này nhắm vào hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil, cũng như các công ty con.

Đây được xem là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm gây áp lực lên Moscow về các hoạt động quân sự liên tục của nước này ở Ukraine.

Ông Trump cho biết ông cảm thấy đã đến lúc thích hợp để áp đặt các biện pháp trừng phạt Nga, như một phần trong nỗ lực của chính quyền nhằm thúc đẩy Moscow chấm dứt cuộc chiến với Ukraine.

“Đây là một ngày rất quan trọng đối với những gì chúng tôi đang làm. Đây là những lệnh trừng phạt cực kỳ nghiêm trọng. Chúng rất lớn, nhắm vào hai công ty dầu mỏ lớn của họ và chúng tôi hy vọng chúng sẽ không kéo dài. Chúng tôi hy vọng rằng cuộc chiến sẽ được giải quyết” - ông Trump nhấn mạnh.

Các biện pháp này được xem là một trong những bước đi quan trọng nhất của Mỹ nhằm vào ngành năng lượng Nga kể từ khi chiến tranh Ukraine bắt đầu. Chính quyền ông Biden trước đây từng tránh trừng phạt trực tiếp hai tập đoàn này để cho phép các đồng minh của Mỹ tiếp tục mua dầu Nga một cách hợp pháp. Tuy nhiên, việc nhắm vào hai công ty này có thể khiến nguồn thu từ dầu mỏ của Moscow sụt giảm đáng kể.

Các nhà phân tích cho rằng mức độ thực thi sẽ quyết định hiệu quả của lệnh trừng phạt, theo tờ The New York Times.

“Đây là bước tiến lớn, nhưng Mỹ cần áp dụng hoặc ít nhất là đe dọa áp dụng các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với các nước thứ ba vẫn làm ăn tài chính với Nga” - ông Daniel Tannebaum, chuyên gia tại tổ chức nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định.

Tóm lại, những diễn biến gần đây đã tạo ra thêm một vòng bất định nữa. Theo Al Jazeera, việc hội nghị thượng đỉnh dự kiến giữa ông Trump và ông Putin bị hủy đồng nghĩa với việc hiện chưa có lối thoát rõ ràng nào cho cuộc chiến Nga - Ukraine.

Vì sao ông Trump đạt đột phá ở Gaza nhưng bế tắc ở Ukraine?

Sau thỏa thuận ngừng bắn lịch sử ở Gaza, ông Trump được ca ngợi như người phá vỡ thế bế tắc Trung Đông. Thế nhưng khi chuyển trọng tâm sang Ukraine,...

Bấm xem >>