Vì sao ông Trump đạt đột phá ở Gaza nhưng bế tắc ở Ukraine?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Sau thỏa thuận ngừng bắn lịch sử ở Gaza, ông Trump được ca ngợi như người phá vỡ thế bế tắc Trung Đông. Thế nhưng khi chuyển trọng tâm sang Ukraine, chính quyền của ông Trump lại vấp phải thực tế phức tạp hơn nhiều, nơi cả Kiev lẫn Moscow đều không dễ nhượng bộ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AFP

Chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông dự định gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Budapest (Hungary) “trong vòng hai tuần tới”, truyền thông phương Tây đưa tin cuộc gặp đã bị hoãn vô thời hạn. Tuy nhiên, phía Nga bác bỏ thông tin này, khẳng định các cuộc thảo luận chuẩn bị “vẫn đang được tiếp tục”.

“Tôi không muốn có một cuộc gặp vô ích”, Tổng thống Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng chiều 21/10. “Tôi không muốn lãng phí thời gian, nên cứ xem sao đã”.

Hội nghị “lúc có lúc không” này (theo cách gọi của BBC) chỉ là diễn biến mới nhất trong nỗ lực của ông Trump nhằm chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine – một chủ đề được Nhà Trắng quan tâm trở lại sau khi ông Trump đạt được thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin ở Gaza.

Trong lúc phát biểu tại Ai Cập tuần trước để chúc mừng thỏa thuận ngừng bắn đó, ông Trump quay sang Steve Witkoff – trưởng nhóm đàm phán của mình – và nói: “Giờ đến lượt vấn đề với Nga”.

Tuy nhiên, các điều kiện giúp nhóm của ông Witkoff đạt đột phá ở Gaza rất khó tái lập trong cuộc xung đột Ukraine.

Ít đòn bẩy hơn

Đàm phán hòa bình Nga - Ukraine đang rơi vào bế tắc khi không bên nào muốn nhượng bộ. Ảnh: Shutterstock

Theo ông Witkoff, yếu tố mở đường cho thỏa thuận ở Gaza là quyết định của Israel tấn công các nhà đàm phán Hamas tại Qatar – hành động khiến các đồng minh Ả Rập của Mỹ tức giận nhưng lại giúp ông Trump có đòn bẩy để gây sức ép lên Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Ông Trump có lợi thế nhờ quá khứ ủng hộ mạnh mẽ Israel từ nhiệm kỳ đầu, bao gồm quyết định chuyển Đại sứ quán Mỹ đến Jerusalem, thay đổi lập trường của Washington về tính hợp pháp của các khu định cư Do Thái ở Bờ Tây, và gần đây là ủng hộ chiến dịch quân sự của Israel chống Iran.

Theo BBC, ông Trump thực tế còn được người Israel yêu thích hơn cả ông Netanyahu, và vị thế đó giúp Tổng thống Mỹ có ảnh hưởng đặc biệt đối với nhà lãnh đạo Israel.

Cộng thêm các mối quan hệ chính trị và kinh tế với các nhân vật quan trọng trong thế giới Ả Rập, ông Trump có rất nhiều “đòn bẩy ngoại giao” để buộc các bên đạt thỏa thuận.

Trái lại, trong cuộc xung đột ở Ukraine, ông Trump có ít đòn bẩy hơn. Theo BBC, 9 tháng qua, ông Trump liên tục dao động giữa việc gây sức ép với ông Putin rồi lại với ông Zelensky, nhưng hầu như không đạt kết quả.

Ông Trump từng đe dọa áp đặt các lệnh trừng phạt mới với năng lượng Nga và cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine, nhưng đồng thời cũng nhận thấy việc đó có thể làm gián đoạn kinh tế toàn cầu và khiến xung đột leo thang.

Tổng thống Mỹ cũng từng công khai chỉ trích ông Zelensky, tạm ngừng chia sẻ thông tin tình báo và đình chỉ chuyển giao vũ khí cho Kiev – rồi sau đó phải rút lại do lo ngại từ các đồng minh châu Âu rằng sự sụp đổ của Ukraine có thể gây bất ổn toàn khu vực.

Dù luôn tự hào về khả năng “ngồi lại và chốt thỏa thuận”, nhưng các cuộc gặp trực tiếp giữa ông Trump với cả ông Putin lẫn ông Zelensky đều chưa giúp xung đột tiến gần hơn đến hồi kết.

Ông Putin cao tay?

Ông Trump tiếp đón ông Putin trong cuộc gặp thượng đỉnh ở Alaska vào tháng 8/2025. Ảnh: Getty

Theo BBC, một số quan chức cho rằng ông Putin có thể đang dựa vào việc ông Trump mong muốn đạt thỏa thuận cũng như tin vào đàm phán trực tiếp để “thao túng” Tổng thống Mỹ.

Vào tháng 7, ông Putin đồng ý tổ chức hội nghị thượng đỉnh ở Alaska đúng lúc quốc hội Mỹ chuẩn bị thông qua gói trừng phạt do phe Cộng hòa đề xuất. Kết quả, dự luật này sau đó bị hoãn lại.

Tuần trước, khi xuất hiện thông tin Nhà Trắng cân nhắc gửi tên lửa hành trình Tomahawk và hệ thống phòng không Patriot cho Kiev, ông Putin đã gọi điện cho ông Trump. Ngày hôm sau, ông Trump tiếp ông Zelensky ở Nhà Trắng, nhưng cuộc gặp được cho là căng thẳng và không mang lại kết quả gì.

Ông Trump khẳng định ông không bị ông Putin “thao túng”: “Tôi từng bị nhiều người cao tay tìm cách qua mặt, nhưng tôi luôn biết cách xoay chuyển tình thế”.

Tuy nhiên, ông Zelensky lại lưu ý đến diễn biến trùng hợp này: “Khi khả năng nhận được vũ khí tầm xa của Ukraine xa dần, thì gần như ngay lập tức, Nga cũng trở nên ít quan tâm đến ngoại giao hơn”, ông Zelensky nói.

Chỉ trong vài ngày, ông Trump đã chuyển từ ý định gửi tên lửa cho Ukraine sang kế hoạch gặp ông Putin ở Budapest, rồi lại gây sức ép riêng với ông Zelensky để nhường lại toàn bộ vùng Donbass – kể cả phần lãnh thổ mà Nga chưa kiểm soát được.

Cuối cùng, ông Trump tạm dừng ở lời kêu gọi ngừng bắn theo đường ranh giới hiện tại – điều mà Nga vẫn từ chối cho đến nay.

Trong chiến dịch tranh cử năm ngoái, ông Trump từng hứa có thể kết thúc xung đột Ukraine chỉ trong “24 giờ”. Giờ đây, ông đã rút lại lời hứa đó, thừa nhận rằng việc chấm dứt xung đột này khó hơn nhiều so với ông tưởng.

Đây là một trong số ít lần ông Trump thừa nhận giới hạn quyền lực của mình, cũng như khó khăn trong việc tìm ra khung thỏa thuận hòa bình khi không bên nào muốn hoặc có thể nhượng bộ.