Lao động xuất khẩu bị "chặt" phí cao vọt do ý thức kém

Báo cáo giải trình của Bộ LĐ-TBXH lên Thủ tướng Chính phủ khẳng định tình trạng thu phí quá cao với các lao động đi xuất khẩu lao động (XKLĐ) sang Đài Loan là do trình độ, ý thức của lao động Việt Nam kém hơn lao động các nước khác.

Một trong những nguyên nhân mức phí môi giới đi xuất khẩu lao động ở Đài Loan cao, theo giải thích của các công ty dịch vụ việc làm của Đài Loan là do trình độ, ý thức của lao động Việt Nam kém hơn lao động các nước khác.

Bộ LĐ-TBXH cho biết, theo quy định của pháp luật Việt Nam, các doanh nghiệp (DN) XKLĐ Việt Nam được phép thu của người lao động các khoản: tiền dịch vụ, tiền môi giới, tiền đào tạo, tiền ký quỹ bảo đảm hợp đồng. Ngoài ra, người lao động phải tự chi trả lệ phí cấp hộ chiếu, visa, vé máy bay (một chiều), khám sức khỏe, lý lịch tư pháp, đóng góp Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước.

Theo quy định trên, tổng chí phí người lao động phải chi bao gồm cả tiền ký quỹ theo ngành nghề, gồm: Lao động làm việc trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, xấp xỉ 5.000 USD/hợp đồng 3 năm; lao động làm việc trong bệnh viện, trung tâm chăm sóc người già, người tàn tật, xấp xỉ 4.100 USD/hợp đồng 3 năm; Lao động chăm sóc người già, người bệnh trong gia đình là 2.800 USD/hợp đồng 3 năm; lao động thuyền viên tàu cá là 2.500 USD/hợp đồng 3 năm.

Một trong những nguyên nhân mức phí môi giới đi xuất khẩu lao động ở Đài Loan cao là do trình độ, ý thức của lao động Việt Nam kém hơn lao động các nước khác. (Ảnh minh họa)

Bộ LĐ-TBXH  cho rằng, các mức phí nêu trên là mức người lao động chấp nhận được và có tích lũy ở mức khá sau khi hoàn thành hợp đồng về nước.

Tuy nhiên, trong những năm qua, tình trạng người lao động bị thu phí mức cao hơn quy định diễn ra tương đối phổ biến, xuất hiện ngay từ giai đoạn đầu đưa lao động Việt Nam sang Đài Loan do DN Việt Nam phải cạnh tranh để giành thị phần từ các nước đã đưa lao động vào Đài Loan trước đó. Thời điểm trước năm 2012, nhiều người lao động bị thu đến 6.000 USD, thậm chí có trường hợp trên 6.000 USD.

Nguyên nhân của việc thu phí cao, Bộ LĐ-TBXH cho biết, do luật pháp Đài Loan không cho phép công ty dịch vụ việc làm Đài Loan thu phí môi giới, nhưng do cạnh tranh giữa các công ty này để được chủ sử dụng ủy quyền tiếp nhận lao động nước ngoài dẫn đến việc các công ty dịch vụ phía Đài Loan thường yêu cầu một khoản phí môi giới rất cao mới tiếp nhận lao động đối với tất cả các nước: Lao động Philippines, Thái Lan: 1.000-2.000 USD, Indonexia 2.000 - 3.000 USD, Việt Nam: 3.000 - 4.000 đối với lao động làm việc trong nhà máy; do vậy phần lớn chi phí của người lao động rơi vào tay các công ty dịch vụ việc làm Đài Loan.

Thứ hai, mức phí môi giới yêu cầu đối với lao động Việt Nam thường cao hơn so với lao động của nước khác, mà theo giải thích của các công ty dịch vụ việc làm của Đài Loan là do trình độ và ý thức của lao động Việt Nam kém hơn lao động các nước khác, tỉ lệ lao động phá bỏ hợp đồng cao mang lại nhiều rủi ro cho bên sử dụng lao động, việc tuân thủ nội quy làm việc và ý thức trong sinh hoạt chưa tốt dẫn đến chi phí quản lý lao động Việt Nam tốn kém hơn.

Nhiều nhà máy tại Đài Loan tuyển dụng lao động nước ngoài vào làm việc với chi phí xuất cảnh thấp thường không chọn lao động Việt Nam một phần vì trình độ tay nghề không đáp ứng, nhưng phần nhiều vì quản lý phức tạp và chi phí quản lý cao hơn.

Việc cạnh tranh với các nước cùng đưa lao động vào Đài Loan để lấy thị phần, đồng thời nội bộ các DN XKLĐ của Việt Nam cũng cạnh tranh với nhau theo cách không lành mạnh, chấp nhận trả mức phí môi giới cao hơn các công ty khác để tranh giành hợp đồng, đẩy gánh nặng tài chính cho người lao động

Cuối cùng là do nhu cầu đi làm việc tại Đài Loan của lao động Việt Nam cao, nên nhiều tổ chức, cá nhân không có chức năng XKLĐ cũng thực hiện các hoạt động cò mồi, môi giới, lừa đảo, thu tiền của người lao động.

Bộ LĐ-TBXH cho biết, thời gian tới sẽ giám sát công tác tuyển chọn, đào tạo và bồi dưỡng kiến thức cần thiết trước khi xuất cảnh đối với người lao động, công tác quản lý và giải quyết phát sinh của lao động tại Đài Loan và việc tuân thủ quy định pháp luật hiện hành trong hoạt động thu phí và giải quyết khiếu nại về chi phí của DN đối với người lao động. Tăng cường hoạt động kiểm tra đột xuất nhằm gia tăng hiệu quả giám sát.

Đặc biệt, Bộ sẽ xây dựng tiêu chí tính tỉ lệ lao động bỏ hợp đồng của DN tại Đài Loan, áp dụng biện pháp tạm dừng đưa lao động sang Đài Loan đối với các DN có tỉ lệ lao động bỏ hợp đồng cao.