Vì sao TP HCM tháo dỡ 3 biệt thự trong 'Dinh chú Hỏa'?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Ba biệt thự ở số 1 Lý Thái Tổ bị đơn vị kiểm định chỉ ra hư hỏng nghiêm trọng, không đảm bảo an toàn kết cấu, chính quyền ra quyết định tháo dỡ.

Từ ngày 17/11, công nhân và máy móc tiến hành tháo dỡ ba trong số 7 biệt thự ở khu đất rộng 4,3 ha ở phường Vườn Lài. Nơi này sẽ được bàn giao cho doanh nghiệp tài trợ xây công viên và đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19.

Khu đất nằm ở vị trí đắc địa, ba mặt tiền Lý Thái Tổ - Hùng Vương - Trần Bình Trọng, đối diện ngã sáu Cộng Hòa, từng là nơi ở của gia đình chú Hỏa - "vua nhà đất" Sài Gòn xưa. Theo Phó chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường, báo cáo của Sở Xây dựng, bảy biệt thự này thuộc nhóm 2, nhưng ba căn xuống cấp nghiêm trọng. Căn cứ kết quả kiểm định và ý kiến Hội đồng phân loại biệt thự, UBND thành phố chấp thuận tháo dỡ 3 biệt thự xuống cấp và giữ lại 4 căn còn lại.

Một trong 7 biệt thự nằm trong khuôn viên rộng 4,3 ha. Ảnh: Thanh Tùng

Toàn bộ 7 biệt thự được Công ty Cổ phần Xây dựng và Môi trường STA (Đà Nẵng) kiểm định từ đầu tháng 11 bằng nhiều phương pháp, từ đo nứt đến kiểm tra cốt thép.

Đơn vị sử dụng siêu âm bêtông kết hợp súng bật nảy để xác định cường độ và độ đồng nhất; đo điện thế ăn mòn để đánh giá mức độ gỉ của cốt thép; đo độ cứng Leeb để ước tính độ bền kéo của thép. Song song, nhóm kỹ thuật khảo sát trực quan toàn bộ bề mặt, ghi nhận các vết nứt, bong tróc, thấm nước, rêu mốc và vị trí lộ cốt thép.

Những phương pháp này cho phép xác định cả phần "thấy được" lẫn phần "ẩn" bên trong kết cấu, từ đó đưa ra đánh giá chính xác mức độ hư hại.

Kết quả kiểm định cho thấy cả ba căn biệt thự đều xuất hiện nhiều vết nứt tại dầm, sàn, bề rộng từ 0,10 mm đến 0,35 mm. Một số vết nứt vượt giới hạn cho phép theo tiêu chuẩn TCVN 5574:2018 – dùng để đánh giá an toàn của bêtông cốt thép.

Các vị trí như dầm biên, dầm ban công, sàn tầng 2 và tầng mái của biệt thự số 2, 3 đều có mật độ nứt lớn kéo dài 0,5-3 m. Riêng căn số 3, sàn khối chính có nhiều vết nứt lan rộng, tức công trình đã chịu tác động kéo và uốn trong thời gian dài. Theo đơn vị tư vấn, các vết nứt không chỉ làm giảm thẩm mỹ mà còn tạo điều kiện để nước và không khí xâm nhập, đẩy nhanh quá trình ăn mòn cốt thép.

Vì sao TP HCM tháo dỡ 3 biệt thự trong 'Dinh chú Hỏa'? - 2

Bấm để lật

Khuôn viên khu đất sau khi dỡ bỏ một số biệt thự so với trước cải tạo. Ảnh: Thanh Tùng - Quỳnh Trần

Một trong những hư hỏng được đánh giá nghiêm trọng nhất là bêtông bong tróc để lộ cốt thép bị gỉ sét. Tại dầm hiên trục A1/3-4 của biệt thự số 2, lớp bêtông bảo vệ đã vỡ khỏi bề mặt, để lộ thanh thép bị ăn mòn.

Nhiều vị trí tường, sàn, lan can xuất hiện thấm nước, rêu mốc, cho thấy lớp bê tông bảo vệ đã suy yếu. Riêng mái của căn số 3 – vốn làm bằng các tấm bêtông đúc sẵn – ghi nhận tình trạng tách mạch, thấm nước trên diện rộng. Điều này thể hiện công trình đã bị "xâm thực" trong thời gian dài và không còn khả năng tự bảo vệ kết cấu bên trong.

Ngoài ra, phần quan trọng nhất của kiểm định là đánh giá mức độ ăn mòn cốt thép, bởi đây là "xương sống" chịu lực chính của công trình. Kết quả đo điện thế tại 9 cấu kiện của 3 căn biệt thự cho thấy 6 cấu kiện có thép bị ăn mòn với xác suất trên 90%, gồm dầm, cột và sàn ở các tầng; 2 cấu kiện nằm trong vùng "không chắc chắn" – tức có khả năng ăn mòn; chỉ một cấu kiện cho thấy thép chưa bị ăn mòn.

Với các giá trị điện thế âm thấp (tới -0.408 V ở sàn tầng 2 căn số 3), đơn vị đánh giá thép đã bị oxi hóa ở mức nguy hiểm, làm giảm tiết diện và độ bám giữa thép – bêtông. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chịu lực uốn, chịu cắt, và làm vết nứt mở rộng nhanh hơn.

Kết quả siêu âm và đo bật nảy cho thấy cường độ bêtông vẫn trong ngưỡng cho phép nhưng không đủ để "cứu" kết cấu. Báo cáo nêu, chất lượng vật liệu không còn là yếu tố quyết định do lớp bảo vệ bê tông đã rách, thấm nước; cốt thép ăn mòn nặng; nhiều cấu kiện xuất hiện vết nứt vượt chuẩn. Những yếu tố này khiến kết cấu tổng thể không còn khả năng đảm bảo an toàn lâu dài, dù phần bêtông vẫn còn cứng.

Một biệt thự sau khi được dỡ bỏ ngày 17/11. Ảnh: Thanh Tùng

Theo nhóm kiểm định, ba căn biệt thự hiện đối mặt ba nguy cơ chính gồm suy giảm độ bền lâu do xâm thực và thấm nước kéo dài; giảm khả năng chịu lực thực tế do cốt thép ăn mòn nặng, nhất là ở dầm và sàn; tăng rủi ro mất an toàn khi có tải trọng lớn, giông gió hoặc rung chấn.

Với mức độ xuống cấp này, các biện pháp sửa chữa cục bộ được đánh giá không còn hiệu quả, bởi việc thay thế và xử lý thép ăn mòn trên diện rộng sẽ phá vỡ gần như toàn bộ cấu kiện.

Trong khi đó, 4 biệt thự ở vị trí 1, 5, 6, 7, với các phương pháp tương tự, kết quả kiểm định cho thấy cường độ bêtông và cốt thép đáp ứng hoặc phù hợp các mác tiêu chuẩn hiện hành và độ đồng nhất đảm bảo. Tuy nhiên, đơn vị tư vấn cũng khuyến cáo công trình có các hư hỏng cục bộ như thấm nước, bong tróc lớp hoàn thiện, và rỉ thép cục bộ cần được xử lý và bảo trì sớm để đảm bảo độ bền lâu dài.

Khu biệt thự do hậu duệ chú Hỏa xây khoảng những năm 1950, từng có 8 căn riêng biệt theo kiến trúc Pháp cách tân, mái bằng, mặt tiền đá rửa – loại vật liệu mới thời đó. Người đương thời gọi là "Dinh chú Hoả". Mỗi biệt thự đều có ban công, sân thượng, mái đón, hiên và vườn cảnh; một căn đã đổ sập từ lâu, hiện còn 7.

Sau năm 1975, khu đất được Bộ Ngoại giao tiếp quản, dùng làm Nhà khách Chính phủ, sau đó bỏ hoang nhiều năm trước khi bàn giao cho TP HCM. Năm 1996, cụm biệt thự được đưa vào danh sách 108 cảnh quan kiến trúc cần nghiên cứu bảo tồn.

Ông Phan Văn Tuấn, Phó giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP HCM, cho biết theo quyết định của thành phố bốn biệt thự được duy trì. Phương án sắp tới các sở liên quan sẽ cùng phối hợp để có phương án sửa chữa, cải tạo và phục vụ cho công viên và đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19. Các sở ngành sẽ tính toán việc sử dụng và bố trí nội dung phục vụ các tiện ích công cộng, làm nhà lưu niệm, bảo tàng...

Vị trí khu đất làm công viên và đài tưởng niệm. Đồ hoạ: Hoàng Khánh

TS Nguyễn Thị Hậu, Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử TP HCM, cho rằng với bốn căn biệt thự đủ điều kiện để duy trì cần nhanh chóng tạo khung pháp lý để bảo vệ và xây dựng quy trình bảo tồn. Cụ thể, Hội đồng phân loại biệt thự để xác định các biệt thự này thuộc nhóm 2, tức có giá trị về mặt kiến trúc, lịch sử, văn hóa. Việc sửa chữa có thể linh động bên trong nhưng không được thay đổi mặt ngoài.

Theo TS Hậu, Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM cần nhanh chóng làm hồ sơ và đưa bốn biệt thự này vào danh mục kiểm kê di tích để công nhận bốn biệt thự là di sản của thành phố với xếp hạng đề xuất là di tích kiến trúc nghệ thuật.