Vì sao miền Bắc nắng nóng gay gắt giữa tiết trời mùa Thu?

Theo nhận định của chuyên gia khí tượng thuỷ văn, hình thái thời tiết nắng nóng do tác động của dải hội tụ nhiệt đới có trục vắt qua Trung Trung Bộ, nâng trục chậm dần lên phía Bắc. Trên cao, áp cao cận nhiệt đới lấn vào.

Nắng nóng vào tháng 9 có bất thường?

Giữa tiết thu tháng 9, Hà Nội bất ngờ hứng đợt nắng nóng gay gắt, nhiệt độ cao khiến nhiều người có cảm giác như đang giữa mùa hè.Trong ngày 5/9, nhiệt độ cao nhất ở Hà Nội lên mức 36 độ C.

Theo nhận định của chuyên gia khí tượng thuỷ văn, hình thái thời tiết trên do tác động của dải hội tụ nhiệt đới có trục vắt qua Trung Trung Bộ, nâng trục chậm dần lên phía Bắc. Trên cao, áp cao cận nhiệt đới lấn vào.

GS.TS Phan Văn Tân, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Khí tượng, khoa Khí tượng thủy văn và hải dương học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, nắng nóng ở Hà Nội và khu vực miền Bắc trong thời điểm này là bình thường, nằm trong quy luật tự nhiên.

Miền Bắc nắng nóng liên tiếp giữa mùa Thu. Ảnh: Tuấn Anh

"Năm nay có điều bất thường hơn là mưa nhiều. Thời gian qua, Bắc Bộ và Trung Bộ mưa kéo dài do tác động của hai cơn bão số 5 và số 6, mọi người cảm thấy hết nắng nóng. Đến thời điểm này, nắng nóng xuất hiện nên thấy bất thường nhưng thực ra không bất thường. Dân gian ta cũng có câu "nắng tháng 8 rám trái bưởi", vì vậy hình thái thời tiết này vẫn nằm trong quy luật", GS.TS Phan Văn Tân chia sẻ.

Chuyên gia dự báo đợt nắng nóng không kéo dài. Theo bảng cập nhật nhiệt độ 10 ngày tới tại Hà Nội của Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, hôm nay (6/9) nhiệt độ cao nhất tại nội thành Hà Nội giảm còn 34 độ, dưới ngưỡng nắng nóng.

Lý giải về nguyên nhân vì sao ngày Lập Thu đã được gần một tháng mà Bắc Bộ vẫn nắng nóng gay gắt, TS Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu khí tượng khí hậu (Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu) chia sẻ trên tờ Sức khỏe và Đời sống rằng: Tiết lập thu là một trong 24 tiết khí cổ truyền, thường bắt đầu vào khoảng ngày 7 đến 8/8 dương lịch hằng năm.

Đây là thời điểm chuyển từ mùa hè sang mùa thu theo quan niệm dân gian. "Trong khí tượng hiện đại, đây không phải là mốc xác định sự kết thúc của mùa hè. Lý do là trên thực tế, sau lập thu ở miền Bắc và miền Trung nước ta vẫn thường xuyên ghi nhận các đợt nắng nóng gay gắt. Đôi khi nắng nóng kéo dài đến cuối tháng 8 hoặc thậm chí sang tháng 9.

Cùng với đó, dưới tác động của biến đổi khí hậu, các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng có xu hướng xuất hiện ngày càng sớm hơn, kết thúc muộn hơn, với cường độ mạnh hơn và tần suất dày đặc hơn.

Điều này khiến cho ranh giới giữa các mùa trở nên mờ nhạt, thời tiết chuyển mùa không còn rõ nét như trước, và các quy luật khí hậu truyền thống, như việc "hết hè sau lập thu", ngày càng ít có giá trị thực tiễn trong dự báo" - TS Trương Bá Kiên phân tích.

Ngoài ra, tại các nước nhiệt đới như Việt Nam, việc xác định mùa hè cần dựa trên biến động nhiệt độ thực tế tại từng vùng. Cụ thể, ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, mùa hè có thể bắt đầu từ cuối tháng 4 và kết thúc vào cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9, khi gió mùa đông bắc bắt đầu hoạt động trở lại.

Miền Bắc chuẩn bị bước vào mưa dông kéo dài

TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho biết, lập Thu là thời điểm chuyển giao giữa mùa Hè sang mùa Thu, với đặc điểm thời tiết mát mẻ, ban ngày có nắng nhẹ, ban đêm hơi se lạnh và có thể có những cơn mưa rào cuối hạ". Mô tả là vậy nhưng thực tế thì không. 

"Trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu khiến những sự chuyển pha của thời tiết khiến chúng ta ngỡ ngàng, ngơ ngác. Hệ thống khí hậu vốn dĩ được thiết lập hàng triệu năm và có một chu kỳ rất ổn định theo mùa và có thể nói hệ thống khí hậu đã từng có có một "trí nhớ" siêu phàm. Dựa vào đó, con người chia ra các mùa để phục vụ các kế hoạch sản xuất, kinh doanh, lễ hội phù hợp với thời tiết. Thời này thì không", TS Nguyễn Ngọc Huy nói.

Một hệ thống khí hậu "mất trí nhớ" do nóng lên toàn cầu khiến hình thái thời tiết thể hiện trái ngược với những gì thuộc về mùa của nó. Sự nóng lên toàn cầu làm thay đổi các đới gió mùa, dòng hải lưu, áp suất khí quyển và đó là nguyên nhân khiến sự biến thiên lớn về nhiệt cả cục bộ và diện rộng. Sự biến thiên về nhiệt đó là nguyên nhân hình thành nên mưa cực đoan với tần suất dày hơn và khốc liệt hơn, và những đợt sóng nhiệt không còn theo quy luật.

Chuyên gia dự báo đợt nắng nóng này không kéo dài. Theo bảng cập nhật nhiệt độ 10 ngày tới tại Hà Nội của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, sau ngày 7/9, nhiệt độ tại Hà Nội sẽ xuống dưới ngưỡng nắng nóng. Dự báo từ khoảng 9-14/9, Bắc Bộ mưa rào và dông rải rác, cục bộ mưa to, chấm dứt nắng nóng diện rộng.

Ngoài ra, theo nhận định của cơ quan khí tượng, từ tháng 9, nắng nóng diện rộng khả năng chấm dứt tại Bắc Bộ và xu hướng giảm dần ở khu vực từ Thanh Hóa đến Huế, duyên hải Nam Trung Bộ.

Không khí lạnh hoạt động sớm và mạnh dần từ khoảng tháng 10. Thời kỳ từ tháng 12 đến tháng 2/2026, không khí lạnh tiếp tục gia tăng cường độ và tần suất. Rét đậm, rét hại khả năng xuất hiện ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.

Cũng từ tháng 9, các đợt mưa vừa, mưa to có thể xuất hiện ở các khu vực trên cả nước, tập trung tại Bắc Bộ trong tháng 9 và tại Trung Bộ trong tháng 10-11.

Như vậy, cao điểm mùa bão và mưa lớn tập trung vào giai đoạn cuối năm tại khu vực từ Thanh Hóa đến Huế và các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, đặc biệt vào khoảng tháng 10 và tháng 11.

Miền Bắc oi nóng đến bao giờ?

Dự báo trong hai ngày 6-7/9, miền Bắc tiếp tục tình trạng oi nóng, ít mưa. Từ ngày 8/9, trời dịu dần, từ 9/9, miền Bắc có khả năng đón mưa dông. Nam...

Bấm xem >>