Hạn chế xe xăng vào vành đai 1 ở Hà Nội, người dân di chuyển thế nào?

Từ 1/7/2026, xe máy xăng sẽ không được lưu thông trong phạm vi các quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng. Để thực hiện, Sở Xây dựng Hà Nội đề xuất bổ sung điểm trông giữ xe, ưu đãi giá cho phương tiện xanh.

Hà Nội sẽ bố trí đủ chỗ giữ xe cho người dân

Hà Nội đang đối diện hai điểm nghẽn lớn khi chuẩn bị hạn chế xe máy xăng vào vành đai 1 từ tháng 7/2026: thiếu chỗ đỗ cho hàng trăm nghìn xe máy xăng gửi ngoài khu vực trung tâm và thiếu quỹ đất bố trí trạm sạc xe điện.

Theo lộ trình dự kiến, xe máy xăng sẽ không được lưu thông trong phạm vi các quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng. Để thực hiện, Sở Xây dựng Hà Nội đề xuất bổ sung điểm trông giữ xe, ưu đãi giá cho phương tiện xanh và cho phép miễn phí sử dụng tạm thời lòng đường, vỉa hè tối đa 5 năm đối với doanh nghiệp vận hành xe đạp điện, xe máy điện công cộng.

Khu vực bên trong đường vành đai 1 sẽ bị cấm xe máy từ ngày 1/7/2026.

Thành phố dự kiến quy hoạch tối thiểu 15% chỗ đỗ trong các bãi xe khu vực vành đai 3 có trạm sạc trước 1/1/2030; các công trình xây mới sẽ phải bố trí ít nhất 30% vị trí đỗ có trạm sạc công cộng. Trạm sạc được xác định là hạ tầng dùng chung, không độc quyền.

Các đơn vị đã khảo sát 110 vị trí từ vành đai 3 trở vào để thí điểm trạm sạc tập trung, đồng thời nghiên cứu mô hình trạm đổi pin cho xe điện hai bánh.

Giới chuyên gia nhận định điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là quỹ đất giao thông tĩnh quá thiếu, mới đạt khoảng 0,3-0,4% diện tích đất đô thị, trong khi tiêu chuẩn cần 3-4%. Các tuyến vành đai 1, 2 đều không còn quỹ đất phát triển bãi đỗ quy mô lớn, dẫn đến nguy cơ xe đỗ tràn lan lòng đường, vỉa hè hoặc chen lấn trong khu dân cư.

PGS.TS Vũ Hoài Nam, Trường Đại học Xây dựng cho biết khi cấm xe xăng vào vành đai 1, hàng trăm nghìn người ngoại thành và tỉnh ngoài chưa thể chuyển sang xe điện ngay. Nhu cầu gửi xe xăng và sử dụng phương tiện trung chuyển như buýt, taxi, xe hợp đồng sẽ tăng mạnh, đòi hỏi thành phố phải quy hoạch đồng bộ và sớm đầu tư hạ tầng đỗ – sạc.

Xe máy chạy xăng sẽ bị hạn chế vào vùng phát thải thấp ở Hà Nội.

PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng đánh giá, chủ trương này là hợp lý, đây là xu hướng liên quan đến nhiều mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam nói chung và của Hà Nội nói riêng.

Tuy nhiên, hiện nay, tại Hà Nội xe máy vẫn là phương tiện mưu sinh của số đông người dân, từ người bán hàng, shipper, xe ôm, công chức, người lao động đến sinh viên, thậm chí bà nội trợ cũng đều sử dụng xe máy.

Do đó, để thực hiện tốt chủ trương mà không ảnh hưởng đến an sinh xã hội, cuộc sống của người dân, theo bà An, Hà Nội phải triển khai đồng loạt một số giải pháp. Trong đó, cần hỗ trợ người dân chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Các chương trình đổi xe cũ lấy xe mới với cơ chế định giá hợp lý cho xe máy xăng cũ, kết hợp với ưu đãi mua xe điện mới cũng cần được nghiên cứu để khuyến khích việc thay thế phương tiện một cách nhanh chóng.

Đặc biệt, theo bà An, yếu tố then chốt để xe điện phát triển là hạ tầng trạm sạc. Các trạm sạc này không chỉ được đặt tại các bãi đỗ xe tập trung, trung tâm thương mại, mà còn mở rộng đến các khu chung cư, cơ quan, và thậm chí là trên vỉa hè của một số tuyến phố được quy hoạch.

Bà cũng cho rằng, thành phố cần phát triển phương tiện công cộng xanh nhằm đảm bảo người dân không bị ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, đặc biệt tại các điểm trung chuyển như bến xe, ga metro, trường học, chợ dân sinh.

Dịch chuyển dần sang các phương tiện công cộng

PGS. TS Vũ Thanh Ca, giảng viên cao cấp Trường Đại học Tài nguyên Môi trường cho rằng, việc cấm xe máy chạy xăng không những giúp giảm ô nhiễm không khí tại Hà Nội mà còn mang lại lợi ích giảm ùn tắc và tai nạn giao thông, từ đó tạo ra giá trị kinh tế và xã hội bền vững. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi phương tiện phải song hành với việc hoàn thiện mạng lưới giao thông công cộng.

"Để thực hiện vùng phát thải thấp và giải quyết được vấn đề ô nhiễm không khí thì phải có một cách tiếp cận hệ thống, đầu tiên là phải tạo điều kiện cho người dân sử dụng phương tiện công cộng, hệ thống xe buýt điện phải đảm bảo đầy đủ về tần suất với lộ trình phù hợp. Nếu 1/7 cấm xe máy chạy xăng thì hệ thống xe buýt phải triển khai ít nhất trước đó 3 tháng", PGS. TS Vũ Thanh Ca nói.

Theo chuyên gia giao thông Phan Lê Bình, kinh nghiệm thực hiện của các nước trên thế giới chia làm 2 nhóm. Thứ nhất là những quốc gia phát triển và đã phát triển có sự quan tâm đến giao thông công cộng. Ví dụ như Tokyo (Nhật Bản), 70% nhu cầu giao thông, đi lại hàng ngày của người dân là đường sắt đô thị, nhu cầu sử dụng ô tô, xe máy cực kỳ thấp. Người dân Tokyo chỉ sử dụng ô tô trong trường hợp phải đi đến những nơi đường sắt đô thị không để đi tới.

Nhóm thứ hai là những thành phố phát triển sau, với lượng dân cư rất lớn. Ví dụ như Bắc Kinh, TP này đã có những giai đoạn khoảng 20 năm trước, mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng đến mức cách 5m không nhìn thấy gì, cực kỳ tệ hại.

Trước tình trạng này, chính quyền TP Bắc Kinh đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt, đồng bộ, đặc biệt là xây dựng hệ thống giao thông công cộng gồm mạng lưới đường sắt đô thị với mật độ cao, khuyến khích người dân chuyển đổi ô tô, xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang chạy điện.

Để có thể thực hiện, Bắc Kinh có những hoạt động như trợ giá, hỗ trợ chi phí cho người dân, xây dựng các trạm sạc... Trong thời gian ngắn, TP Bắc Kinh đã cải thiện mức độ ô nhiễm không khí và đến nay, không khí trong TP ở mức tốt.

Từ các kinh nghiệm nêu trên, chúng ta có thể học hỏi. Tuy nhiên, trước khi chúng ta có thể lắp đặt được mạng lưới giao thông đường sắt phổ biến, hiện nay, TP Hà Nội có một hoạt động mà tôi thấy rất đáng hoan nghênh, đó là chuyển đổi rất nhanh xe buýt chạy nhiên liệu hóa thạch sang chạy điện.

"Với góc độ một người làm về giao thông, tôi cho rằng chất lượng dịch vụ của xe buýt tại Hà Nội là rất tốt, tốt hơn nhiều so với mặt bằng chung các nước Đông Nam Á. Với chất lượng như vậy, hệ thống xe buýt của TP hoàn toàn có thể thu hút được nhiều khách sử dụng hơn mức độ 15-17% hiện nay", ông Bình nói.