Truyền máu song thai: Hội chứng hiếm gặp và những phương pháp điều trị tiên tiến hiện nay

Hội chứng truyền máu song thai (TTTS) là biến chứng hiếm gặp nhưng đặc biệt nguy hiểm nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời. Điều trị TTTS đòi hỏi đội ngũ bác sĩ được đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật can thiệp bào thai, góp phần tăng cơ hội sống và phát triển khỏe mạnh cho thai nhi.

Hội chứng truyền máu song thai: Rất hiếm gặp nhưng tỷ lệ tử vong cao  

Hội chứng truyền máu song thai (Twin-Twin Transfusion Syndrome/TTTS) là tình trạng rối loạn huyết động gặp ở song thai cùng trứng và chung một bánh rau, gây ra tình trạng truyền máu không cân bằng. Do sự hình thành cầu nối giữa các mạch máu một cách bất thường trong bánh rau gây ra sự mất cân bằng trong phân bố máu giữa hai thai. Hiện tượng này dẫn tới một thai nhận nhiều máu trở thành “thai nhận”, một thai thiếu máu trở thành “thai cho” gây ra tình trạng nguy hiểm cho cả hai thai.

Ước tính 15-20% trường hợp mang song thai chung bánh rau phải đối mặt với hội chứng truyền máu song thai. Nếu không phát hiện kịp thời, thai nhi nhận quá nhiều máu có thể gây đa ối, phù nề do tràn dịch màng bụng, màng phổi, suy tim. Thai nhi cho máu trở nên thiếu máu nặng, có thể kèm theo chậm phát triển, nếu không được điều trị sẽ dẫn đến suy thai, thai lưu và tử vong sơ sinh lên đến 90%. Trong số những sơ sinh còn sống sót, tỷ lệ biến chứng thần kinh khoảng 20%-30%. Bên cạnh các kết quả xấu của thai, kết quả thai kỳ của mẹ cũng có thể không tốt do tình trạng đa ối quá mức gây sảy thai băng huyết, chảy máu sau đẻ, đẻ non, tăng nguy cơ tai biến do thai lưu,… giảm sản xuất nước tiểu dẫn đến thiểu ối nặng, thậm chí tử vong trong bụng mẹ.

Truyền máu song thai xảy ra khi mất cân bằng huyết động giữa thai cho và thai nhận, tỷ lệ tử vong lên đến 90% nếu không được kịp thời can thiệp 

Điều trị hội chứng truyền máu song thai

TTTS thường hình thành từ tuần thứ 16 của thai kỳ hoặc sớm hơn, có thể phẫu thuật can thiệp để điều trị biến chứng, bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi. Phương pháp điều trị truyền máu song thai hiện nay phụ thuộc vào từng giai đoạn bệnh gồm có:

Phương pháp hút ối điều trị đa ối 

Trong một số trường hợp (TTTS), bác sĩ có thể áp dụng kỹ thuật giảm bớt thể tích nước ối (amnioreduction) bằng cách rút bớt lượng nước ối dư thừa ở buồng ối của thai nhận để cân bằng môi trường ối giữa hai thai nhi. Kỹ thuật này cũng giúp kéo dài thai kỳ, hạn chế sinh non, giúp thai phát triển tốt hơn khi không thể áp dụng phương pháp nội soi buồng ối bằng laser hoặc kết thúc thai kỳ. Phương pháp này chỉ mang tính chất tạm thời, có thể phải thực hiện nhiều lần trong suốt thai kỳ.

Kỹ thuật nội soi buồng ối đốt dây rốn bằng laser

Phẫu thuật nội soi buồng ối đốt dây rốn bằng laser (Fetoscopic Laser Photocoagulation – FLP) là phương pháp can thiệp hiện đại trong điều trị hội chứng TTTS. Kỹ thuật FLP sử dụng tia laser đông cầu nối mạch máu giữa hai thai để hai thai phát triển gần như độc lập về tuần hoàn. Ưu điểm của phương pháp này giúp cân bằng tuần hoàn cho hai thai, giảm nguy cơ tử vong, tăng cơ hội sống sót, giảm biến chứng suy tim, phù thai hay sinh non do TTTS. Kỹ thuật này thường được chỉ định trong giai đoạn từ 16 – 26 tuần.

Nội soi buồng ối dùng laser đông cầu nối mạch máu giữa hai thai để làm tăng cơ hội sống cho cả hai thai

3. Kỹ thuật nội soi buồng ối bằng lưỡng cực hoặc laser đông dây rốn chọn lọc  

Đây là kỹ thuật can thiệp bào thai tiên tiến, sử dụng dao điện lưỡng cực để kẹp hoặc laser đốt tắc các mạch máu của một trong hai thai nhi để tăng tiên lượng sống cho thai còn lại. Kỹ thuật thường được áp dụng điều trị cho trường hợp TTTS giai đoạn nặng.

Ekip bác sĩ Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đại học Phenikaa thực hiện kỹ thuật nội soi buồng ối bằng lưỡng cực

Các phương pháp điều trị hội chứng truyền máu song thai đều là kỹ thuật can thiệp bào thai khó, cần được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, cơ sở vật chất hiện đại để giảm thiểu tối đa biến chứng.

Chẩn đoán hội chứng truyền máu song thai

Theo BSCKI. Hồ Khánh Dung – Phó Giám đốc Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đại học Phenikaa chia sẻ, để chẩn đoán sớm hội chứng truyền máu song thai (TTTS), yếu tố then chốt là khám thai, siêu âm đúng lịch và can thiệp sớm khi cần thiết. Thai phụ nên duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, nghỉ ngơi hợp lý và tuân thủ bổ sung vitamin, khoáng chất theo hướng dẫn của bác sĩ. Đặc biệt, các trường hợp bầu song thai chung bánh rau cần được quản lý thai kỳ tại cơ sở y tế có đầy đủ chuyên môn và trang thiết bị hiện đại. Từ tuần thai 16, siêu âm màu Doppler nên được thực hiện ít nhất 2 tuần/lần hoặc sớm hơn khi có chỉ định của bác sĩ. Việc phát hiện sớm bất thường trước tuần thai 20 giúp nâng cao cơ hội can thiệp thành công; trong khi sau tuần thai 24, phẫu thuật sẽ khó khăn hơn và tỷ lệ thành công thấp hơn.