Vì sao cặp chị em Việt kiều không được dự bóng rổ 5x5 SEA Games 33?

Hai tuyển thủ người Mỹ gốc Việt Trương Thảo My, Trương Thảo Vy đều chỉ tham dự nội dung bóng rổ 3x3 tại SEA Games 33.

Theo danh sách được Cục Thể dục Thể thao công bố hôm 28/11, đội tuyển bóng rổ Việt Nam sẽ không có những gương mặt hay nhất ở sân chơi 5x5 (5 đấu 5) tại SEA Games 33. Một số cầu thủ Việt kiều vẫn có tên trong đội hình 3x3, nhưng mất suất thi đấu ở nội dung còn lại.

Thảo My và Thảo Vy (ảnh) sẽ cùng Nguyễn Thị Tiểu Duy và Bùi Thu Hằng tham dự nội dung 3x3 ở SEA Games 33 tại Thái Lan. Ảnh: VBF

Nguyên nhân nằm ở một thay đổi về tiêu chuẩn thi đấu do ban tổ chức đề ra. Nước chủ nhà Thái Lan quy định, tất cả VĐV tham dự nội dung 5x5 ở Bangkok sẽ phải được công nhận là cầu thủ nội địa theo quy định của Liên đoàn Bóng rổ Thế giới (FIBA).

Theo FIBA, cầu thủ nội địa là những người sinh ra ở nước sở tại hoặc phải có hộ chiếu của quốc gia đó trước năm 16 tuổi. Ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt khác, những cầu thủ sở hữu quốc tịch kể từ sau sinh nhật lần thứ 16 trở đi đều bị coi là nhập tịch. Điều luật này được đặt tên là Hagop Rule, theo tên cựu giám đốc điều hành Liên đoàn bóng rổ châu Á, Hagop Khajirian.

Tại các giải đấu do FIBA quản lý, mỗi đội chỉ được phép đăng ký thi đấu cho một cầu thủ nhập tịch. Giới hạn này xuất phát từ việc nhiều quốc gia vùng vịnh, đặc biệt là Qatar, đầu tư mạnh mẽ để đưa các cầu thủ nước ngoài về thi đấu cho đội tuyển quốc gia cách đây hơn một thập kỷ.

Tuy nhiên, SEA Games không nằm trong chương trình thi đấu của FIBA. Số lượng cầu thủ nhập tịch được ra sân hoàn toàn phụ thuộc vào ban tổ chức. Ví dụ, sự kiện tại Malaysia năm 2017 cho phép mỗi đội có một suất nhập tịch, nhưng cả ba kỳ đại hội gần nhất đều không đưa ra giới hạn. VĐV chỉ cần trình ra hộ chiếu có hiệu lực là đủ điều kiện thi đấu. Điều đó giúp nhiều đội tuyển như Việt Nam, Indonesia hay Campuchia đạt được những nấc thang chưa từng có. Đặc biệt, Campuchia từng gây tranh cãi khi nhập tịch tới năm cầu thủ nữ và bảy cầu thủ nam, mang về một HC vàng và một HC bạc tại Phnom Penh hai năm trước.

Thảo My và Thảo Vy cùng Huỳnh Thị Ngoan (trái) và Tiểu Duy (phải) giành HC vàng lịch sử cho bóng rổ Việt Nam ở nội dung 3x3 tại SEA Games 32 ở Campuchia năm 2023. Ảnh: Hiếu Lương

Trong khi các đội tuyển khác ồ ạt nhập tịch, Thái Lan gặp bất lợi từ việc không có nguồn đầu tư, dẫn đến việc thụt lùi thành tích. Cả hai kỳ SEA Games gần nhất, họ chỉ đạt hai tấm HC đồng 5x5 nam, trái ngược với thành công ở kỳ Đại hội 2019 với hai tấm HC bạc. Là quốc gia có lượng cầu thủ nội địa chất lượng tốt hàng đầu khu vực, chỉ kém Philippines, Thái Lan được cho là có lợi nếu không phải đương đầu với những VĐV nhập tịch của đối thủ.

Giới hạn mới này khiến nhiều Việt kiều gặp khó trong việc cống hiến cho quê hương. Hầu hết các cầu thủ này không sinh ra tại Việt Nam và chỉ sở hữu quốc tịch sau khi đã trưởng thành. Trong những năm trước đây, chỉ có ba cầu thủ là Stefan Nguyễn (có quốc tịch trước 16 tuổi), Trần Đăng Khoa (sinh tại Việt Nam) và Justin Young (trường hợp đặc biệt) được FIBA công nhận là cầu thủ nội địa. Tại SEA Games 2017, cầu thủ Horace Nguyễn đã bay sang Malaysia nhưng buộc phải ngồi ngoài, do đã nhường suất nhập tịch cho Đinh Thanh Tâm.

Trước kỳ SEA Games năm nay, Liên đoàn Bóng rổ Việt Nam đã nộp đơn lên FIBA để xin cấp trạng thái cầu thủ nội địa cho bốn cái tên, nhưng chỉ có Tâm Đinh đạt điều kiện về quãng thời gian lưu trú, gốc gác gia đình cũng như một số yêu cầu khác. Những gương mặt còn lại đều bị từ chối.

Đây là thiệt thòi lớn với cả hai đội tuyển quốc gia. Trong hai kỳ Đại hội gần nhất, cặp chị em Trương Thảo My - Trương Thảo Vy luôn là trụ cột giúp tuyển nữ cải thiện đáng kể thành tích và áp sát top ba nội dung 5 đấu 5 tại cả Hà Nội và Phnom Penh. Đồng thời, bộ đôi này góp công lớn đem về tấm HC vàng 3x3 lịch sử trên đất Campuchia cách đây hai năm. Trong khi đó, Chris Dierker là trung phong dày dạn kinh nghiệm, giúp tuyển quốc gia nam giành ba tấm HC kể từ Philippines 2019 tới nay.

Tuy nhiên, những gương mặt nêu trên vẫn có cơ hội cống hiến ở nội dung 3x3, do BTC vẫn áp dụng quy định của FIBA tại sân chơi này. Theo các giải đấu quốc tế, vận động viên chỉ cần có quốc tịch để thi đấu cho đội tuyển quốc gia. 3 đấu 3 cũng là trọng tâm huy chương của đội tuyển, sau khi đem về 1 HC vàng, 2 HC bạc và 1 HC đồng kể từ khi nội dung này được áp dụng ở SEA Games 2019.

Việt Nam không phải là quốc gia duy nhất gặp khó với điều luật mới về quốc tịch tại nội dung 5x5. Philippines từng đưa ra danh sách gồm năm cầu thủ thuộc dạng nhập tịch, do thiếu thông tin và có hiểu lầm về điều lệ giải. Dẫu vậy, với nguồn cung cầu thủ dồi dào, đội bóng hàng đầu châu Á này vẫn có đủ khả năng để bảo vệ HC vàng.