Năm nay Tết Hàn thực có trùng với Tết Thanh minh?

Có những năm, Tết Hàn thực và Tết Thanh minh trùng ngày với nhau nên thường mọi người vẫn nghĩ đây là một.

Mặc dù có những năm Tết Thanh minh trùng với tết Hàn thực (vào ngày 3/3) , nhưng Tết Hàn thực và Tết Thanh minh là 2 ngày lễ trọng hoàn toàn có ý nghĩa khác nhau.

Người Việt Nam thường gọi Tết 3/3 âm lịch là Tết bánh trôi bánh chay. Cũng trong dịp này, dù ai đi đâu, ở đâu đến ngày này cũng cố gắng về với gia đình để đi tảo mộ, cùng nhau ngồi bên mâm cơm sum họp.

Tết bánh trôi bánh chay là một ngày lễ quan trọng ở nhiều tỉnh thuộc đồng bằng Bắc bộ. Trong những ngày này, người dân thưởng thức những đồ ăn bánh trôi bánh chay và đi tảo mộ.

Năm nay Tết Hàn thực có trùng với Tết Thanh minh? - 1

Tết Hàn Thực có trùng ngày với Tết Thanh Minh nhưng hai Tết này khác nhau

Tết Thanh minh thực tế có nguồn gốc từ Trung Quốc, qua quá trình du nhập đã thay đổi cho phù hợp với văn hóa Việt Nam. Tiết Thanh minh thực chất là một trong 24 tiết hàng năm. Tiết Thanh minh bắt đầu từ ngày 4 hoặc 5 tháng 4 dương lịch tới 20 hoặc 21 tháng 4 dương lịch. Thanh minh là âm Hán, dịch nghĩa thì Thanh là trong,

Minh là sáng, Tiết Thanh minh là khoảng thời gian khí trời trong sáng, thanh khiết, bầu trời quang đãng, mới mẻ, những người theo đạo Thiên Chúa thì làm lễ “Ra Mùa” Tiết Thanh minh kéo dài khoảng 15-16 ngày, ngày đầu của tiết Thanh minh thì người ta chọn làm Tết Thanh minh.

Như vậy, kể từ khi lập xuân, đến Tiết Thanh minh khoảng 60-61 ngày. Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du đã mô tả rất rõ:

“Ngày Xuân con én đưa thoi

Thiều Quang chín chục, đã ngoài 60...

...

Thanh minh trong tiết tháng 3

Lễ là Tảo Mộ, hội là Đạp Thanh...”

...

Thiều Quang chín chục - tức là mùa xuân có 90 ngày thì đến ngày 60 trở đi là tiết Thanh minh.

Năm nay, ngày đầu của Tiết Thanh minh rơi vào 5 tháng 4 dương lịch. Bắt đầu từ ngày nay, mọi người có thể tổ chức lễ tảo mộ du xuân, kết hợp giữa việc cúng lễ tỏ lòng hiếu kính với ông bà tổ tiên.

Công việc chính của tảo mộ là sửa sang các ngôi mộ của tổ tiên cho được sạch sẽ. Nhân ngày Thanh minh, người ta mang theo xẻng, cuốc để đắp lại nấm mồ cho đầy đặn, rẫy hết cỏ dại và những cây hoang mọc trùm lên mộ cũng như tránh không để cho các loài động vật hoang dã như rắn, chuột đào hang, làm tổ mà theo suy nghĩ của người xưa là có thể phạm tới linh hồn người đã khuất.

Sau đó, người tảo mộ thắp mấy nén hương, hoặc đặt thêm bó hoa cúng cho linh hồn người đã khuất. Trong ngày Thanh minh, khu nghĩa địa trở nên đông đúc và nhộn nhịp. Các cụ già thì lo khấn vái tổ tiên nơi phần mộ. Trẻ em cũng được theo cha mẹ hay ông bà đi tảo mộ, trước là để biết dần những ngôi mộ của gia tiên (cũng như là “bàn giao” cho con cháu biết vị trí mồ mả của gia tiên” , sau là để tập cho chúng sự kính trọng tổ tiên qua tục viếng mộ).

Những người quanh năm đi làm ăn xa cũng thường trở về vào dịp này để tảo mộ gia tiên và sum họp với gia đình. Bên cạnh những ngôi mộ được trông nom, chăm sóc cẩn thận, còn có những ngôi mộ vô chủ, không người thăm viếng. Những người đi viếng mộ thường cũng cắm cho các ngôi mộ này một nén hương.

Nghi thức tâm linh trong tiết Thanh minh gồm các phần chủ yếu sau:

- Tảo mộ

- Sắm sửa lễ nghi để cúng tế: đồ cúng gồm những thứ cơ bản gồm:

+ Hương đăng

+ Chén nước trong

+ Thanh bông hoa quả: hoa tươi, quả đẹp ( có từ 5 đến 7 loại quả)

+ Trầu cau

+ Rượu, giò chay thanh tịnh

+ Bánh trái: Bánh trôi, bánh chay , bánh trưng , bánh dầy,...

+ Tịnh tài (cúng tiền thật, không cúng tiền giả) Tịnh vật (cúng đồ thật, không cúng đồ giải)

- Các đồ cúng tượng trưng cho Thân Tứ Đại, đó là : Đất là các tịnh tài tịnh vật, hoa quả (tượng trưng cho lý Nhân Duyên Quả); Nước; Gió; lửa - đèn, nến, tượng trưng cho Năng lượng.