Dầu thải xả vào nguồn nước sạch sông Đà: Xử lý cực kỳ phức tạp

Theo chuyên gia, số dầu thải đổ vào nguồn nước sạch sông Đà nếu có nguồn gốc từ lốp cao su thì sẽ rất độc hại, tẩy độc hết sức phức tạp.

Kho lưu trữ dầu thải tại Công ty Gốm sứ Thanh Hà - Ảnh: Quang Lộc

Tại biên bản kiểm tra ngày 19/10, của Cục Cảnh sát Môi trường (Bộ Công an) cũng nêu, từ năm 2012 Công ty Cổ phần Gốm sứ Thanh Hà (Phú Thọ) được Sở Tài nguyên - Môi trường (TNMT) tỉnh Phú Thọ chấp thuận cho vận hành 2 dây chuyền sử dụng nhiên liệu từ chiết xuất săm lốp cao su thải thay thế khí hóa than. Thậm chí, việc Cty áp dụng công nghệ này còn được Hiệp hội Gốm sứ Việt Nam tuyên truyền như một sự cải tiến công nghệ.

Cũng tại biên bản kiểm tra ngày 19/10 của Cục Cảnh sát Môi trường (Bộ Công an), Trung tâm kiểm định môi trường (thuộc Cục Cảnh sát Môi trường) đã thu các mẫu chất lỏng có màu đen tại các thùng được đại diện Cty CP Gốm sứ Thanh Hà xác định là chất thải còn lại và cùng loại với chất thải mà Lý Đình Vũ chở ra khỏi Cty này vào ngày 7/10. Tuy nhiên, đến nay, các cơ quan chức năng vẫn chưa công bố kết quả kiểm nghiệm mẫu này.

Trao đổi với phóng viên, một chuyên gia hóa học, chế tạo (xin giấu tên) xác nhận: Công nghệ này nung lốp cao su phế thải để thu dầu FO - R làm nhiên liệu đốt được sử dụng cho các nhà máy gạch men, xi măng... Ngoài ra, công nghệ này còn thu được than carbon, khí gas, thép dây và một phần cặn lẫn với nước nhiễm dầu (còn gọi là dầu thải).

“Dầu thải này thành phần chủ yếu là các Hydrocacbon mạch vòng, khối lượng phân tử lớn, các hợp chất của lưu huỳnh, các phức kim loại: sắt, nhôm, kẽm, chì... các muối canxi, silic, magie... Phần nước nhiễm dầu và cặn này không thể cháy, cực bền về hóa học, mùi hôi đặc trưng, tiếp xúc qua bay hơi cũng có thể gây nôn mửa, dị ứng, rất nguy hiểm”, chuyên gia này cho biết.

TS. Nguyễn Anh Vũ, Giám đốc Phòng Thí nghiệm Công nghệ lọc hóa dầu và vật liệu xúc tác hấp phụ (Đại học Bách khoa Hà Nội) cũng cho biết, phần cặn lắng từ quá trình nhiệt phân săm lốp cao su phế thải rất độc hại nếu ra môi trường, có nhiều Hydrocacbon thơm đa vòng.

Để xử lý hợp chất trong nước đòi hỏi quy trình tương đối phức tạp, vì hợp chất có hai phần rắn và lỏng. Phần rắn không tan trong nước sẽ bị lắng, còn hạt nhỏ đi vào dòng nước sẽ có cặn nếu không lọc tách mà dùng cho sinh hoạt hằng ngày sẽ rất độc.

Còn phần Hydrocacbon lỏng trong quá trình nhiệt phân không tách hết được sẽ đi theo phần rắn, lẫn vào trong nước cần một phương pháp rất phức tạp mới có thể tách ra được, phải dùng than hoạt tính để hấp thụ, dùng nhiều bước mới tách được.

Còn liên quan đến chất thải đổ đầu nguồn suối chảy vào hồ Đầm Bài, chuyên gia giấu tên nêu trên cho rằng, nếu loại trừ nguyên nhân cố tình đầu độc nguồn nước thì dầu thải trong vụ việc này không phải là dầu thải trong máy móc (bởi dầu máy móc dù đã thải ra vẫn sử dụng được vào nhiều mục đích khác nhau, phải mất tiền mua).

Theo chuyên gia này, để xử lý được dầu thải từ quá trình nhiệt phân săm lốp phế thải rất tốn kém, cần cả một nhà máy. Còn phương pháp lọc bằng máy ozon hay màng lọc than hoạt tính gần như vô hiệu. “Vì lợi nhuận, những cơ sở nhiệt phân cao su, lốp xe không thuê đơn vị xử lý mà thông thường sẽ chôn lấp, đổ ở chỗ nào đó bí mật, kín đáo” - vị này nói.

Theo vị chuyên gia này, Styren (chất được đề cập nhiều trong các bản công bố về chất lượng nước từ nhà máy nước sạch sông Đà gần đây - PV) là 1 trong hàng nghìn chất trong dầu FO, các chất đó có tổ hợp chất: kẽm, chì, lưu huỳnh và nguy hiểm nhất là Hydrocarbon mạch vòng. Vì thế, vị này đề nghị cơ quan chức năng cần kiểm tra chỗ đổ dầu thải xem lượng tồn dư là bao nhiêu để có biện pháp xử lý.

Đối với hồ Đầm Bài cần phải được nạo vét xử lý hết những chất tồn dư bị lắng đọng nếu không các chất này sẽ nằm ở đáy hồ và trôi ra từ từ… Và quan trọng nhất là kiểm tra sâu nguồn nước xem có các chất như Hydrocacbon, hợp chất lưu huỳnh những chất rất độc hại với cơ thể hay không.

Trước khi bị phát hiện việc phát tán dầu thải ở gần Nhà máy nước sạch sông Đà, từ tháng 5/2019, báo chí từng phản ánh người dân tại khu 6 - 7, phường Thanh Vinh (Thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ) về việc Cty CP Gốm sứ Thanh Hà trong quá trình hoạt động liên tục xả dầu thải tràn ra ruộng, ao hồ gây ô nhiễm, cá chết hàng loạt của các hộ dân xung quanh nhà máy khiến người dân bức xúc.