Chuyên gia nói về xử phạt phương tiện xả thải vượt chuẩn qua camera giám sát

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Việc triển khai hệ thống camera giám sát khí thải giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng ô nhiễm không khí. Camera hỗ trợ phát hiện và xử lý kịp thời các phương tiện phát thải vượt ngưỡng, từ đó góp phần cải thiện chất lượng không khí tại các khu vực trung tâm.

Lắp camera nhận diện xe phát thải để xử phạt

Báo cáo gửi Bộ Xây dựng, Sở Xây dựng TP HCM cho biết đang triển khai đề án kiểm soát khí thải phương tiện theo hai giai đoạn, thực hiện Chỉ thị 20 của Chính phủ về giảm ô nhiễm môi trường. Giai đoạn đầu áp dụng với xe buýt, thành phố đã xây dựng lộ trình và chính sách hỗ trợ chuyển đổi, hướng tới năm 2030 toàn bộ ôtô sử dụng điện hoặc nhiên liệu sạch.

Giai đoạn hai áp dụng cho toàn bộ phương tiện còn lại. Trong đó, thành phố đang nghiên cứu xây dựng lộ trình chuyển đổi, chính sách hỗ trợ và phân vùng kiểm soát khí thải tại ba khu vực: trung tâm, Cần Giờ, Côn Đảo, trên cơ sở đề xuất của đơn vị tư vấn.

Hiện các phương án vẫn tiếp tục được nghiên cứu, chưa hoàn chỉnh do cần đánh giá nhiều yếu tố nhằm đảm bảo triển khai đồng bộ, phù hợp. Dự kiến đến quý I/2026, các thủ tục liên quan sẽ hoàn thiện để trình HĐND TP HCM xem xét và thông qua nghị quyết.

Sẽ kiểm soát khí thải xe máy qua camera giám sát. Ảnh minh họa

Để kiểm soát phương tiện, đề án đề xuất lắp camera nhận diện biển số, đối chiếu dữ liệu đăng kiểm để xác định mức khí thải. Xe không đạt chuẩn khi vào LEZ sẽ bị xử phạt. Ở tháng đầu thí điểm, người vi phạm sẽ bị nhắc nhở.

Từ tháng thứ hai đến tháng thứ sáu, thành phố bắt đầu xử phạt ở mức 50% của Nghị định 168: 100.000 đồng với môtô, xe máy và 200.000 đồng với ôtô. Sau 6 tháng, mức phạt áp dụng đầy đủ: 200.000 đồng cho môtô, xe máy và 400.000 đồng cho ôtô không đạt chuẩn khí thải đi vào vùng LEZ.

Cùng với xử phạt, đề án bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân, doanh nghiệp và phát triển hạ tầng phục vụ chuyển đổi như giao thông công cộng, trạm sạc điện.

Trên thực tế, hiện tại mặc dù lộ trình kiểm định khí thải xe máy chưa áp dụng nhưng trước đó cơ quan chức năng đã có quy định về chế tài xử phạt liên quan. Theo đó, Điều 32 Nghị định 168/2024 của Chính phủ quy định phạt tiền từ 200.000 - 300.000 đồng/lần đối với cá nhân và từ 400.000 - 600.000 đồng đối với tổ chức là chủ xe mô tô, xe máy sử dụng phương tiện không có giấy chứng nhận kiểm định khí thải hoặc có nhưng đã hết hạn sử dụng hay sử dụng giấy chứng nhận kiểm định khí thải xe máy không do cơ quan có thẩm quyền cấp.

Điều 40 Nghị định 168/2024 quy định phạt tiền từ 16 - 20 triệu đồng đối với cơ sở đăng kiểm cấp giấy chứng nhận kiểm định cho xe cơ giới, xe máy chuyên dùng, kiểm định khí thải xe máy không đúng quy định, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Tuy nhiên, các mức phạt trên chỉ có hiệu lực thi hành khi lộ trình kiểm định khí thải xe máy chính thức được áp dụng.

Liên quan đến chế tài xử phạt kiểm định khí thải mô tô và xe máy, hiện tại Điều 17 Nghị định 100/2019 của Chính phủ (được sửa đổi bởi Điều 2 Nghị định 123/2021 của Chính phủ) quy định người điều khiển xe máy xả khí thải vượt mức quy định thì bị phạt từ 100.000 - 200.000 đồng.

PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho rằng, việc triển khai hệ thống camera giám sát khí thải giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng ô nhiễm không khí. Camera hỗ trợ phát hiện và xử lý kịp thời các phương tiện phát thải vượt ngưỡng, từ đó góp phần cải thiện chất lượng không khí tại các khu vực trung tâm.

Camera và biển báo phạt nguội cũng giúp nâng cao ý thức của người dân. Khi biết hành vi vi phạm sẽ bị ghi lại tự động, người tham gia giao thông có xu hướng tuân thủ tốt hơn các quy định về khí thải, qua đó hình thành thói quen bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, hệ thống camera xử phạt còn hỗ trợ giảm tai nạn và ùn tắc. Việc xử lý nhanh các hành vi như vượt tốc độ, lạng lách, đánh võng… giúp giao thông trật tự hơn, hạn chế nguy cơ tai nạn tại các điểm nóng.

Chuyên gia ví dụ, tại Hải Phòng, hệ thống camera phạt nguội đã xử lý hàng nghìn trường hợp vi phạm giao thông, góp phần giảm đáng kể ùn tắc và tai nạn tại các nút giao có lắp đặt camera. Ở Hà Nội, việc triển khai camera trên các tuyến đường lớn và cao tốc đã giúp phát hiện, xử lý nhiều trường hợp vi phạm. Nhờ đó, ý thức chấp hành của người tham gia giao thông được nâng lên rõ rệt.

Hệ thống kiểm định khí thải phải thuận lợi cho người dân

Theo PGS.TS Bùi Thị An, kiểm định khí thải không chỉ là quản lý phương tiện mà còn tác động trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các đô thị lớn. Bà nhấn mạnh: "Nếu an sinh xã hội tốt thì chất lượng cuộc sống của dân sẽ đi lên, mà chất lượng cuộc sống tốt thì người dân sẽ tham gia tích cực trong chuyển đổi xanh, đó là xu hướng tất yếu của Việt Nam. Cho nên vấn đề ở đây là làm thế nào cho hài hòa, nếu lệch thì không được."

Chia sẻ về giải pháp trong kiểm định khí thải giao thông, GS.TS Nguyễn Hữu Dũng, Viện trưởng Viện Môi trường đô thị và công nghiệp Việt Nam nhận định, một trong những vấn đề người dân quan tâm là hạ tầng kiểm định liệu có đáp ứng đủ nhu cầu hay không? Thiết bị kiểm định khí thải như thế nào, giá cả ra sao? Do đó, vận động, truyền thông để người dân tự giác kiểm định và chuyển đổi phương tiện, đặc biệt là các hộ đã sử dụng xe từ trước năm 2006 là vô cùng quan trọng. Đây là những phương tiện đã cũ và phát thải lớn, gây ảnh hưởng đến môi trường.

Thứ hai về hệ thống kiểm định và kiểm soát lượng khí thải của xe gắn máy phải gắn chặt với cơ sở của xã, phường, các cửa ngõ của các đô thị bởi đây chính là nơi thực hiện được công tác kiểm định.

"Hiện nay có hình thức kiểm định di động, chúng ta chỉ kiểm tra 2 chỉ số không khí Oxit carbon và Carbon hidro và các thiết bị này tùy thuộc vào nước sản xuất mà có những giá thành khác nhau. Còn các loại thiết bị cố định sẽ có giá từ 55 đến hơn 100 triệu. Như vậy giá để hình thành một trạm kiểm định không quá cao, chúng ta có thể xã hội hóa được. Tôi cho rằng nên phối hợp với điểm bán xe gắn máy hoặc trung tâm sửa chữa để làm các trạm kiểm định này", GS.TS Nguyễn Hữu Dũng nhận định.

Các chuyên gia ủng hộ việc lắp đặt camera để xử phạt xe xả thải vượt ngưỡng, như tại TP.HCM, vì đây là giải pháp hiệu quả để kiểm soát ô nhiễm, nâng cao ý thức người dân và giảm thiểu tai nạn giao thông. Việc xử phạt tự động sẽ tạo sự công bằng, không có vùng cấm và giúp lực lượng chức năng xử lý vi phạm nhanh chóng, chính xác hơn.

Hiện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng Dự thảo quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô-tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam. Lộ trình này tạo cơ sở pháp lý để từng bước loại bỏ phương tiện không bảo đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải, thúc đẩy việc chuyển đổi sang phương tiện sạch, thân thiện với môi trường.

Việc áp dụng lộ trình cũng nhằm thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính, ứng phó với biến đổi khí hậu, đồng thời hỗ trợ phát triển giao thông đô thị bền vững, hiện đại theo định hướng chiến lược quốc gia.