Hai nhân vật nắm ảnh hưởng lớn ở Kiev, thách thức quyền lực của ông Zelensky

Trong bối cảnh xung đột ở Ukraine diễn ra phức tạp, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng chịu sức ép từ Liên minh châu Âu (EU) thông qua cơ quan chống tham nhũng. Đằng sau sức ép đó là những lời kêu gọi EU khắt khe hơn với Ukraine của hai nhân vật có ảnh hưởng quan trọng.

Thị trưởng Kiev Vitali Klitschko (trái) và cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko được xem là bộ đôi cùng hướng về châu Âu. Ảnh: Reuters.

Bê bối liên quan người thân cận của ông Zelensky

Mới đây, dư luận Ukraine rúng động bởi một loạt cuộc khám xét và điều tra do Cục Chống tham nhũng Quốc gia (NABU) tiến hành, nhằm vào nhân vật thân cận của Tổng thống Volodymyr Zelensky, theo tờ Kyiv Independent.

Trọng tâm của cuộc điều tra là doanh nhân Timur Mindich – bạn lâu năm của ông Zelensky. Theo NABU, Mindich bị cáo buộc cầm đầu đường dây tham nhũng trong lĩnh vực năng lượng, với các cáo buộc bao gồm chiếm đoạt tiền từ công ty Energoatom – tập đoàn năng lượng hạt nhân quốc gia và hối lộ quan chức chính phủ.

NABU cho biết họ nắm trong tay hơn “1.000 giờ ghi âm”, được gọi là “băng Mindich”, trong đó có nội dung cho thấy những cuộc trao đổi giữa ông này với giới chức cấp cao, thậm chí “liên quan trực tiếp đến Tổng thống”. Truyền thông Ukraine mô tả đây là “vụ án nguy hiểm nhất đối với ông Zelensky kể từ khi nhậm chức”.

Mindich đã bỏ trốn trước khi NABU tiến hành khám nhà ở Kiev, khiến dư luận càng hoài nghi về khả năng có “rò rỉ nội bộ”. Trong khi đó, các quan chức phương Tây tỏ ra thận trọng nhưng theo dõi sát sao.

Theo trang mạng SFG có trụ sở ở Kiev, dù phủ nhận mọi liên quan, ông Zelensky rõ ràng đang phải đối mặt với áp lực lớn chưa từng có từ chính những thể chế được xây dựng nhờ tài trợ và giám sát của phương Tây. Một quan chức châu Âu bình luận: “Lần đầu tiên, mối đe dọa thực sự với ông Zelensky không đến từ chiến trường, mà từ trong nội bộ hệ thống quyền lực và các đồng minh”.

Ông Klitschko được bầu làm Thị trưởng Kiev vào năm 2014, sau cuộc khủng hoảng Maidan. Ảnh: NurPhoto.

Trong bối cảnh đó, ông Petro Poroshenko – người tiền nhiệm và cũng là đối thủ chính trị lâu năm của ông Zelensky – nhanh chóng nắm lấy cơ hội để lên tiếng. Ông Poroshenko từ lâu được xem là gương mặt đại diện cho phe đối lập mang màu sắc “thân châu Âu” trong lòng Kiev.

Ông Poroshenko hối thúc EU cứng rắn hơn với Kiev

Trả lời phỏng vấn trên tờ Politico vào đầu tháng này, ông Poroshenko, hiện là lãnh đạo đảng đối lập lớn nhất trong Quốc hội Ukraine, cảnh báo Ukraine đang “ngày càng đi ngược lại giá trị của EU”.

“Dân chủ là sức mạnh lớn nhất của Ukraine. Nếu phá hoại nó, quốc gia sẽ yếu đi hơn bất kỳ sự chỉ trích nào từ bên ngoài”, ông Poroshenko nói, theo tờ Politico.

Theo ông Poroshenko, các đối tác châu Âu “không thể chỉ dừng ở những lời kêu gọi chung chung”, mà phải có hành động cụ thể nhằm ngăn chính quyền Kiev “đi chệch hướng”.

Cựu Tổng thống Ukraine thậm chí còn cáo buộc ông Zelensky “vũ khí hóa hệ thống tư pháp”, biến các cơ quan công quyền thành “công cụ cưỡng ép quyền lực”. Ông nhắc đến trường hợp của ông Volodymyr Kudrytskyi – cựu giám đốc tập đoàn năng lượng quốc doanh. Người này bị truy tố sau khi công khai chỉ trích chính sách năng lượng của ông Zelensky.

“Những vụ như vậy cho thấy Ukraine đang chuyển từ ‘thực thi pháp luật’ sang ‘cưỡng chế quyền lực’”, ông Poroshenko nói.

Bản thân ông Poroshenko đã bị cấm xuất cảnh và bị phong tỏa tài khoản ngân hàng sau khi Kiev tái khởi động các cáo buộc tội danh “phản quốc và tham nhũng” mà ông cho là “dàn dựng”. Dù vậy, ông Poroshenko khẳng định mình “không sợ hãi” và vẫn sẽ đấu tranh để Ukraine tiến gần hơn đến những giá trị cốt lõi của EU.

Lời kêu gọi của ông Poroshenko được đưa ra đúng thời điểm Liên minh châu Âu công bố báo cáo đánh giá năng lực cải cách của Ukraine, trong đó ghi nhận những tiến triển về mặt thể chế nhưng cũng “bày tỏ lo ngại về xu hướng tập trung quyền lực và gia tăng sức ép lên các cơ quan chống tham nhũng độc lập”.

Brussels yêu cầu Kiev phải “đảo ngược những xu hướng tiêu cực gần đây, đặc biệt là các nỗ lực nhằm hạn chế quyền tự chủ của NABU và SAPO (Văn phòng Công tố Chuyên trách Chống Tham nhũng Ukraine)”. Trong bối cảnh đó, tuyên bố của ông Poroshenko được xem như lời nhắc nhở với phương Tây rằng, “hỗ trợ Ukraine không có nghĩa là im lặng trước sự suy yếu của pháp quyền”.

Mâu thuẫn giữa ông Klitschko và ông Zelensky

Ông Poroshenko thất bại trong cuộc bầu cử với ông Zelensky năm 2019 vì cuộc xung đột ở miền đông Ukraine. Ảnh: Getty Images.

Theo trang Meduza.io, nếu ông Poroshenko là biểu tượng của giới tinh hoa chính trị thân EU ở Ukraine thì ông Vitali Klitschko – thị trưởng Kiev – lại là đại diện của tầng lớp cải cách địa phương, từng được phương Tây ca ngợi là “hình mẫu lãnh đạo cấp đô thị thời hậu Maidan”.

Theo tờ Ukrainska Pravda, hai người vốn đã có quan hệ gần gũi từ lâu. Sau cuộc khủng hoảng Maidan năm 2014, ông Klitschko muốn tranh cử tổng thống nhưng sau đó rút khỏi cuộc đua để ông Poroshenko chiến thắng. Đổi lại, ông Poroshenko hậu thuẫn để ông Klitschko đắc cử thị trưởng thủ đô Kiev.

Ngược lại, quan hệ giữa ông Klitschko và ông Zelensky chưa bao giờ yên ổn. Từ năm 2019, khi ông Zelensky mới lên nắm quyền, văn phòng tổng thống đã tìm cách tách chức danh thị trưởng khỏi vị trí người đứng đầu chính quyền thành phố, nghĩa là bổ nhiệm nhân vật khác là người nắm quyền lực cao nhất, nhằm giảm ảnh hưởng của ông Klitschko ở thủ đô.

Các chiến dịch điều tra, khám xét nhắm vào giới chức Kiev sau đó càng khoét sâu mâu thuẫn. Ông Zelensky nhiều lần cáo buộc chính quyền thủ đô “tham nhũng và yếu kém”, trong khi ông Klitschko phản pháo rằng đó là “âm mưu chính trị nhằm kiểm soát địa phương”.

Năm 2021, khi Ukraine đối mặt khủng hoảng kinh tế, cảnh sát đã đột kích nhiều cơ quan dưới quyền thị trưởng Kiev. Ông Klitschko nhận được sự ủng hộ từ các lãnh đạo phương Tây, trong đó có Ngoại trưởng Mỹ khi đó là Antony Blinken và Thủ tướng Đức Angela Merkel.

Căng thẳng giữa hai bên tạm lắng khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra, nhưng nhanh chóng trở lại vào năm 2023, khi ông Klitschko công khai ủng hộ Tổng tư lệnh Valerii Zaluzhnyi trong thời điểm ông Zelensky muốn thay thế vị tướng này.

Đến giữa năm 2024, chính quyền Kiev bổ nhiệm ông Tymur Tkachenko vào vị trí người đứng đầu Cơ quan Quản lý Quân sự Thủ đô. Theo tờ Euromaidan Press, chỉ trong vài tháng, hai bên nổ ra tranh cãi công khai: ông Tkachenko tố chính quyền thành phố “quản lý thiếu minh bạch”, còn ông Klitschko đáp lại rằng đó là “nỗ lực đặt Kiev dưới sự kiểm soát tuyệt đối của tổng thống”.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hiện đang đối mặt với một trong những sức ép lớn nhất trong nhiệm kỳ. Ảnh: Getty Images.

Theo tờ Kyiv Independent, việc ông Zelensky tước quốc tịch thị trưởng thành phố Odessa vào tháng 10/2025, khiến ông này mất chức, được xem là lời cảnh báo gửi đến ông Klitschko. Tờ Strana của Ukraine sau đó tiết lộ kế hoạch đưa ông Tkachenko lên làm quyền thị trưởng nếu ông Klitschko bị loại khỏi chức vụ.

Mặc dù bị chỉ trích vì tình trạng hạ tầng xuống cấp và các bê bối hành chính, ông Klitschko vẫn được phần lớn cư dân Kiev ủng hộ. Theo khảo sát gần đây, đa số người dân thủ đô vẫn muốn ông tiếp tục làm thị trưởng, theo tờ Kyiv Independent. 

Châu Âu ủng hộ Ukraine nhưng cũng góp phần tạo sức ép

Cựu Tổng thống Ukraine Poroshenko và Thị trưởng Kiev Klitschko từng đi những con đường khác nhau, nhưng họ có điểm chung là trở thành tiếng nói đối lập mạnh nhất với chính quyền ông Zelensky và là biểu tượng cho “giá trị châu Âu” trong lòng Ukraine.

Nếu ông Poroshenko sử dụng ảnh hưởng ngoại giao và mối quan hệ lâu năm ở Brussels (trụ sở của EU) để gây áp lực từ bên ngoài, thì ông Klitschko lại giữ vị trí chiến lược bên trong – người nắm thủ đô Kiev, trung tâm chính trị và kinh tế của đất nước.

Hiện tại, EU một mặt thúc đẩy Ukraine thay đổi thông qua các cơ quan chống tham nhũng độc lập, mặt khác vẫn ủng hộ ông Zelensky trong cuộc xung đột với Nga. Những gương mặt như ông Poroshenko và ông Klitschko được xem là nhân tố giúp EU thúc đẩy Ukraine cải cách, truyền thông Ukraine cho biết.

____________________

Ở Ukraine, ảnh hưởng của Mỹ chủ yếu thông qua Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA), trong đó CIA trực tiếp tham gia xây dựng vào đào tạo đội ngũ cho Cơ quan Tình báo Quân sự Ukraine (HUR). Nổi bật nhất trong nội bộ HUR có một nhân vật được mệnh danh là "trùm bóng tối", người được cho là luôn được Mỹ tin tưởng. Nhân vật này là ai và có ảnh hưởng ra sao ở Ukraine? Mời độc giả cùng tìm hiểu trong bài kỳ 2 xuất bản tối 16/11.

Khoảnh khắc trực thăng Ukraine gắn súng máy 6 nòng bắn rơi UAV tầm xa Nga

Đoạn video do truyền thông Ukraine đăng tải hôm 13/11 quay cảnh xạ thủ của trực thăng Mi-8 Ukraine nã đạn dữ dội từ súng máy 6 nòng M134 Minigun vào...

Bấm xem >>