Xe điện gặp cú sốc lớn: Xe xăng sẽ “tái xuất” ngôi vương?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Từng mơ về một tương lai “toàn xe điện”, ngành ô tô Mỹ giờ phải thực tế nhìn lại khi các ưu đãi của chính phủ liên bang bị xóa bỏ. Doanh số dự kiến lao dốc, chính sách thay đổi liên tục, song các hãng xe vẫn chưa từ bỏ hoàn toàn cuộc đua điện hóa.

Điều gì đã khiến viễn cảnh “toàn xe điện” ở Mỹ tan vỡ?

Chỉ vài năm trước, nhiều hãng xe Mỹ tự tin vẽ ra tương lai toàn xe điện khi chính phủ liên bang đưa ra gói ưu đãi thuế 7.500 USD cho mỗi xe điện bán ra. Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi khi chính quyền Trump loại bỏ chính sách này.

Việc mất đi ưu đãi khiến thị trường xe điện nhanh chóng đảo chiều. Giới phân tích dự báo doanh số sẽ giảm mạnh trong các quý và thậm chí nhiều năm tới. Theo Daniel Ives, chuyên gia phân tích của Wedbush Securities, các hãng như Ford, GM hay Stellantis “vẫn sẽ đi mạnh theo hướng xe điện, nhưng thận trọng hơn nhiều so với vài năm trước”.

Một yếu tố khác khiến các hãng chùn chân là sự bất ổn của khung pháp lý đối với xe chạy xăng tại nhiều bang ở Mỹ và các thị trường quốc tế. Đồng thời, họ cũng không muốn tụt lại quá xa so với làn sóng xe điện đang bùng nổ ở Trung Quốc.

Trước khi ưu đãi thuế hết hiệu lực, thị trường chứng kiến một đợt “chạy nước rút” trong quý III. Tesla, Ford và GM đều ghi nhận kỷ lục doanh số xe điện, với GM bán gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Tesla cũng đảo chiều sau sáu tháng liên tiếp sụt giảm.

Tuy nhiên, sau “cú hích” ngắn hạn này, các chuyên gia dự báo doanh số sẽ rơi mạnh và khó có thể phục hồi nhanh. CEO Ford Jim Farley cho rằng thị phần xe điện ở Mỹ có thể giảm xuống còn 5%, thấp hơn mức khoảng 7% của năm ngoái. CFO GM Paul Jacobson cũng nhận định “nhu cầu xe điện sẽ giảm rất mạnh” trong thời gian tới.

Vì sao các hãng vẫn chi hàng tỷ USD cho xe điện?

Ford mới đây tuyên bố đầu tư 5 tỷ USD vào sản xuất xe điện, gọi đây là “khoảnh khắc Model T tiếp theo” – gợi nhớ về mẫu xe huyền thoại từng phổ cập động cơ đốt trong hơn một thế kỷ trước. CEO Jim Farley thừa nhận quy mô thị trường sẽ “nhỏ hơn nhiều so với kỳ vọng ban đầu”, nhưng hãng vẫn kiên định với kế hoạch.

Hyundai cũng giữ nguyên kế hoạch đầu tư, dù đối mặt với sự cố khi hàng trăm lao động nhập cư trái phép bị bắt tại nhà máy EV và pin đang xây dựng ở Georgia. CEO José Muñoz cho biết Hyundai thiết kế dây chuyền linh hoạt để có thể chuyển đổi giữa xe điện và xe xăng tùy theo nhu cầu thị trường.

Xe điện hấp dẫn các hãng không chỉ ở khía cạnh môi trường mà còn về chi phí. Việc sản xuất EV đòi hỏi ít công lao động hơn so với xe xăng, giúp tăng lợi nhuận biên. Nếu chi phí pin tiếp tục giảm như xu hướng hiện nay, nhu cầu xe điện có thể bùng trở lại.

Ford kỳ vọng đến năm 2027 sẽ tung ra mẫu xe bán tải điện giá 30.000 USD – mức thấp hiếm thấy so với giá khởi điểm khoảng 55.000 USD của F-150 Lightning hiện nay. Theo Doug Field, Giám đốc mảng xe điện của Ford: “Chúng tôi lấy cảm hứng từ Model T – chiếc xe phổ cập thế giới. Hôm nay sẽ là bước ngoặt cho Ford và toàn ngành.”

Chính sách khí thải thay đổi ra sao và ảnh hưởng thế nào đến cuộc chơi?

Ban đầu, chính quyền Biden đặt mục tiêu xe điện chiếm 50% thị trường xe mới của Mỹ vào năm 2030, đi kèm các quy định nghiêm ngặt và mức phạt lớn cho những hãng không đạt chỉ tiêu. Nhưng phần lớn các quy định này đã bị chính quyền Trump đảo ngược, bao gồm cả việc xóa bỏ mức phạt tài chính trong đạo luật thuế và chi tiêu tháng 7.

California và tám bang khác cũng từng đưa ra lộ trình cấm bán xe xăng từ năm 2035, chiếm khoảng 1/4 thị trường xe Mỹ. Tuy nhiên, Quốc hội gần đây đã tước quyền của các bang trong việc áp dụng quy định khí thải riêng, mở ra một cuộc chiến pháp lý kéo dài. Nếu cán cân chính trị thay đổi, các lệnh cấm này hoàn toàn có thể quay trở lại.

Trong khi đó, châu Âu và Trung Quốc vẫn tiếp tục siết chặt tiêu chuẩn khí thải, tạo áp lực lên các hãng xe Mỹ nếu muốn cạnh tranh toàn cầu.

Xe xăng và xe “lai” đang trở lại “vũ đài”?

Các hãng xe đang tạm lùi lại khỏi kế hoạch “tất tay” cho xe điện để tập trung vào dòng hybrid (xe lai) – kết hợp động cơ điện và xăng. “ICE (động cơ đốt trong) không còn bị xem như ‘từ cấm’ nữa,” chuyên gia Daniel Ives nhận định.

Theo GM, các quy định khắt khe trước đây đã đẩy ngành vào thế khó: nếu chỉ được bán xe điện, quy mô thị trường sẽ thu hẹp đáng kể vì người tiêu dùng không chuyển đổi nhanh như chính phủ mong đợi. Tuy vậy, hãng vẫn tin vào tiềm năng tăng trưởng dài hạn của xe điện, dù cần thời gian để thị trường “tự ổn định” và điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp.