Nhiều ngành đang... giãy chết ?

Theo Quy hoạch phát triển ngành thép VN giai đoạn 2007 – 2015 đã được Thủ tướng phê duyệt, các dự án nhà máy thép phải có chỉ tiêu cụ thể, có giới hạn cả về số dự án cũng như tổng công suất. Vậy nhưng, dù cung đã vượt xa cầu vẫn có chủ đầu tư tìm mọi cách để được triển khai dự án.

Theo Hiệp hội Thép VN (VSA), tiêu thụ thép trong quý I/2012 chỉ đạt 1,144 triệu tấn, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2011. Nếu thị trường thép còn tiếp tục ảm đạm, thì mục tiêu tăng trưởng 4% trong năm 2012 của ngành thép khó đạt được.

Gắng gượng “tồn tại”

Theo ông Phạm Chí Cường - Chủ tịch VSA, chính sách thắt chặt đầu tư công gây sức ép quá lớn đối với ngành thép. Trên thị trường thép hiện nay, cả 4 sản phẩm chính là thép xây dựng, thép tráng tôn mạ kẽm, thép ống và cán nguội đều thừa sản lượng ở mức rất cao. Chẳng hạn với thép cán nguội, sau khi có thêm một nhà máy công suất 1,2 triệu tấn/năm tại phía Nam đi vào hoạt động, tổng công suất nhóm sản phẩm này tăng lên 2,7 triệu tấn. Tuy nhiên, mức tiêu thụ trong nước hiện nay chỉ đạt hơn 1 triệu tấn/năm. XK thì gặp khó khăn với vụ kiện phá giá.

Thêm dẫn chứng cho bức tranh ảm đạm của ngành thép ông Cường nói tiếp, hiện đã có 5 DN sản xuất thép xây dựng ở khu vực phía Bắc ngưng sản xuất 2 tháng nay, thông báo không bán hàng nữa. Mặc dù một số đã “chết lâm sàng” nhưng đến nay vẫn chưa DN nào tuyên bố rằng mình bị phá sản cả. Cũng theo ông Cường, hiện ngành thép có khoảng 60 DN thép lớn, đổ vốn đầu tư cho dây chuyền sản xuất nên dù rất khó khăn họ cũng phải gắng gượng mà “sống” - ông Cường chia sẻ.

Nhiều doanh nghiệp luôn hoạt động dưới công suất thực có

Ví dụ thương hiệu thép Pomihoa của Cty TNHH cán thép Tam Điệp cho thấy, sau 12 năm tồn tại thương hiệu này tới đây sẽ không còn hiện hữu. Thương vụ mua bán sáp nhập thành công mới nhất trong ngành sản xuất thép Việt biến Tập đoàn thép Kyoei (Nhật Bản) trở thành chủ sở hữu 70% vốn và đã đổi tên DN thành Cty thép Kyoei VN, bắt đầu đi vào hoạt động kể từ ngày 10/3 năm nay. Sau chuyển đổi này, Pomihoa chỉ còn tồn tại trên số sản phẩm chưa tiêu thụ hết.

Chia sẻ cùng PV, đại diện lãnh đạo Cty liên doanh Thép Việt- Hàn (VPS) cho biết, từ cuối 2011 đến nay, DN luôn hoạt động dưới công suất thực có. Đơn cử, với nhóm sản phẩm ống thép, mức công suất hiện tại vào khoảng 1,8 - 1,9 triệu tấn/năm, bán trong nước chưa đến 1 triệu tấn/năm, cũng phải xuất khẩu. Tráng tôn mạ kẽm gần 2 triệu tấn công suất nhưng chỉ bán được quanh mức 1,1- 1,2 triệu tấn.

Nguyên nhân từ DN

Các DN lý giải nguyên nhân là do lãi suất cao, sức mua trên thị trường nội địa giảm... Tuy nhiên, dưới góc nhìn của nhiều chuyên gia kinh tế, hoạt động kinh doanh của nhiều DN thép trở nên "lâm nguy” còn có nguyên nhân từ nội tại các DN. Đó là đầu tư tràn lan; làm dự án theo kiểu "phong trào” bất chấp thị trường. Cung vượt xa cầu. Vì vậy, kể cả nền kinh tế không suy thoái, ngành sản xuất thép vẫn không thoát khỏi tình trạng lao đao. Những năm sắp tới, lĩnh vực này càng trở nên khốn đốn - chuyên gia khẳng định.

Hiện tại trên địa bàn cả nước có hơn 460 DN chuyên ngành sản xuất thép. Số lượng DN cũng như công suất toàn ngành tăng ở mức phi mã trong nhiều năm liên tục. Chỉ tính riêng 3 loại sản phẩm (thép dài, thép dẹt, thép ống) công suất hơn 16 triệu tấn/năm. Mặt hàng thép xây dựng, nguồn cung chạm ngưỡng 9 triệu tấn trong khi nhu cầu tiêu thụ tối đa dự kiến ở mức 6 triệu tấn, lượng hàng hóa thừa chiếm hơn 30%. Thế nhưng, kỳ lạ hơn ở mặt hàng thép xây dựng, cung vượt xa cầu nhưng thời gian sắp tới lại có thêm 5 nhà máy sản xuất thép chuẩn bị đi vào hoạt động. Vì vậy, muốn cứu được ngành thép thì phải chữa "căn bệnh” nội tại đã - ông Tuyển khẳng định.