Lãi suất USD còn cửa giảm?

Vừa qua nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đã kiến nghị NHNN sớm chỉ đạo giảm thêm lãi suất vay USD xuống khoảng 5%/năm. Trước đó, một lãnh đạo NHNN cho biết sẽ có giải pháp để kéo lãi suất cho vay USD xuống 4-5%/năm. Tuy nhiên, những ngày qua một số NHTM âm thầm lách luật tăng lãi suất tiền gửi USD.

Huy động USD sụt giảm

Theo số liệu NHNN, từ cuối tháng 1-2013 huy động vốn của hệ thống NHTM tăng trở lại và đến ngày 23-4, huy động vốn tăng 5,34% so với cuối năm 2012, cao hơn 1,5 lần so với cùng kỳ năm 2012. Trong đó, tốc độ tăng huy động vốn bằng VNĐ cao hơn ngoại tệ.

Theo NHNN, điều này phù hợp với chủ trương chuyển từ quan hệ huy động - cho vay sang quan hệ mua - bán ngoại tệ, đồng thời cho thấy niềm tin của người dân vào hệ thống TCTD tăng lên.

Hơn nữa, thị trường ngoại hối và tỷ giá về cơ bản diễn biến tích cực. Tính đến ngày 25-4, tỷ giá mua trung bình của các NHTM tăng khoảng 0,4% so với đầu năm. Theo NHNN, xu hướng tỷ giá ổn định và huy động vốn bằng ngoại tệ giảm là tín hiệu tốt cho kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên, có thể thấy sự sụt giảm này đang gây áp lực lên tín dụng USD, bởi lẽ dù NHNN đã siết vay ngoại tệ, hạn chế đối tượng khách hàng được vay, nhưng nhu cầu của doanh nghiệp vẫn còn, nhất là với khách hàng kinh doanh xuất khẩu.

Theo lãnh đạo một NHTMCP, những năm trước nhiều NHTM thường xuyên ở trong tình trạng dư nợ cho vay USD luôn cao hơn vốn huy động USD. Nhưng hiện nay sự mất cân đối giữa huy động và cho vay USD đã giảm nhiều, bởi nhu cầu vay USD của khách hàng cũng đã giảm.

Tuy nhiên, do vốn huy động USD giảm mạnh đã ảnh hưởng đến lãi suất tín dụng ngoại tệ. Để có nguồn vốn USD tài trợ theo hạn mức đã cam kết khi mở L/C cho doanh nghiệp, một số NHTM sẵn sàng lách trần lãi suất huy động USD.

Theo đó, trần lãi suất huy động USD với khách hàng doanh nghiệp 0,5%/năm, với khách hàng cá nhân 2%/năm. Nhưng khi cần vốn, các NHTM sẵn sàng chi thêm 3-4%/năm, từ đó chỉ cần cho vay ra 5-6%/năm các NHTM vẫn có lợi.

"Tình trạng lách trần lãi suất USD đang là rào cản đối với việc kéo giảm lãi suất huy động USD. Chỉ những NHTM thừa vốn USD mới có thể cho vay lãi suất USD rẻ" - vị lãnh đạo NHTMCP chia sẻ.

Nỗi lo giá USD

Theo báo cáo của NHNN, mức lãi suất cho vay USD 5%/năm rất hiếm và chỉ dành cho những doanh nghiệp xuất khẩu có quy mô lớn thuộc các ngành ưu tiên xuất khẩu như gạo, cà phê, cao su… Đối với những mặt hàng xuất khẩu thông thường và doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn áp dụng 7-8,5%/năm.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh kinh tế bắt đầu có dấu hiệu tích cực, xuất nhập khẩu tăng trở lại, tỷ giá ổn định, dự trữ ngoại hối tăng mạnh, việc giảm lãi suất cho vay USD nên làm sớm.

Ông Đào Hồng Châu, Phó Tổng giám đốc Eximbank, cho biết đặc điểm của Eximbank là huy động vốn USD với lãi suất rẻ nên gần đây có cơ hội tăng tín dụng ngoại tệ vào những dự án lớn. Bên cạnh đó, Eximbank có nhiều mức lãi suất cho vay USD dành cho từng đối tượng khách hàng khác nhau. Với khách hàng lớn, lãi suất cho vay USD dao động 3,2-3,5%/năm, với khách hàng xuất khẩu nhỏ và vừa 5-6%/năm.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay lãi suất cho vay USD tại các NH nước ngoài ở Việt Nam chỉ 2-3%/năm, nên các NH nội cũng đang chịu áp lực giữ chân khách hàng vay vốn. Theo đó, một số NHTM lớn đang có chính sách lãi suất rẻ cho doanh nghiệp lớn. Đặc biệt các NHTM có uy tín có thể vay USD ở các định chế tài chính nước ngoài với lãi suất rẻ 2-3%/năm, sau đó cho doanh nghiệp trong nước vay với lãi suất từ 5%/năm trở xuống.

Nhiều nhận định giá USD thị trường tự do tăng cao trong các ngày vừa qua do ăn theo giá vàng, khi chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới luôn ở mức cao.

Tuy nhiên, cũng cần thấy rằng do chênh lệch lãi suất huy động giữa VNĐ và USD vẫn ở mức cao (7,5%/năm so với 2%/năm) nên tiền gửi USD trong NHTM giảm. Một chuyên gia NH cũng cho rằng nỗi lo về biến động tỷ giá USD vẫn luôn tồn tại.

Bởi lẽ, nếu tỷ giá có xu hướng nhích lên, các khách hàng doanh nghiệp có nguồn thu bằng ngoại tệ sẽ có tâm lý găm giữ, không bán ra càng đẩy cầu ngoại tệ khan hiếm. Vì vậy, tín dụng USD hiện cũng chỉ phù hợp với các khách hàng là doanh nghiệp xuất khẩu có nguồn thu ngoại tệ trong tương lai, không thể mở rộng thêm cho doanh nghiệp không tái tạo ngoại tệ vì có thể gặp rủi ro khi tỷ giá biến động.

Theo đó, cũng chưa cần thiết phải áp trần lãi suất cho vay USD ở mức thấp, nhất là khi NHNN đang siết tín dụng ngoại tệ. Vì thế, việc các NHTM phân tầng lãi suất cho vay USD tùy từng đối tượng khách hàng là phù hợp.

Nếu có áp trần cho vay USD, NHNN chỉ nên xem xét chọn lọc đối tượng được hưởng lãi suất rẻ nhằm tránh tâm lý thích vay ngoại tệ của doanh nghiệp, tạo áp lực lớn lên tỷ giá khi tín dụng ngoại tệ đến thời điểm đáo hạn.