Thực phẩm bẩn và chế độ dinh dưỡng: Gây 35% số ca ung thư

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu phòng chống ung thư, trong 15 năm qua hầu hết các loại ung thư tại Việt Nam đều gia tăng. Có nhiều nguyên nhân được chỉ ra, trong đó đáng chú ý 30% do thuốc lá và 35% do thực phẩm không an toàn và chế độ dinh dưỡng không hợp lý.

Khám chữa bệnh cho bệnh nhân ung thư ở Viện K Trung ương. Ảnh: Hồng Vĩnh.

Trẻ hóa bệnh nhân ung thư

Bệnh nhân ung thư không chỉ gia tăng mà còn đang trẻ hóa. GS.TS Mai Trọng Khoa, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, chuyên gia đầu ngành về nghiên cứu ung thư cho biết, tại một số cơ sở điều trị ung bướu đầu ngành ở Hà Nội và TPHCM tiếp nhận nhiều bệnh nhân ung thư ở độ tuổi 20, thậm chí không ít trường hợp là trẻ em. Đáng lo ngại, một số loại ung thư như dạ dày, phổi, trực tràng, vú cũng có chiều hướng tăng cao. Trong đó, chỉ riêng ung thư dạ dày ở Việt Nam có tỷ lệ tử vong cao gấp năm lần so một số quốc gia trong khu vực.

Đáng chú ý ung thư phổi đã tăng gấp đôi sau 10 năm, nghiên cứu của ngành y tế cho thấy, năm 2000 số mắc ung thư phổi là 17/100.000 dân, đến 2010 đã tăng lên gấp đôi, tới mức 34 người/100.000 dân. Ung thư đường tiêu hóa cũng gia tăng gấp rưỡi sau 10 năm. Ung thư ngày càng gia tăng trên khắp thế giới chứ không riêng Việt Nam. Theo ước tính đến năm 2020, Việt Nam sẽ có tối thiểu 190.000 ca ung thư mắc mới mỗi năm.

PGS.TS Trần Văn Thuấn, Giám đốc Bệnh viện K cho biết có 4 nguyên nhân chính khiến ung thư tại Việt Nam ngày càng tăng gồm tuổi thọ người Việt Nam ngày càng cao. Tuổi càng cao, tỷ lệ phơi nhiễm với các nguy cơ ung thư càng lớn. Tiếp đến do nhận thức, tuyên truyền tăng lên, người dân đi khám ngày càng nhiều hơn nên phát hiện thêm nhiều người mắc ung thư. Cùng với đó là các phương tiện chẩn đoán ngày càng tốt hơn giúp tỷ lệ phát hiện bệnh cao hơn. Và cuối cùng là do tác động của các nguyên nhân hiện hữu gồm nguyên nhân bên ngoài và bên trong.

80% ung thư do môi trường bên ngoài tác động

GS.TS Mai Trọng Khoa nhận định, hơn 80% trường hợp ung thư là do yếu tố môi trường bên ngoài tác động vào như không khí ô nhiễm, thực phẩm, nước uống mất vệ sinh an toàn thực phẩm, môi trường làm việc độc hại.

Về vấn đề này, PGS.TS Trần Văn Thuấn cho biết, ung thư là bệnh lý gây ra do nhiều nguyên nhân kết hợp, trong đó chỉ có dưới 10% ung thư phát sinh do các rối loạn trong cơ thể, bao gồm các rối loạn nội tiết, tổn thương có tính di truyền. TS Thuấn đưa ra ví dụ, trong gia đình có mẹ, chị em gái mắc ung thư vú thì người đó có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn 4-6 lần người bình thường. Con số này gấp 2-4 lần ở những phụ nữ uống thuốc tránh thai liên tục hơn 10 năm.

Theo TS Thuấn: “80% ung thư do liên quan yếu tố môi trường sống. Trong 80% này thì 35% ung thư do thực phẩm, 30% ung thư do hút thuốc, 15% nguyên nhân khác”.

Có nhiều nhóm bệnh nghề nghiệp dễ dẫn đến các dạng ung thư như: Ung thư phổi do tiếp xúc với amiăng và hít phải bụi amiăng; tiếp xúc với các chất asen, cadmi, crôm, niken, silic. Một số dạng ung thư nghề nghiệp phổ biến khác như: Ung thư da, mũi, miệng, gan do tiếp xúc với hóa chất sử dụng trong công nghiệp.

Theo đánh giá của các chuyên gia về ung thư, dinh dưỡng không hợp lý và không an toàn chiếm khoảng 35% căn nguyên gây ung thư như ăn nhiều chất béo, đạm, đặc biệt là mỡ động vật, ít rau quả, sử dụng thực phẩm bẩn, thực phẩm ô nhiễm hóa chất bảo quản. Các ung thư đường tiêu hóa như đại trực tràng, ung thư vú liên quan chặt chẽ căn nguyên này. Những thực phẩm chứa chất độc hại khi vào cơ thể thông qua ăn uống sẽ đi qua máu, tác động vào từng tế bào gây ra nhiều loại bệnh ung thư hơn.

Khi cơ thể bị nhiễm hóa chất có thể gây ngộ độc lập tức nhưng nếu tích tụ lâu dài trong cơ thể, đến một lúc nào đó, đủ lượng sẽ gây đột biến tế bào. Nếu đột biến nhẹ, tế bào có thể tự điều chỉnh. Nhưng bị đi bị lại nhiều lần, tế bào sẽ nhờn, mất khả năng điều chỉnh trở thành tế bào đột biến ác tính. Giám đốc Bệnh viện K nhận định, các chất bảo quản thực phẩm, nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hoá học, các chất trung gian chuyển và sinh ra từ thực phẩm nấm mốc, lên men (cà, dưa muối) gây ra nhiều loại ung thư đường tiêu hoá như: Dạ dày, gan, đại tràng, thực quản...

Các chuyên gia đầu ngành về ung thư cho rằng, các chất tăng trọng, thuốc trừ sâu, kháng sinh, chất phụ gia... có trong thực phẩm gây ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe người sử dụng, có thể gây ngộ độc cấp tính, nhiễm trùng, sán não nhưng để phát triển thành bệnh lý ung thư thường phải sau thời gian dài tiếp xúc.

PGS.TS Trần Văn Thuấn khuyến cáo, để phòng ngừa ung thư, phòng tránh nguy cơ tử vong thì bệnh nhân ung thư được phát hiện sớm, điều này sẽ dẫn đến khả năng điều trị thành công và kéo dài cuộc sống rất cao. Bên cạnh đó, mỗi người cần thực hiện lối sống điều độ, lành mạnh, có chế độ dinh dưỡng hợp lý, hạn chế sử dụng thuốc lá, rượu bia và thường xuyên vận động, luyện tập thể dục - thể thao. Không ăn các ngũ cốc và các loại thực phẩm đã bị mốc; hạn chế các loại thức ăn dạng xông khói hay muối như: thịt xông khói, thịt muối, cá muối…; không hút thuốc lá (chất hắc ín có trong thuốc lá chính là nhân tố gây bệnh ung thư phổi và ung thư tuyến tụy)…