Báo Ukraine: Ông Zelensky đối mặt rắc rối lớn từ chính những người thân tín

Trong chiến dịch tranh cử năm 2019, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng cáo buộc hai vấn đề nghiêm trọng dưới thời cựu Tổng thống Petro Poroshenko: tham nhũng và gia đình trị. Sáu năm sau, chính ông lại phải hứng chịu những chỉ trích tương tự, giữa lúc Ukraine rung chuyển bởi bê bối tham nhũng lớn nhất nhiệm kỳ của ông, tờ Kyiv Independent cho biết.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đối mặt một trong những bê bối lớn nhất nhiệm kỳ. Ảnh: Getty Images.

Tâm điểm vụ việc là Timur Mindich – cộng sự thân cận của ông Zelensky. Theo Cục Chống tham nhũng Quốc gia (NABU), Mindich cầm đầu đường dây nhận hối lộ, hưởng 10–15% chiết khấu từ các nhà thầu của doanh nghiệp năng lượng quốc doanh, đổi lại việc họ giữ được hợp đồng cung cấp. Khoảng 100 triệu USD là số tiền phi pháp mà đường dây này thu lời. Một phần được sử dụng để hối lộ các quan chức chính phủ.

Ban đầu, Văn phòng Tổng thống được cho là tìm cách giảm nhẹ vai trò của Mindich, nhưng khi nhiều thông tin được hé lộ, ông Zelensky tuyên bố sẽ áp đặt trừng phạt đối với cộng sự cũ. Tuy nhiên, Mindich đã kịp rời Ukraine trước khi bị khởi tố.

Người thân cận khiến ông Zelensky gặp rắc rối

“Nhóm thân tín luôn là vấn đề của hầu hết tổng thống Ukraine”, nhà phân tích chính trị người Ukraine, Volodymyr Fesenko nói với tờ Kyiv Independent. “Với ông Zelensky, đó là bạn bè – những người ông tin tưởng. Nhưng cuộc đời nhiều lần cho thấy, đặc biệt trong vụ Mindich, sự tin cậy quá mức có thể phải trả giá đắt”.

Không có kinh nghiệm chính trị và chủ trương đưa những gương mặt mới vào bộ máy nhà nước, ông Zelensky đã xây dựng đội ngũ năm 2019 trong tình thế vừa làm vừa chọn. Thiếu quy trình sàng lọc, bạn bè và đối tác kinh doanh nghiễm nhiên trở thành bộ khung quyền lực.

Ông Zelensky tranh luận với người tiền nhiệm Petro Poroshenko vào năm 2019. Ảnh: NurPhoto.

Nhà phân tích Oleh Saakian cho rằng cách hình thành chính quyền hiện nay đã tạo ra một “nhóm thân tín” đầy vấn đề. “Người dân bỏ phiếu cho lý tưởng của ông Zelensky chứ không phải cho đội ngũ của ông ấy”, ông nói. “Kết quả là quyền lực tập trung vào Văn phòng Tổng thống. Sớm hay muộn sẽ có người trong nội bộ tìm cách trục lợi hoặc chơi theo luật riêng”.

Theo tờ Kyiv Independent, chỉ trong hai năm đầu nhiệm kỳ, có khoảng 30 người có quan hệ với gia đình ông Zelensky hoặc nhóm hài kịch cũ được bổ nhiệm vào các vị trí cấp cao.

Theo ông Fesenko, Tổng thống Zelensky nhìn vấn đề chính trị dưới góc nhìn người thường, nên việc bổ nhiệm bạn bè không bị ông coi là gia đình trị. Tuy nhiên, điều này khiến dư luận trong nước ngày càng hoài nghi.

Khảo sát năm 2024 của Viện Xã hội học Quốc tế Kiev cho thấy khoảng 50% người dân cho rằng ông Zelensky thực hiện ít hoặc gần như không thực hiện các cam kết tranh cử. Trong số đó, một nửa cho rằng nguyên nhân là “những nhân vật có vấn đề trong đội ngũ của ông”.

Ông Zelensky đối mặt thách thức lớn

Nhiều nhân vật trong Văn phòng Tổng thống đã vướng cáo buộc. Phó Chánh văn phòng Oleh Tatarov và Phó Chánh văn phòng thứ hai là Andrii Smyrnov đều bị truy tố; Smyrnov bị cách chức năm 2024, còn Tatarov vẫn giữ vị trí.

Phó Chánh văn phòng Oleh Tatarov là nhân vật gây tranh cãi trong đội ngũ thân tín của ông Zelensky. Ảnh: Getty Images.

Một phó chánh văn phòng khác – ông Rostyslav Shurma – bị điều tra tham nhũng, căn hộ của ông ở Munich bị cơ quan thực thi pháp luật của Đức khám xét theo đề nghị của Ukraine, dù ông chưa bị truy tố. Cựu Phó Thủ tướng Oleksiy Chernyshov – người được cho là thân cận với ông Zelensky – bị cáo buộc nhận hối lộ, làm giàu bất chính.

Theo tờ Kyiv Independent, những quan chức hứng chỉ trích lớn thường được ông Zelensky điều ra nước ngoài làm đại sứ. Cựu Tổng Công tố Andrii Kostin, người từ chức sau bê bối tham nhũng lớn, làm Đại sứ tại Hà Lan. Bà Iryna Venediktova, người tiền nhiệm của ông Kostin, làm Đại sứ tại Thụy Sĩ và Liechtenstein từ năm 2022.

Vụ tham nhũng trong lĩnh vực năng lượng vẫn tiếp tục diễn biến với nhiều chi tiết mới xuất hiện qua các phiên tòa. Dù kết quả ra sao, theo ông Fesenko, ông Zelensky chắc chắn hứng chịu “tổn thất uy tín không thể tránh khỏi”.

Đây là đòn giáng mạnh thứ hai vào vị thế trong nước của ông Zelensky trong vài tháng gần đây, sau nỗ lực bất thành hồi tháng 7 nhằm thu hẹp quyền độc lập của các cơ quan chống tham nhũng – chính những cơ quan hiện đang phanh phui bê bối liên quan đến các cộng sự thân cận của ông.