17 người bị khởi tố do sai phạm xuất khẩu sầu riêng: Nhiều lần ‘báo động khẩn’

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Liên quan đến sai phạm trong hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, 17 người đã bị khởi tố. Trước đó, cơ quan chức năng và hiệp hội đã nhiều lần “báo động khẩn” việc gian lận mã số vùng trồng, giấy kiểm nghiệm chất lượng sầu riêng.

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) ngày 3/11 đã khởi tố vụ án “Đưa hối lộ, Nhận hối lộ, Môi giới hối lộ, Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi”, xảy ra tại Trung tâm Kiểm nghiệm kiểm chứng và Dịch vụ chất lượng (Retaq), Công ty TNHH Công nghệ NhoNho, Công ty TNHH MTV Trái cây Thủy và một số đơn vị liên quan. Cơ quan điều tra đã khởi tố 17 bị can, trong đó có nhiều giám đốc doanh nghiệp.

Trước đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an phát hiện trong hoạt động kinh doanh, xuất khẩu sầu riêng từ Việt Nam sang Trung Quốc xuất hiện tình trạng mua bán mã số vùng trồng, mua bán giấy kiểm nghiệm, cùng nhiều vi phạm quy định về kế toán.

Những hành vi này gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho tài sản Nhà nước, ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp làm ăn chân chính, dẫn đến việc sầu riêng xuất khẩu không đúng nguồn gốc, không bảo đảm tiêu chuẩn, làm giảm uy tín và sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam, đặc biệt là sầu riêng.

Cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án và khởi tố 17 bị can liên quan đến sai phạm trong hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Ảnh minh họa: Nguyễn Huế

Thực tế, vài năm trở lại đây, khi nghị định thư xuất khẩu sầu riêng chính ngạch sang Trung Quốc được ký kết, kim ngạch xuất khẩu loại trái cây này tăng trưởng mạnh qua các năm. Năm 2024, xuất khẩu sầu riêng đem về 3,2 tỷ USD - trở thành loại trái cây có kim ngạch cao nhất ngành hàng rau quả.

Trong 9 tháng năm 2025, xuất khẩu sầu riêng đạt 2,77 tỷ USD, thị trường Trung Quốc chiếm 93,6% kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành sầu riêng Việt Nam.

Để vào được thị trường tỷ dân này phải đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt về mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói, lô hàng phải có giấy kiểm nghiệm chất vàng O và cadimi. Đáng chú ý, các mã số và phòng kiểm nghiệm đều phải được Tổng cục Hải quan Trung Quốc trực tiếp phê duyệt.

Cơ quan chức năng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, nếu phát hiện sai phạm, Trung Quốc sẽ thu hồi mã số vùng trồng, giấy phép phòng kiểm nghiệm. Thậm chí, có thể bị đình chỉ hoặc “cấm cửa” mặt hàng này.

Dù đã được cảnh báo, song tình trạng gian lận trong xuất khẩu sầu riêng vẫn diễn ra.

Trước tình trạng đó, cuối năm 2024, Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) phải phát đi “thông báo khẩn cấp”, phản đối mạnh mẽ tình trạng một số đối tượng đã lợi dụng gian lận, sao chép trái phép mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói sầu riêng xuất khẩu.

Cụ thể, các đối tượng đã thông qua hình thức hợp đồng ủy quyền sử dụng mã số với các con dấu, chữ ký giả, tự chế... để lừa đảo doanh nghiệp, qua mặt các cơ quan chức năng nhằm trục lợi, thông quan xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Vinafruit đề nghị tăng cường kiểm tra, giám sát cơ sở đóng gói và xuất khẩu; xử lý nghiêm vi phạm; đồng thời phối hợp với cơ quan chức năng nước nhập khẩu nhằm ngăn chặn gian lận thương mại.

Trung tuần tháng 5, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk cũng gửi “tâm thư” cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong đó nêu rõ, hiều phòng thí nghiệm kiểm tra chất vàng O và cadimi được phía Trung Quốc công nhận liên tục bị thu hồi, gây khó khăn trong hoạt động kiểm nghiệm lô hàng.

Cùng thời điểm, Thủ tướng đã có chỉ đạo "nóng" về xuất khẩu sầu riêng. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an điều tra, xử lý nghiêm hành vi gian lận mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói. Điều tra và xử lý hành vi làm giả hồ sơ, chứng từ xuất khẩu và các hành vi vi phạm pháp luật khác trong sản xuất, chế biến, kinh doanh, xuất khẩu sầu riêng.

Lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật (nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) thừa nhận, do sai phạm nên hàng trăm mã số vùng trồng sầu riêng bị phía Trung Quốc thu hồi.

Tính đến ngày 21/5, sau khi đã trừ các mã số bị thu hồi, Việt Nam có tổng cộng 1.469 vùng trồng và 188 cơ sở đóng gói sầu riêng được phép xuất khẩu sang Trung Quốc.

Ngoài ra, Việt Nam hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được Trung Quốc công nhận, năng lực khoảng 3.200 mẫu mỗi ngày.

Song, cuối tháng 10, gần 2.000 container sầu riêng xuất khẩu của Đắk Lắk lại bị ùn ứ tại kho, nhà máy và cửa khẩu do các phòng xét nghiệm tạm ngừng hoạt động để bảo trì.

Ngay sau đó, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu khẩn trương kiểm tra, xác định rõ nguyên nhân và trách nhiệm tổ chức, cá nhân để gián đoạn hoạt động kiểm nghiệm.

Hiện sầu riêng trở thành trái cây “tỷ đô” của nước ta, giúp người nông dân có thu nhập ổn định, thậm chí có thể làm giàu. Tuy nhiên, để tăng trưởng bền vững đòi hỏi chuỗi ngành hàng này phải làm bài bản và nghiêm túc hơn.

Việc khởi tố vụ án và 17 bị can liên quan đến sai phạm trong hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc được xem là lời cảnh tỉnh nghiêm khắc đối với những hành vi gian dối trong kinh doanh.

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu đang tiếp tục củng cố tài liệu, chứng cứ để làm rõ hành vi phạm tội của các bị can đã bị khởi tố; đồng thời mở rộng điều tra, xử lý toàn diện, triệt để các sai phạm có tổ chức của các bị can và những cá nhân liên quan.