Giải tán các tập đoàn BĐS: Chỉ là tạm thời?

Mới đây, việc Chính phủ chính thức giải tán 2 Tập đoàn (TĐ) xây dựng Sông Đà và HUD gây bất ngờ cho dư luận bởi trước đó, các TĐ được ví như những đứa “con cưng” của Nhà nước. Tuy nhiên, theo giải thích của các chuyên gia, việc làm này rất kịp thời, đúng thời điểm bởi các TĐ đã thể hiện nhiều bất cập nhưng việc hình thành lại các TĐ trong tương lai là cần thiết.

Tập đoàn và những bất cập

Theo Bộ Xây dựng, tại thời điểm 31/12/2011, vốn chủ sở hữu của Sông Đà mới đạt 6.636 tỷ đồng, tương đương 316 triệu USD; vốn chủ sở hữu của HUD đạt 5.972 tỷ đồng, tương đương 284 triệu USD. Về doanh thu, năm 2011, doanh thu của TĐ Sông Đà đạt 46.278 tỷ đồng trong khi TĐ HUD đạt 34.410 tỷ đồng.

Theo nhận định của Bộ Xây dựng, sau hơn 2 năm thí điểm thành lập mô hình tổ chức mới, do hình thành trên cơ sở liên kết hành chính nhiều tổng công ty hoạt động theo mô hình Công ty mẹ - Công ty con nên dẫn đến rất nhiều bất cập.

Cụ thể, quy mô của các TĐ tăng đột biến từ vài chục DN thành viên tăng lên đến vài trăm DN. Hiện tại TĐ Sông Đà đang có vốn đầu tư ở 4 cấp DN với tổng số thành viên là 230 đơn vị, trong khi ở HUD có 183 đơn vị. Từ đó dẫn đến mâu thuẫn giữa năng lực quản lý, điều hành của Công ty mẹ - TĐ với yêu cầu quản lý của tập đoàn đối với các đơn vị thành viên.

Trong khi đó, quyền tự chủ của các đơn vị thành viên bị hạn chế do Công ty mẹ, Công ty con không thể cùng tham gia đấu thầu cùng một công trình hoặc dự án đầu tư. Việc điều phối hoạt động của Công ty mẹ -TĐ khó khăn do năng lực còn hạn chế, mặt khác mỗi tổng công ty tham gia TĐ đều hoạt động chuyên sâu ở từng khâu, từng lĩnh vực khác nhau, có bề dày kinh nghiệm hoạt động khác nhau, thương hiệu uy tín khác nhau.

Ngoài ra, với quy định phân cấp quản lý các TĐ, Tổng công ty hiện nay, bộ máy quản lý còn cồng kềnh, bị phân tán bởi nhiều chủ thể nên hiệu quả quản lý còn hạn chế.

Hình thành TĐ chỉ là “thí điểm”

Đánh giá về quyết định giải tán 2 TĐ này, ông Nguyễn Ngọc Thành – PCT Hiệp hội BĐS VN cho rằng, quyết định đó rất chính xác và nó cũng dựa trên đề nghị của Bộ Xây dựng. Theo nhìn nhận của mình, ông Thành cho rằng, ở Việt Nam, quá trình hình thành các TĐ cũng đang chỉ mới dừng lại ở mức độ thí điểm. Thế nhưng những TĐ của chúng ta khác các TĐ lớn khác như than, điện, khoáng sản vì ta là TĐ đa ngành. Thế nên, trong 2 năm qua, các TĐ của ta đã bộc lộ nhiều bất cập trong điều hành quản lý, quản lý nguồn vốn, thương hiệu vì mỗi đơn vị gộp vào trong TĐ này đã có thương hiệu riêng. Khi tham gia vào TĐ, các đơn vị phải biết thương hiệu nào nuôi sống họ. Trong kinh doanh, thương hiệu chiếm 50% giá trị sản phẩm nên việc chúng ta điều chỉnh 2 TĐ đó là đúng lúc, cần thiết để rút kinh nghiệm để tổ chức củng cố lại.

Trong khi nhiều người vẫn nghi ngờ về hiệu quả của các TĐ và không còn tin tưởng vào các TĐ thì ông Thành lại cho rằng, trong tương lai, khi Việt Nam hội nhập mạnh mẽ với thế giới thì việc thành lập lại các TĐ là rất cần thiết.

“Con đường hướng tới các TĐ kinh tế là cần thiết nhưng cần có giải pháp đúng đắn”, ông Thành nói.

Theo ông Thành một bất cập nữa trong các TĐ kinh tế Việt Nam hiện nay là: từ trước đến nay, Việt Nam vẫn chọn phương án cộng dồn các đơn vị vào thành một TĐ và điều này sẽ không phản ánh đúng quy luật khách quan. “ Phát triển TĐ, hình thành TĐ là phải do bản thân họ phát triển lên, bản thân năng lực của họ được bổ sung hình thành từ giá trị tài sản của họ. Thương hiệu của họ vẫn được giữ nguyên khi tham giá vào TĐ. Nếu dùng phương án cộng dồn các đơn cị vào thành TĐ, một số thương hiệu có thể mất đi. Đây là một lãng phí trong quá trình đầu tư thương hiệu”, ông Thành nói.