Viết bản kiểm điểm liệu có đủ sức giáo dục học sinh vi phạm?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Thông tư 19/2025 của Bộ GD&ĐT đã bỏ hình thức đình chỉ học tập. Học sinh vi phạm bị kỷ luật với hình thức cao nhất là viết bản kiểm điểm khiến nhiều giáo viên băn khoăn.

Thông tư 19 quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh đã được Bộ GD&ĐT ban hành, có hiệu lực từ 31-10-2025, thay thế cho Thông tư 08/1988, cách đây 37 năm.

Chỉ viết bản kiểm điểm e chưa đủ sức răn đe

Theo đó, học sinh (HS) bị kỷ luật nếu vi phạm Luật Giáo dục, nội quy của trường hoặc cơ quan chức năng.

Các hành vi HS không được làm là xúc phạm nhân phẩm, xâm phạm thân thể người khác; đánh nhau; gian lận thi cử; dùng điện thoại trong giờ học không được giáo viên (GV) cho phép, không với mục đích học tập; sử dụng chất kích thích, vi phạm pháp luật...

Thầy Võ Kim Bảo, giáo viên Trường THCS Nguyễn Du, phường Bến Thành, TP.HCM, trong một giờ học. Ảnh: NGUYỄN QUYÊN

Tùy mức độ, HS ở bậc tiểu học bị nhắc nhở hoặc yêu cầu xin lỗi; HS cấp THCS, THPT bị nhắc nhở, phê bình hoặc viết bản kiểm điểm, bản kiểm điểm cần có xác nhận và cam kết của gia đình trong phối hợp quản lý, giáo dục và hỗ trợ con em rút kinh nghiệm, khắc phục hậu quả.

Trước đó, Thông tư 08/1988 quy định về khen thưởng, kỷ luật HS nêu rõ, khi vi phạm HS sẽ bị xử phạt bằng các hình thức khiển trách trước lớp, trường, cảnh cáo trước toàn trường, đuổi học 1 tuần và đuổi học 1 năm.

Đến năm 2020, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 32/2020 điều lệ THCS, trường THPT, trường phổ thông có nhiều cấp học. Trong đó bỏ các hình thức phê bình trước lớp, trường. Mức kỷ luật cao nhất với HS là tạm dừng học có thời hạn, thường từ 1-4 tuần.

Thầy Võ Kim Bảo, giáo viên (GV) Trường THCS Nguyễn Du, phường Bến Thành, TP.HCM, chia sẻ Thông tư đã cho thấy sự tiến bộ và nhân văn trong giáo dục của Bộ GD&ĐT.

“Tuy nhiên, tôi cho rằng bước đầu thực hiện sẽ có phần khó khăn vì nhiều GV vẫn mang thói quen và tư duy kỉ luật của rất nhiều năm từng đi học lẫn đi dạy. Một số GV chưa đủ kỹ năng, kinh nghiệm để xử lí các tình huống kỷ luật HS khi thông tư mới ban hành.

Theo tôi, GV cả nước cần được tập huấn nhiều hơn về các hình thức kỷ luật tích cực, các hình thức giáo dục HS phù hợp” - thầy Bảo nói.

Cũng theo thầy Bảo, kỉ luật bằng hình thức viết bản kiểm điểm trước mắt còn mang tính hình thức. Bản kiểm điểm là việc làm sau cùng khi HS đã được người lớn (gia đình, nhà trường, xã hội) giáo dục, giúp HS hiểu đúng - sai, giúp các em nhận ra, hiểu về lỗi của mình.

"Cần có các hình thức giáo dục khác để HS nhận ra lỗi của mình. Sau khi nhận thức rõ cái sai, HS sẽ kiểm điểm bản thân trên tinh thần tự nguyện, như vậy mới là kiểm điểm đúng nghĩa. Bằng không, bản kiểm điểm sẽ không khác gì một biên bản ghi nhận lỗi của HS, không có nhiều giá trị.

Theo tôi, chỉ dùng hình thức viết bản kiểm điểm mà không kết hợp các hình thức giáo dục khác e chưa đủ sức răn đe" - thầy Bảo nhấn mạnh.

Khó giáo dục các em

Cô Nguyễn Thị Hà Diễm, GV Trường THPT Phú Nhuận, phường Đức Nhuận, đánh giá Thông tư 19 còn nhiều bất cập.

Cô Nguyễn Thị Hà Diễm cùng với học trò của mình. Ảnh: NGUYỄN QUYÊN

"Bản kiểm điểm chỉ mang tính chất giáo dục và nhắc nhở, không phải là một hình thức kỷ luật. Nó không đủ sức răn đe đối với những hành vi vi phạm nghiêm trọng.

Bản kiểm điểm là một biện pháp giáo dục, mang tính cảm hóa, áp dụng với những HS có thiện chí sửa đổi. Trong khi đó, kỷ luật là hình thức có tính chế tài rõ ràng, ví dụ phê bình trước lớp, trước toàn trường, cảnh cáo, đình chỉ học tập, hoặc buộc thôi học. Tôi nghĩ đang có sự đánh đồng giữa biện pháp giáo dục và hình thức kỷ luật” - cô Diễm nêu.

Cũng theo cô Diễm, không phải HS nào cũng ngoan ngoãn, dễ cảm hóa. Nhiều em rất ngỗ nghịch, thậm chí có biểu hiện hung hãn, có trường hợp HS không chỉ xúc phạm GV mà còn đe dọa cả gia đình GV..

“Nếu chỉ xử lý bằng bản kiểm điểm không những không mang tính răn đe mà còn gây nên phản ứng tiêu cực từ đội ngũ nhà giáo. Họ cho rằng đây là hình thức xử lý quá nhẹ, không đủ để bảo vệ quyền lợi và danh dự của GV.

Trong giáo dục, yếu tố nhân văn phải đặt lên hàng đầu. Song với nhiều HS, cần phải dùng những biện pháp mạnh hơn. Nếu không kỷ luật thích đáng những HS vi phạm, các em khác sẽ không còn sợ, nguy cơ cao tiếp tục xảy ra hành vi tương tự.

Do đó, cần có những quy định rõ ràng để phân biệt giữa “biện pháp giáo dục” và “hình thức kỷ luật” nhằm bảo đảm công bằng và an toàn trong môi trường học đường" - cô Diễm góp ý.

Đồng quan điểm, thầy Võ Kim Bảo chia sẻ: “Với những hành vi của HS gây tổn thương danh dự, nhân phẩm nhà giáo, Bộ GD&ĐT cần có quy định xử lý kỷ luật theo các mức độ nhất định. Hiện nhà giáo là một trong những nghề dễ bị tổn thương từ nhiều phương diện, nếu không có hình thức bảo vệ e rằng sẽ làm giảm giá trị và sự tôn nghiêm của nghề dạy học" - thầy Võ Kim Bảo lo ngại.

Ở góc độ cán bộ quản lý, ông Đinh Phú Cường, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Văn Luông, phường Bình Phú, chia sẻ ngay từ khi còn là dự thảo, thông tư này đã mang tính nhân văn nhưng dường như... đang làm khó nhà trường và GV.

"Nếu không có những biện pháp kỷ luật nghiêm khắc mang tính răn đe, trường học và thầy cô giáo sẽ bất lực khi HS ngày càng manh động, khó bảo hơn" - ông Cường bày tỏ.

Cần bảo vệ tôn nghiêm nghề giáo

Theo ông Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân, phường Bến Thành, TP.HCM, Bộ GD&ĐT đã ban hành nhiều văn bản rất nhân văn, bảo vệ HS, đặt yếu tố phát triển toàn diện và nhân bản lên hàng đầu. Tuy nhiên, mỗi vấn đề đều có hai mặt, nếu phụ huynh và HS hiểu đúng thì đó là những quy định nuôi dưỡng tâm hồn, bồi đắp nhân cách. Ngược lại, nếu nó bị lợi dụng, HS có thể dựa vào đó để thách thức thầy cô.

Ngoài ra, trong môi trường quản lý, nhiều cán bộ, lãnh đạo quá phụ thuộc vào dư luận tức thời. Chỉ cần một phản ánh từ phụ huynh, cả hoạt động của trường có thể bị đình lại; thậm chí, người đứng đầu bị xử lý kỷ luật. Điều này khiến nhà trường mất thế chủ động, GV mất chỗ dựa, HS thiếu sự định hướng đúng đắn.

Do đó, ông Phú đề xuất cần có hệ thống trường chuyên biệt để giáo dục lại những HS cá biệt. Đây không phải là hình phạt, mà là môi trường đặc thù giúp các em điều chỉnh hành vi, rèn luyện kỹ năng sống, sau đó trở về hòa nhập với cộng đồng.

Tiếp đến, Bộ GD&ĐT cần ban hành những văn bản xử lý nghiêm khắc hơn về các hành vi bạo lực học đường, đặc biệt là hành vi xúc phạm, hành hung thầy cô. Đây là cách bảo vệ sự tôn nghiêm của nghề giáo, đồng thời giữ vững kỷ cương xã hội.

Cuối cùng, gia đình, nhà trường và xã hội phải cùng đồng hành để đẩy lùi bạo lực. Văn bản dù hay đến đâu cũng chỉ là giấy trắng mực đen nếu thiếu sự chung tay giáo dục bằng tình thương, bằng kỷ luật, và bằng sự gương mẫu của người lớn.