Tiến sĩ Việt rạng danh trên đất Mỹ

TS Phan Minh Liêm (SN 1983) là người Việt Nam đầu tiên được 4 lần vinh danh trên bức tường danh dự của Viện Anderson, viện ung thư hàng đầu của Mỹ.

Nhờ những đóng góp vượt bậc trên đất Mỹ với hàng chục giải thưởng danh giá, TS Liêm vinh dự được bầu làm Chủ tịch Hội Sinh viên sau đại học của ĐH Texas. Trong lịch sử 73 năm từ khi viện thành lập, đây là lần đầu tiên và duy nhất một sinh viên quốc tế được bầu vào vị trí Chủ tịch Hội Sinh viên.

Nghiên cứu thành công gene tiêu diệt tế bào ung thư

22h30 ngày 10/3 trên đất Mỹ, TS Liêm nhấc máy gọi về cho chúng tôi sau chuỗi ngày miệt mài nghiên cứu và chuẩn bị hồ sơ đăng ký bản quyền Công trình nghiên cứu gene tiêu diệt tế bào ung thư thành công tại Viện Anderson. MD Anderson (trụ sở tại Houston, Texas, Mỹ) là trung tâm ung thư số 1 của Mỹ do tạp chí US News xếp hạng trong suốt 12 năm qua.

Được nghiên cứu ở trung tâm này là mơ ước của các bác sĩ, nhà khoa học nghiên cứu chống ung thư trên toàn thế giới. Đây là công trình nghiên cứu với sự tham gia của 30 nhà khoa học các nước do TS Liêm làm trưởng nhóm, thực hiện trong gần 6 năm qua.

TS Phan Minh Liêm tại Viện Anderson. Ảnh: NVCC.

Tin vui với những bệnh nhân ung thư trên toàn thế giới khi Dự án nghiên cứu do nhóm TS Liêm và cộng sự thực hiện đã tìm ra một cơ chế mới có khả năng đảo ngược quá trình phát sinh ung thư và tiêu diệt ung thư hiệu quả. Thông thường, trong quá trình phát sinh ung thư, các tế bào khỏe mạnh tích lũy các đột biến và dần trở thành tế bào ung thư, hình thành khối u, di căn và gây tử vong cho bệnh nhân ung thư.

Công trình nghiên cứu của nhóm TS Liêm phát hiện một gene kháng ung thư quan trọng có khả năng tiêu diệt ung thư hiệu quả cũng như đảo ngược quá trình chuyển hóa năng lượng của khối u. Các kết quả nghiên cứu này sẽ giúp phát triển phương pháp điều trị mới có thể tiêu diệt ung thư hiệu quả, chính xác và giảm khả năng di căn, ức chế sự tăng trưởng của tế bào ung thư thay vì dùng phương pháp điều trị xạ trị hay hóa trị.

“Theo nhận định của nhiều nhà khoa học, đây là một nghiên cứu quan trọng và mở ra một hướng đi mới, nhiều triển vọng trong việc điều trị ung thư. Các kết quả nghiên cứu này sẽ được công bố vào tháng 6 tới trên các tạp chí khoa học uy tín thế giới”, TS Liêm nói.

Với những cống hiến vượt bậc, TS Liêm là người Việt đầu tiên được 4 lần vinh danh trên bức tường danh dự của Viện trong thời gian từ 2009 đến 2013. Ngoài ra Viện MD Anderson còn trao cho Liêm một số giải thưởng khác về nghiên cứu xuất sắc và có nhiều đóng góp cho cộng đồng trong khoảng thời gian Liêm công tác tại Viện (2005-2015).

Hành trình du học và cống hiến

Phan Minh Liêm quê ở Khánh Hòa. Năm 1998, Liêm nhận được học bổng của tổ chức Soleil Francophone để sang Pháp học một năm chương trình lớp 10 nhờ thành tích đoạt giải nhì môn tiếng Pháp trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia năm lớp 9. Khi học ở Pháp, Liêm bị thu hút bởi các thí nghiệm rất hay của môn sinh học và phát hiện niềm đam mê của mình đối với ngành này.

“Mình nhận ra được giá trị to lớn của những kết quả nghiên cứu y sinh, như việc tìm ra vắc xin có thể giúp hàng triệu người ngăn ngừa bệnh tật. Từ đó, mình quyết định theo đuổi con đường nghiên cứu trong lĩnh vực này, với ước mơ phát triển các liệu pháp mới để giúp được đông đảo người bệnh”, Liêm kể lại.

Thi đỗ vào ngành công nghệ sinh học (ĐH Khoa học tự nhiên TPHCM) năm 2001, Liêm tham gia các hoạt động phong trào và nghiên cứu khoa học. Với sự cố gắng liên tục và các đóng góp cho cộng đồng, Liêm được Quỹ giáo dục VN (VEF) trao học bổng nghiên cứu sinh tiến sĩ vào năm thứ 3 đại học. Liêm đến Mỹ năm 2005.

Được nghiên cứu tại trung tâm ung thư hàng đầu thế giới MD Anderson ở Texas, TS Liêm có 15 công trình nghiên cứu xuất bản cùng với các cộng sự trên các tạp chí khoa học quốc tế về công nghệ sinh học và ung thư, như tạp chí của Viện Hàn lâm khoa học quốc gia Mỹ (Proceedings of The National Academy of Sciences), tạp chí của Viện Ung thư quốc gia Mỹ (Journal of National Cancer Institute)...

TS Liêm vinh dự được bầu làm Chủ tịch Hội Sinh viên sau đại học của ĐH Texas (Viện Anderson). Trong lịch sử 73 năm từ khi viện thành lập, đây là lần đầu tiên và duy nhất một sinh viên quốc tế được bầu vào vị trí chủ tịch. Tiến sĩ Liêm làm rạng danh cộng đồng du học sinh Việt khi trở thành thủ lĩnh dẫn dắt các phong trào của sinh viên xuất sắc nhiều quốc gia trên thế giới hội tụ tại ĐH Texas.

TS Liêm (hàng trên, bìa phải) cùng các cộng sự nghiên cứu thành công dự án gene trên tế bào ung thư tại Mỹ. Ảnh: NVCC.

Nhiều hoạt động lần đầu tiên được “thủ lĩnh” Liêm tổ chức như hiến máu nhân đạo cho bệnh nhân ung thư, đại hội thể thao sinh viên; tham quan các Cty dược tại Houston, các buổi giao lưu với các giáo sư trong trường, hội thi nhiếp ảnh, thương lượng với các Cty thực phẩm để giảm giá cho các bạn sinh viên; bảo vệ quyền lợi và hướng nghiệp cho các học sinh, sinh viên tại Houston, tổ chức tuần lễ tham quan cho các tân sinh viên…Ban lãnh đạo trường đánh giá đây là nhiệm kỳ thành công nhất trong lịch sử của trường khi Liêm làm Chủ tịch.

Luôn hướng về Việt Nam

Là người hành động, TS Liêm không chờ đến khi học xong mới trở về đóng góp cho sự phát triển quê hương. Năm 2012, TS Liêm góp phần bắc nhịp cầu đưa các giáo sư hàng đầu của Viện MD Anderson giảng dạy khóa học về ung thư cho hơn 100 bác sĩ, nhà khoa học, sinh viên tại Việt Nam.

Khóa học được tổ chức nhờ sự hỗ trợ của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM và Quỹ Giáo dục Việt Nam. Năm 2013, khóa học được tổ chức tại 2 thành phố Hà Nội và TPHCM dưới sự tài trợ của Quỹ Giáo dục Việt Nam với gần 300 học viên. Các bài giảng và thực hành của khóa học đã cung cấp nhiều kiến thức và kỹ năng quan trọng cho các bác sĩ, các nhà khoa học tại VN, cũng như mở ra nhiều cơ hội hợp tác và đào tạo.

Ngoài ra, TS Liêm và cộng sự thành lập tạp chí khoa học Việt Nam trực tuyến (Vietnam Journal of Science, www.vjsonline.org) để giúp cung cấp các thông tin khoa học quan trọng cho độc giả và đóng góp vào sự phát triển của khoa học công nghệ tại VN.

Liêm tham gia vào Ban Cố vấn của Hiệp hội các học giả của Quỹ Giáo dục Việt Nam và các hoạt động của hội; hỗ trợ thiết lập các hợp tác giữa Viện MD Anderson, Bộ Khoa học và Công nghệ và nhiều viện nghiên cứu, bệnh viện, nhiều trường đại học uy tín của Việt Nam.

Hiện TS Liêm sống cùng vợ cũng đang học Tiến sĩ Dược tại ĐH Texas. Hai vợ chồng TS Liêm cùng làm trong các ngành có chuyên môn tương tự nên chia sẻ và hỗ trợ nhau nhiều trong công việc nghiên cứu, học tập và cuộc sống.

TS Liêm chia sẻ, để đạt được thành tựu quan trọng như hiện nay, anh nỗ lực trên cả 3 phương diện: Đạo đức, sức khoẻ và tài năng với triết lý “Nơi nào có ý chí, nơi đó có một con đường”.

“Tôi rất may mắn có được cơ hội học tập thành tài. Do đó, tôi luôn cố gắng đem hết khả năng để đóng góp cho xã hội và giúp đỡ các thế hệ sau này. Đó là một cách để tôi đền đáp công ơn của gia đình, thầy cô, bạn bè và quê hương đã sinh ra và nuôi dưỡng tôi như ngày nay”, TS Liêm nói.