Đoán tỷ số
Lịch
Hệ lụy khi coi ChatGPT là 'chuyên gia biết tuốt'
Thấy đau họng và ho nhẹ, bà Thúy Hà, 65 tuổi, không đi khám mà nhờ ChatGPT chẩn đoán, kê đơn vì tin AI "khách quan, chi tiết hơn" bác sĩ.
Bà Hà ở Hải Phòng dùng ChatGPT từ giữa năm 2024, khi các con cài vào điện thoại để mẹ tiếp cận công nghệ. Từ tra cứu công thức nấu ăn, làm thơ, bà dần coi mô hình AI này là "chuyên gia biết tuốt".
Đầu năm 2025, bà phát hiện công cụ này có thể chẩn đoán bệnh. Ban đầu bà còn tra cứu lại, nhưng sau đó tin tưởng tuyệt đối, dùng AI thay thế bác sĩ. "Đến bác sĩ khám cũng chỉ hỏi triệu chứng rồi kê đơn, thà dùng ChatGPT vừa nhanh gọn, không tốn thời gian", bà nói khi con cái ngăn cản.
Có lần, người phụ nữ 65 tuổi bị đau nhói bụng dưới, liền gõ mô tả triệu chứng vào ChatGPT. Câu trả lời là "có thể do stress hoặc tiêu hóa nhẹ", chỉ cần uống nước ấm, xoa dầu. Một ngày sau, cơn đau không hết, bà đi viện mới biết bị chảy máu dạ dày. Dù vậy, bà Hà vẫn biện hộ: "Hiếm hoi AI mới sai, bác sĩ cũng đâu chẩn đoán đúng hết".
Logo các ứng dụng AI Copilot, DeepSeek, Gemini, ChatGPT, Grok. Ảnh: Lưu Quý
Hình ảnh người phụ nữ mang đơn thuốc của "bác sĩ" Chat GPT ra hiệu thuốc để mua chia sẻ trên mạng xã hội cuối tháng 10 nhận nhiều ý kiến trái chiều. Ảnh: S.T
Anh Văn Hàng, 45 tuổi, ở Hà Nội, cũng gọi ChatGPT là "từ điển bách khoa toàn thư". Anh dùng AI từ khảo sát giá xe đến tư vấn bất động sản. Được chatbot tư vấn một khu đất ngoại thành 100 m2 giá một tỷ, anh kiên quyết trả giá này, dù chủ đất đòi 1,8 tỷ. Bị người bán mỉa mai "nhờ nó mua hộ", anh Hàng vẫn tin AI đúng, cho rằng người bán trục lợi.
Con trai anh, Gia Bảo, 15 tuổi, cũng xem AI là trợ thủ đắc lực. Từ chỗ dùng để học cách giải, dần dần cậu bé giao cho AI làm hộ toàn bộ bài tập. "Nó hơn cả gia sư, bài văn trước kia viết hết cả ngày giờ chỉ mất một phút", Bảo nói.
Theo thạc sĩ Đinh Ngọc Sơn, chuyên gia về chuyển đổi số, AI đang thay đổi sâu sắc cách con người sống và làm việc, giúp tự động hóa nhiều tác vụ. Nhưng cũng chính vì thế mà nhiều người lầm tưởng rằng AI đã có thể thay thế các chuyên gia. Hồi cuối tháng 10, mạng xã hội lan truyền ảnh một người đi mua thuốc bằng đơn do ChatGPT kê, dấy lên nhiều tranh cãi.
"Trong đời sống, AI hiện diện khắp nơi, từ tìm đường, mua hàng đến tư vấn sức khỏe", ông Sơn nói. AI phổ biến do nhu cầu giảm tải công việc và sự phát triển của hạ tầng công nghệ.
Dưới góc độ tâm lý, chuyên gia Trịnh Trung Hòa (Hà Nội) cho rằng người dùng chuộng AI vì tính tiện dụng, tra cứu mọi lúc mọi nơi và miễn phí.
"Trong lúc kinh tế khó khăn, một công cụ giải đáp mọi thắc mắc không mất phí chắc chắn được ưu tiên. Trong khi đó, đặt lịch với chuyên gia vừa tốn thời gian, vừa tốn chi phí", ông Hòa phân tích. Hơn nữa, tâm lý ngại hỏi hoặc các câu hỏi "quá nhỏ nhặt, tế nhị" cũng khiến người dùng tìm đến AI.
Theo OpenAI, hơn 200 triệu người trên toàn cầu dùng ChatGPT mỗi tuần. Báo cáo của Sensor Tower cho thấy, nửa đầu 2025, người Việt dành 283 triệu giờ sử dụng các ứng dụng AI tạo sinh (GenAI) và thực hiện 7,5 tỷ phiên truy cập.
Tuy nhiên, sự tiện lợi đi kèm rủi ro khi người dùng tin tưởng mù quáng. Chuyên gia Trịnh Trung Hòa đánh giá, ưu điểm của AI là tổng hợp nhanh, nhưng nhược điểm là "không thể phân tích đúng sai, không phán đoán đa chiều". Theo ông, AI nhận biết máy móc dựa trên dữ liệu có sẵn, nhiều thông tin không được kiểm chứng. Đây là lý do các ứng dụng AI luôn kèm dòng cảnh báo "có thể mắc sai sót".
Các chuyên gia y tế quốc tế cũng cảnh báo AI thiếu nền tảng lý luận thực tiễn và không thể sánh với sự linh hoạt, y đức của bác sĩ. Một nghiên cứu trên tạp chí PLOS ONE cho thấy độ chính xác của ChatGPT trong chẩn đoán y khoa chỉ đạt 49%.
Thời gian gần đây, các bác sĩ đã ghi nhận nhiều trường hợp nhập viện vì tin theo AI. Tháng 4 năm nay, tạp chí Annals of Internal Medicine công bố ca bệnh một người 60 tuổi ở Anh bị ngộ độc brom do dùng natri bromua thay muối ăn theo lời khuyên của ChatGPT.
Tại Việt Nam, Bệnh viện Gia An 115 (TPHCM) từng tiếp nhận nữ bệnh nhân 42 tuổi, mắc đái tháo đường, tự ý bỏ thuốc theo "AI y tế". Vài tuần sau, đường huyết tăng vọt, suýt hôn mê. Một bệnh nhân 38 tuổi khác, bị rối loạn lipid máu, cũng dừng thuốc statin, chuyển sang thảo dược theo tư vấn trên mạng, hậu quả là bị hẹp động mạch vành.
Ngoài sức khỏe, chuyên gia cảnh báo thực trạng lạm dụng AI trong học tập.
Ông Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC), chuyên gia an ninh mạng, cho biết học sinh đang dùng AI như công cụ "giải bài hộ" thay vì "trợ giảng". Điều này khiến các em bị hổng kiến thức, lâu dài gây lệ thuộc, lười tư duy.
Trường hợp của Gia Bảo là ví dụ. Phụ thuộc ChatGPT, nam sinh luôn điểm cao bài tập về nhà, nhưng các kỳ thi lại có kết quả thấp gần nhất lớp. "Cô giáo nói con tôi đang là học sinh yếu nhất lớp", anh Hàng, bố Bảo, nói.
Để tránh lệ thuộc AI, chuyên gia Trịnh Trung Hòa khuyên người dùng phải vạch rõ ranh giới, chủ động thẩm định nguồn tin. "Với học sinh, có thể tham khảo cách làm, nhưng tuyệt đối không chép lại. Các em cần sự giám sát của gia đình, nhà trường", ông Hòa nói.
Thạc sĩ Đinh Ngọc Sơn nhấn mạnh, vấn đề không nằm ở công nghệ mà ở cách sử dụng. "Nếu dùng để phát triển bản thân, AI là trợ lý tuyệt vời. Nếu lạm dụng, chúng ta mất đi sự chủ động. AI không nên là 'cây gậy chống' mà phải là 'bàn đạp' để con người phát triển", ông Sơn kết luận.
Chưa khi nào sinh viên ngành Công nghệ thông tin (CNTT) lại đối mặt với áp lực chuyển mình nhanh đến vậy. Giờ đây, khi vừa ra trường, các bạn không...
Nguồn: [Link nguồn]
-17/11/2025 06:00 AM (GMT+7)
