Vì sao Phó Thủ tướng chủ chốt của Nga ra đi?

Phó Thủ tướng Nga đầy ảnh hưởng là Vladislav Surkov đã từ chức vào ngày hôm qua (9/5) trong một động thái mà một nhà phân tích mô tả là: hệ thống chính trị quyền lực theo chiều dọc mà Surkov từng góp phần tạo dựng nên đã "nuốt chửng cha đẻ của nó".

"Hồng y áo xám"

Surkov đã đệ đơn từ chức vào hôm thứ Ba sau khi Tổng thống Putin có cuộc gặp với nội các và chỉ trích nặng nề các bộ trưởng. Trong cuộc họp đó, Surkov bày tỏ về sự lạc quan, hứa hẹn với Tổng thống rằng toàn bộ chính quyền sẽ cải thiện công việc trong tương lai.

Nhưng ngay sau đó, ông đệ đơn từ chức và Tổng thống ưng thuận.

Phó Thủ tướng Vladislav Surkov được cho là một nhà chủ thuyết đầy quyền lực trong Kremlin. Ông được coi là một trong các kiến trúc sư của hệ thống chính trị "quyền lực theo chiều dọc" với tâm điểm là Kremlin.

Tổng thống Nga khi đó là Dmitry Medvedev đã bổ nhiệm Surkov làm Phó Thủ tướng đảm nhận việc hiện đại hóa hồi năm 2011.

Trước khi gia nhập chính phủ, Surkov đã giúp tạo nên hệ thống chính trị như hiện nay trong suốt 11 năm ông làm trong chính quyền Tổng thống, và được mệnh danh là "hồng y áo xám" của Nga.

Trên trang Facebook cá nhân, ông chỉ viết một câu ngắn gọn về tin từ chức: "Sẽ trả lời mọi người cùng một lúc: Đúng, điều đó là thật".

Rắc rối ở Skolkovo

Surkov từ chức trong khi các cơ quan thi hành luật pháp đang tăng cường điều tra vào Quỹ Skolkovo.

Vụ điều tra các cáo buộc gian lận tại trung tâm công nghệ cao đã khiến cho Surkov và người phát ngôn Ủy ban Điều tra Vladimir Markin có một trận cãi vã công khai.

Tuần trước, Surkov nói về việc các điều tra viên quá hăng hái trong vụ này, còn Markin đáp trả bằng một bài bình luận trên nhật báo Izvestia, cáo buộc rằng những người bào chữa cho Skolkovo đang cố tìm cách đánh lạc hướng điều tra khi cố cho rằng đây là một vụ bức hại chính trị.

Phó Thủ tướng Nga Vladislav Surkov

Tháng trước, Ủy ban Điều tra đã cáo buộc rằng Quỹ Skolkovo đã chi trả khoản tiền bất hợp pháp là 750.000 USD cho Nghị sĩ Ilya Ponomaryov của Duma Quốc gia Nga. Nghị sĩ này đã bác bỏ cáo buộc trên.

Hồi tháng Hai, các điều tra khác cũng nhằm vào vụ hai nhà điều hành cấp cao của Skolkovo sau khi có cáo buộc rằng họ đã biển thủ 800.000 USD.

Thư ký báo chí của Kremlin là Peskov nói rằng việc ông Surkov từ chức không liên quan gì tới tranh cãi với Markin hay điều tra ở Skolkovo.

Tranh giành quyền lực

Các quan chức nhà nước và phe đối lập dường như đều sững sờ trước thông tin Surkov từ chức. Một số người còn thấy việc này quá đường đột, còn một số nhà phân tích cho rằng đây chỉ là một đòn tấn công mới nhất trong cuộc chiến kéo dài giữa các phe cánh cầm quyền tại Nga.

Các vấn đề này đã phủ bóng lên nội các của ông Medvedev trong những tháng qua, khiến nhiều người đồn đoán rằng chính ông cũng sẽ phải sớm ra đi khi nền kinh tế của nước Nga không vận hành tốt.

Nhà phân tích Dmitry Oreshkin cho rằng Surkov đã trở thành nạn nhân cho chính hệ thống "phân quyền theo hàng dọc" mà ông từng góp sức tạo dựng, cũng giống như ông trùm Boris Berezovsky - người vừa được cử hành lễ tang vào đúng hôm qua.

Berezovsky từng là nhân vật ảnh hưởng trong giới tinh hoa cầm quyền, ông này đã chết trong một bối cảnh mập mờ ở nhà ông tại Anh hồi tháng Ba vừa qua sau nhiều năm sống cô lập vì sợ bị truy tố ở Nga.

Oreshkin nói: "Chính trị phân quyền theo chiều dọc đang nuốt chửng những người sinh ra nó".

Còn phó giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Chính trị Alexei Makarkin cho rằng việc ông Surkov từ chức là "một tín hiệu xấu cho chính phủ của ông Medvedev".

"Ông Putin đang gia cố thêm sức ép hành chính và dựa vào những "siloviki" nhiều hơn" - Oreshkin nói và dùng từ "siloviki" nhằm ám chỉ tới giới tinh hoa Nga đầy quyền lực xuất thân là an ninh, quân nhân hoặc các lực lượng thi hành án.

Nhà phân tích Sergei Markin thân Kremlin thì lập luận rằng việc từ chức của Phó Thủ tướng chỉ có thể đổ cho việc chính phủ đã hoạt động quá kém, và "tổng thống không hài lòng với công việc của ông Surkov".

Người bỏ cuộc

Một số nhà bình luận tự do trên mạng lại ca tụng hành động của Surkov, kêu gọi ông đứng vào hàng ngũ của phe phản đối Kremlin trong khi những người khác chỉ cầu phúc cho ông.

Khi Tạp chí Người Nga tiên phong hỏi rằng liệu ông có lên kế hoạch vào sự nghiệp viết lách hay không, Surkov nói rằng ông có "cốt truyện cho một vở hài kịch chính trị đang chín muồi", và dựa trên một câu chuyện có thật.

Trước đó, truyền thông đưa tin rằng Phó Thủ tướng Surkov có thể chính là tác giả của cuốn sách “Okolonolya” (tạm dịch - 'Gần như trắng tay') với bút danh là Natan Dubovitsky. Surkov còn viết thơ, và viết lời ca khúc cho ban nhạc rock Agata Kristi.

Một số người bình luận trên trang Facebook của ông: "Vậy còn việc lãnh đạo phe đối lập?" và "Ông có sang London trú ẩn không?"

Với chính trị gia Mikhail Yemelyanov thuộc đảng Nước Nga Công bằng (tại Đuma Quốc gia Nga), sự ra đi của Surkov được mô tả là một dấu hiệu "chấm dứt một kỷ nguyên".