TQ thừa nhận dùng tàu do thám “trả đũa” Mỹ

Trung Quốc coi sự hiện diện của các phương tiện do thám Mỹ bên trong vùng đặc quyền kinh tế của mình là nỗi sỉ nhục đối với niềm tự hào quốc gia, gợi nhớ lại thời kỳ Trung Quốc bị các cường quốc nước ngoài khuất phục trong quá khứ.

Nhiều năm nay, Trung Quốc vẫn luôn chỉ trích các hoạt động do thám của tàu hải quân Mỹ trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của mình. Tuy nhiên giờ đây Trung Quốc bắt đầu thực hiện điều tương tự ở ngoài khơi Guam và Hawaii.

Tàu hải quân Trung Quốc

Thông tin đáng chú ý này được tiết lộ trong phiên họp về an ninh hàng hải trong khuôn khổ Đối thoại Shangri-La, diễn đàn đối thoại quốc phòng không chính thức hàng đầu ở khu vực châu Á.

Từ lâu người ta đã biết rằng Trung Quốc luôn “dị ứng” với sự hiện diện của tàu và máy bay do thám Mỹ ngoài khơi bờ biển nước này. Trung Quốc coi hành động này là bất lợi cho lợi ích quốc gia của mình khi cho rằng người Mỹ đang thu thập dữ liệu về các hoạt động quân sự của Trung Quốc. Trung Quốc cũng xem sự hiện diện của các phương tiện do thám này là nỗi sỉ nhục đối với niềm tự hào quốc gia, gợi nhớ lại thời kỳ Trung Quốc bị các cường quốc nước ngoài khuất phục trong quá khứ.

Tuy nhiên trong một phiên thảo luận mở tại Shangri-La hôm thứ Bảy vừa rồi, một quan chức quân sự Trung Quốc tiết lộ rằng Trung Quốc đã “nghĩ đến việc trả đũa” bằng cách “cử tàu và máy bay tới vùng đặc quyền kinh tế của Mỹ.” Quan chức này tuyên bố rằng trong thực tế Trung Quốc đã làm như thế “một vài lần” nhưng đây chưa phải là hoạt động hàng ngày.

Đây là lần đầu tiên Trung Quốc xác nhận những gì mà Lầu Năm Góc tuyên bố hồi tháng trước trong báo cáo thường niên về sức mạnh quân sự Trung Quốc, trong đó xác định rằng: “Hải quân Trung Quốc đã bắt đầu thực hiện các hoạt động quân sự bên trong vùng đặc quyền kinh tế của các nước khác mà không được sự cho phép của các nước này. Đáng chú ý là hồi năm ngoái Mỹ đã phát hiện một số hoạt động của hải quân Trung Quốc xung quanh Guam và Hawaii.”

Tàu do thám USNS Impeccable của hải quân Mỹ

Có mặt tại Shangri-La vào thời điểm này, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ, Đô đốc Samuel Locklear xác nhận rằng các hoạt động đó của Trung Quốc đang diễn ra.

Có vẻ như đây là dấu hiệu chứng tỏ Trung Quốc đang nhận ra rằng diễn giải Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển như hiện nay không phù hợp với lợi ích lâu dài của Trung Quốc. Cách diễn giải Công ước của Trung Quốc hiện nay là quyền tự do đi lại trên biển không bao gồm quyền do thám bên trong vùng đặc quyền kinh tế của nước khác. Phần lớn các quốc gia khác, trong đó có Mỹ, coi các hành vi do thám này là hoạt động hòa bình theo Công ước.

Khi lợi ích chiến lược, lợi ích kinh tế và tiềm lực hải quân của Trung Quốc ngày càng phát triển ra bên ngoài bờ biển của mình, có vẻ như Trung Quốc đang nhìn thấy lợi ích trước mắt từ việc có được quyền thu thập tin tức tình báo trong vùng đặc quyền kinh tế của các nước khác. Dẫu sao nếu Trung Quốc vẫn cứ tiếp tục chính sách cũ của mình thì có lẽ hải quân của họ sẽ không được hoạt động trong 1/3 hải phận thế giới, ít nhất là về phương diện pháp lý.

Trong khi đó, Trung Quốc lại thừa nhận đang hoạt động do thám trong vùng đặc quyền kinh tế của Mỹ, bởi vậy xét về mặt kỹ thuật, nước này đang vi phạm luật biển theo cách diễn giải của chính mình.

Hơn nữa, khi Trung Quốc thừa nhận đang bắt đầu cạnh tranh với Mỹ trong chính trò chơi biển lớn này chứng tỏ hải quân Mỹ sẽ không từ bỏ hoạt động do thám ở các vùng biển Đông Á. Những vụ việc như vụ quấy nhiễu tàu USNS Impeccable hồi năm 2009 được cho là một phần trong chiến dịch đẩy lùi người Mỹ của Trung Quốc. Có vẻ như giờ đây Trung Quốc đã nhận ra rằng chiến dịch này đã thất bại và họ cần phải có phương thức mới.

Điều này giải thích tại sao Trung Quốc có vẻ như ít muốn theo đuổi những vụ đụng độ mạo hiểm với tàu và máy bay Mỹ như vài năm trước đây bởi chúng có thể leo thang thành đối đầu, thậm chí là xung đột. Bằng việc chấp nhận cho tàu do thám Trung Quốc hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của mình, Mỹ đang cho thấy hình thức “trả đũa” này là bình thường và còn lâu mới trở thành nguy cơ chiến tranh.