Bàn phương án bảo vệ và khai quật tàu cổ xuất lộ ở bờ biển Hội An

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Đông đảo các nhà nghiên cứu, chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý cùng tham gia tọa đàm về phương án bảo vệ và khai quật di vật tàu cổ xuất lộ tại khu vực bờ biển phường Hội An Tây, thành phố Đà Nẵng.

Sáng nay 20/11, tại phường Hội An (TP Đà Nẵng), Sở Văn hóa Thể thao & Du lịch thành phố Đà Nẵng tổ chức tọa đàm tham vấn ý kiến về phương án bảo vệ và khai quật di vật tàu cổ xuất lộ tại khu vực bờ biển phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng. Rất đông các nhà nghiên cứu, chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý cùng tham gia.

Tọa đàm về phương án bảo vệ và khai quật di vật tàu cổ xuất lộ tại khu vực bờ biển phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng

Di vật đặc biệt hiếm có

Theo Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa thế giới Hội An, di vật tàu nằm ở khu vực ven biển Thịnh Mỹ, phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng (trước đây thuộc phường Cẩm An, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam), cách Cửa Đại 4,7km về phía nam. Từ cuối năm 2023 do bờ biển sạt lở vào đất liền hàng trăm mét, đất cát bị trôi ra biển nên các cọc gỗ xếp hình giống xác tàu mới xuất lộ. Từ đó, di vật trải qua nhiều lần bồi lấp - xuất lộ với mức độ khác nhau vào thời gian sau đó.

Bà Nguyễn Thị Anh Thi, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng phát biểu tại toạ đàm.

Qua khảo sát, nghiên cứu giám định di vật tàu, các cơ quan chuyên môn ghi nhận nhiều thông tin quan trọng.

Kết quả giám định mẫu gỗ cho thấy con tàu con tàu được xây dựng từ ít nhất 3 loại gỗ có độ bền cao và khả năng chịu lực tốt là gỗ bằng lăng (giang), kiền kiền (ván be), thông (sa quạ, vách ngang).

Khảo sát tại hiện trường bước đầu cho thấy tàu có kích thước lớn, cấu trúc chắc chắn, kết hợp giữa truyền thống đóng tàu Đông Nam Á và Trung Quốc. Riêng giám định niên đại tuyệt đối bằng C14, vì một số lý do khách quan, cho đến nay vẫn chưa có kết quả.

Đầu tháng 11/2025, ảnh hưởng của mưa bão, sóng đánh làm bờ biển Hội An Tây khu vực địa điểm di vật bị sạt lở nghiêm trọng đã làm con tàu xuất lộvới cấu trúc phần trên gần hoàn chỉnh. Thời điểm tàu xuất lộ rõ nhất vào sáng ngày 8/11 cho thấy tàu có chiều rộng nhất là 5m, chiều dài phần xuất lộ đo được là 17,4m và kích thước chiều dài có thể chưa kết thúc do còn bị vùi lấp dưới cát; các chi tiết giang, ván be, vách ngang, lô, sa quạ, dấu vết liên quan đến kỹ thuật đóng tàu,… cũng thể hiện khá rõ.

Cơ quan chuyên môn nhận định, đây là di vật đặc biệt hiếm có, có giá trị lớn về mặt lịch sử hàng hải, thương mại và khảo cổ học cần có phương án khai quật khẩn cấp và bảo quản cấp thiết.

Bàn phương án bảo vệ và khai quật tàu cổ xuất lộ ở bờ biển Hội An - 3

Bàn phương án bảo vệ và khai quật tàu cổ xuất lộ ở bờ biển Hội An - 4

Hình ảnh di vật tàu xuất lộ ngày 8/11.

Thận trọng, tuân thủ bảo tồn tính chân xác và lâu dài của hiện vật

Theo Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa thế giới Hội An, kết quả khảo sát cho thấy, di tích nằm cách đường bờ biển khoảng 20m, mỗi khi thủy triều lên, sóng đánh mạnh sẽ khiến di tích vùi dưới cát. Với đặc điểm môi trường nước biển như vậy, phương án tối ưu nhất là sử dụng cừ Larsen ngăn nước. Đây là phương pháp khai quật tiết kiệm chi phí và mang lại hiệu quả nhất. Một số di tích tàu đắm ở vùng nước nông gần bờ như Bình Châu 2 (Việt Nam) và Seam Ngam (Thái Lan) cũng được tiến hành theo phương pháp này.

Trong phương án khai quật ngoài việc tuân thủ các quy trình trong nghiên cứu khảo cổ phải có những biện pháp cụ thể bảo vệ sự toàn vẹn của con tàu phục vụ cho việc bảo tồn.

Các đại biểu là chuyên gia, nhà khoa học đóng góp ý kiến tại toạ đàm.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Nguyễn Thị Anh Thi nhấn mạnh, đây là lần đầu tiên trên địa bàn thành phố phát hiện di vật tàu cổ gần như còn nguyên vẹn. Địa điểm phát hiện di vật nằm trong không gian của đô thị thương cảng quốc tế Hội An - Di sản văn hóa thế giới - nơi hàng trăm năm trước tàu thuyền nước ngoài cũng như từ các địa phương trong nước tấp nập ghé vào buôn bán; góp phần minh chứng vai trò của cảng thị Hội An trong mạng lưới giao thương quốc tế.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng của thành phố Đà Nẵng đã triển khai kịp thời những giải pháp nghiên cứu bước đầu. Tuy nhiên, vấn đề bảo tồn đối với di vật khảo cổ này là lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, kỹ thuật hiện đại và có sự tham gia của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, cơ quan quản lý, địa phương và cộng đồng; bảo đảm các quy định hiện hành về di sản văn hóa nói chung, khảo cổ học nói riêng.

“Mọi nhận định, đánh giá để đưa ra giải pháp cần phải hết sức thận trọng, dựa trên cơ sở khoa học, dự lường giải quyết mọi yếu tố có thể ảnh hưởng đến di vật, hướng đến mục tiêu bảo tồn được tính chân xác và lâu dài của di vật” – bà Thi nhấn mạnh.