Tỷ phú Bill Gates sẽ che cả trời

Một nhóm các nhà khoa học được tỷ phú Bill Gates tài trợ đang có kế hoạch bơm hàng triệu tấn bụi vào bầu khí quyển để chặn các tia bức xạ độc hại từ Mặt Trời xuống Trái Đất.

Tỷ phú Bill Gates tính dùng bụi "che phủ" Mặt Trời để ngăn bức xạ độc hại chiếu xuống Trái Đất (Ảnh: News Punch)

Dự án mới này, mang tên Thí nghiệm Kiểm soát nhiễu loạn ngoài Tầng bình lưu (SCoPEx), sẽ là sự phối hợp giữa người sáng lập gã khổng lồ công nghệ Microsoft và một vài trong số những nhà khoa học giỏi nhất từ Đại học Havard. Kế hoạch này bao gồm 800 máy bay chở theo hàng triệu tấn calcium carbonate (một loại hỗn hợp thường được dùng để sản xuất xi măng trong xây dựng, và điều chế thuốc kháng acid trong y tế) vào tầng bình lưu.

Ý tưởng của ScoPEx là bắt chước hiện tượng có tên gọi “mùa đông núi lửa” - là tác động từ những vụ núi lửa phun trào cỡ lớn làm hạ nhiệt độ trên toàn cầu. Những sự phun trào dữ dội này thường có thể làm tro núi lửa và các giọt acid sulfuric bay vào khí quyển, che khuất mặt trời và làm tăng độ bức xạ mặt trời của Trái Đất. Gần đây nhất, vào năm 1991, vụ nổ từ núi lửa Pinatubo tại Philipinnes, vụ phun trào núi lửa lớn thứ 2 trong thế kỷ 20, đã làm nhiệt độ trung bình của Trái Đất giảm xuống 1,7 độ C trong vòng từ 2 đến 3 năm.

Dự án hiện đang bị tiến hành chậm hơn lịch trình, do cuộc thử nghiệm đầu tiên vốn dự kiến được tiến hành trong nửa đầu năm 2019, với tổng chi phí 3 triệu đô la Mỹ. Cuộc thử nghiệm bước đầu này gồm việc đưa một khinh khí cầu lên độ cao tầm 19 m để khoanh vùng một khu vực có chiều dài 0,8 km, đường kính 91,44 m và chứa được 0,9 kg vật chất.Sử dụng cánh quạt để điều khiển, khinh khí cầu sẽ di chuyển qua một đám mây bụi để trộn các loại bụi trong đó và giám sát kết quả.

Việc hạn chế bức xạ Mặt Trời liệu có làm Trái Đất "mát đi"? (Ảnh: Shutterstock)

ScoPEx chỉ là một trong số nhiều dự án được đề xuất cho việc điều chỉnh khí hậu, nhưng là dự án đầu tiên được thực hiện bên ngoài phòng thí nghiệm. Mỹ, Anh và Đức đều đã hỗ trợ việc nghiên cứu cho những dự án như vậy. Các nỗ lực tương tự cũng được ghi nhận từ Trung Quốc và Nhật Bản.

Hiện đang có 2 hướng tiếp cận cho việc điều chỉnh các yếu tố tác động đến sự thay đổi khí hậu: Loại bỏ carbon-dioxide (CDR) và kiểm soát bức xạ từ Mặt Trời (SRM), trong đó ScoPEx thuộc cách tiếp cận thứ 2. Dù vấp phải sự phản đối từ các nhà hoạt động môi trường ưa chuộng cách tiếp cận thứ nhất hơn, song SRM vẫn được đánh giá hiệu quả hơn về mặt kinh tế. Một báo cáo từ Hội đồng Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) năm 2018 cho biết một phi đội máy bay dùng để phân tán lưu huỳnh giống như những tác động từ các vụ phun trào núi lửa, với tổng chi phí từ 1 tỷ đến 10 tỷ đô la Mỹ, sẽ làm giảm nhiệt độ toàn cầu xuống khoảng 1,5 độ C trong mỗi năm.