Tuyên bố thử hạt nhân của ông Trump khiến Washington hoang mang?

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Nếu Phó đô đốc Hải quân Mỹ Richard Correll nghĩ rằng buổi điều trần để phê chuẩn ông làm Tư lệnh lực lượng hạt nhân Mỹ sẽ diễn ra suôn sẻ, thì hy vọng đó đã tan biến sau một tuyên bố chấn động của ông Trump.

Ông Trump gần đây có tuyên bố gây chú ý khi muốn Mỹ thử nghiệm vũ khí hạt nhân. Ảnh: Getty

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây khiến thế giới chú ý bằng tuyên bố trên mạng xã hội rằng ông đã yêu cầu quân đội Mỹ “bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân”, nhấn mạnh rằng Washington phải duy trì vị thế dẫn đầu, không thể để Moscow và Bắc Kinh bắt kịp.

“Nga đang đứng thứ hai, còn Trung Quốc xếp thứ ba khá xa, nhưng sẽ bắt kịp trong vòng 5 năm”, ông Trump viết.

Trong buổi điều trần kéo dài khoảng 90 phút tại Ủy ban Quân vụ Thượng viện vào sáng 30/10 (giờ Mỹ), ông Correll liên tục bị các nghị sĩ chất vấn về phát biểu của ông Trump - một minh chứng cho sự hoang mang lan rộng mà Tổng thống Mỹ đã tạo ra ở Washington và cả bên ngoài nước Mỹ.

Thượng nghị sĩ Jack Reed, thành viên Dân chủ cao cấp nhất trong ủy ban, hỏi liệu việc nối lại các vụ thử hạt nhân có thể gây mất ổn định, châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang toàn cầu hay không.

“Nếu được phê chuẩn làm lãnh đạo Bộ Tư lệnh Chiến lược Mỹ (STRATCOM), vai trò của tôi sẽ là cố vấn quân sự trong mọi thảo luận liên quan đến việc thử nghiệm”, ông Correll trả lời thận trọng.

Ông Correll – được ông Trump đề cử đầu tháng 9 để lãnh đạo STRATCOM, cơ quan phụ trách năng lực răn đe và tấn công hạt nhân – liên tục trả lời dè dặt trong suốt phiên điều trần sáng 30/10.

Thượng nghị sĩ độc lập Angus King đặt câu hỏi: Có thể nào nội dung đăng tải của ông Trump chỉ có ý nhắc đến việc thử các hệ thống phóng (như tên lửa) chứ không phải vụ nổ hạt nhân thật sự?

“Tôi không nắm được ý định của Tổng thống. Đó có thể là một cách hiểu hợp lý”, ông Correll nói.

Lệnh cấm thử hạt nhân của Mỹ

Các quan chức Mỹ ngày 30/10 không làm rõ liệu ông Trump đang kêu gọi thử nghiệm các phương tiện phóng vũ khí hạt nhân hay muốn chấm dứt lệnh cấm các vụ nổ hạt nhân thử nghiệm đã kéo dài 33 năm qua – điều mà các chuyên gia cảnh báo có thể gây rối loạn và kích thích các đối thủ leo thang, gợi lại ký ức căng thẳng thời Chiến tranh Lạnh.

Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cho rằng việc thử nghiệm là cần thiết để đảm bảo kho vũ khí hạt nhân của Mỹ vẫn hoạt động hiệu quả.

Từ lâu, Mỹ và các cường quốc hạt nhân khác đã ngừng kích nổ đầu đạn hạt nhân thật, thay vào đó sử dụng mô phỏng máy tính tiên tiến để duy trì khả năng sẵn sàng.

“Không có lý do chính đáng nào để Mỹ nối lại việc thử nghiệm các vụ nổ hạt nhân, điều đó chỉ khiến người dân Mỹ kém an toàn hơn”, Tara Drozdenko, giám đốc chương trình an ninh toàn cầu thuộc tổ chức phi lợi nhuận Union of Concerned Scientists (Mỹ), nhận định. “Mỹ có quá nhiều thứ để mất và gần như không được gì nếu quay lại thử nghiệm”, bà Drozdenko nói thêm.

Gửi thông điệp răn đe tới Nga và Trung Quốc

Nhiều chuyên gia cho rằng tuyên bố mới của ông Trump về hạt nhân là thông điệp răn đe gửi đến Nga và Trung Quốc. Ảnh: iNews

Theo Reuters, nhiều nhà phân tích cho rằng ông Trump – người thường thể hiện sức mạnh như một chiến thuật đàm phán – có thể đang muốn gửi thông điệp răn đe tới Nga và Trung Quốc.

Trong bài đăng được đưa ra ngay trước cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc sáng 30/10, Trump cho biết ông đã chỉ đạo Lầu Năm Góc “bắt đầu thử nghiệm trên cơ sở bình đẳng” và nói thêm rằng “quá trình này sẽ bắt đầu ngay lập tức”.

Trong thế kỷ này, chỉ có Triều Tiên từng tiến hành vụ nổ hạt nhân thử nghiệm, lần gần nhất vào năm 2017.

Nga mới thử hai loại vũ khí hạt nhân dùng năng lượng hạt nhân trong vài ngày gần đây. Washington cáo buộc Moscow tiến hành các “vụ thử hạt nhân quy mô nhỏ” và thiếu minh bạch trong chương trình hạt nhân, nhưng Nga chưa thực hiện vụ nổ hạt nhân quy mô lớn nào.

Người phát ngôn Điện Kremlin cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin từng cảnh báo rằng nếu bất kỳ quốc gia nào tiến hành thử hạt nhân, Nga cũng sẽ làm điều tương tự.

Trung Quốc nhiều lần bác bỏ nỗ lực của các chính quyền Mỹ nhằm khởi động đàm phán về kiểm soát vũ khí hạt nhân. Bắc Kinh đang tăng tốc mở rộng kho vũ khí hạt nhân nhưng ít quan tâm đến việc thương lượng với Nga và Mỹ, cho rằng hai nước này đang sở hữu kho vũ khí vượt xa của Trung Quốc.

“Nếu mục tiêu là tạo đòn bẩy buộc Trung Quốc đàm phán, tôi nghĩ điều đó khó có hiệu quả”, James Acton, đồng giám đốc chương trình chính sách hạt nhân tại Viện Carnegie vì Hòa bình Quốc tế (Mỹ), nhận định.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cùng ngày kêu gọi Mỹ tuân thủ cam kết về lệnh cấm thử hạt nhân và các nghĩa vụ trong hiệp ước cấm thử toàn diện.

“Món quà” cho các đối thủ của Mỹ?

Tổ chức Ploughshares Fund (Mỹ), chuyên về giảm thiểu mối đe dọa hạt nhân, cảnh báo việc phá vỡ lệnh cấm thử hạt nhân có thể mang lại lợi thế cho các đối thủ của Washington khi họ cũng có cớ tiến hành thêm các vụ thử.

Từ năm 1945, Mỹ đã tiến hành tổng cộng 1.030 vụ nổ hạt nhân thử nghiệm - nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào - và vẫn sở hữu khối dữ liệu khổng lồ từ các thử nghiệm đó.

STRATCOM, nơi ông Correll hiện giữ vị trí phó tư lệnh, mới xác nhận hồi tháng 1 rằng kho vũ khí hạt nhân của Mỹ vẫn đảm bảo sẵn sàng.

“Việc quay lại thử nghiệm sẽ chỉ giúp các đối thủ của Mỹ rút ngắn khoảng cách trong nghiên cứu và phát triển vũ khí hạt nhân”, Ploughshares cảnh báo trong thông cáo.

Một nguồn tin giấu tên từ Bộ Năng lượng Mỹ tiết lộ, nếu có thử nghiệm, việc đó sẽ được thực hiện sâu dưới lòng đất tại bãi thử Nevada, nơi theo quy định phải luôn duy trì năng lực có thể tiến hành một vụ thử hạt nhân trong vòng 36 tháng nếu được yêu cầu.

Tại buổi điều trần, Thượng nghị sĩ Jacky Rosen – đại diện bang Nevada – lên tiếng phản đối gay gắt: “Bang của tôi đã phải chịu đựng quá nhiều từ những vụ thử hạt nhân từ năm 1951 đến 1992. Tôi sẽ nói rõ ràng: Chuyện này sẽ không xảy ra. Không, khi tôi còn ở đây”.