Tháng 9/2025, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance từng hé lộ rằng Washington có thể chấp thuận đề nghị của Kiev về việc cung cấp tên lửa hành trình Tomahawk – loại vũ khí được phóng từ tàu chiến có tầm bắn lên tới 2.500 km. Ngày nay, Tomahawk không còn là vũ khí duy nhất có khả năng tấn công chính xác mục tiêu ở khoảng cách xa. Nga đã sở hữu vũ khí tương đương là tên lửa hành trình Kalibr – mẫu tên lửa đã nhiều lần được sử dụng trong các đợt tấn công vào Ukraine.

Dù các nỗ lực hòa giải của ông Trump ở Đông Âu chưa mang lại kết quả cụ thể, việc ông chủ Nhà Trắng tỏ ra sẵn sàng khiến Moscow “khó chịu hơn” đang thu hút sự chú ý quốc tế, theo Newsweek.

“Tôi có thể nói rằng, nếu cuộc xung đột này không kết thúc, tôi sẽ gửi Tomahawk cho Ukraine”, ông Trump nói với các phóng viên trên chuyên cơ Không lực Một gần đây. “Chúng ta sẽ xem thế nào”.

Để hiểu vì sao Tomahawk trở thành biểu tượng sức mạnh của Mỹ suốt gần nửa thế kỷ, cần nhìn lại thời Chiến tranh Lạnh – giai đoạn Washington phải đối mặt với mạng lưới phòng không dày đặc của Liên Xô và cần một loại vũ khí có thể tấn công chính xác từ xa mà không mạo hiểm sinh mạng phi công, theo Defense Feeds.

Từ cuối thập niên 1970, Tập đoàn General Dynamics của Mỹ (sau này là Raytheon) phát triển dòng tên lửa hành trình tầm xa có thể bay thấp, tránh radar, và tấn công các mục tiêu kiên cố với độ chính xác cao. Tomahawk ra đời trong bối cảnh ấy. Tên lửa ban đầu được thiết kế mang đầu đạn hạt nhân nhưng nhanh chóng được cải tiến thành vũ khí tấn công chiến thuật cực kỳ linh hoạt.

Tên lửa Tomahawk có chiều dài khoảng 5,56 mét, nặng 1.315 kg, sải cánh 2,67 mét, bay ở tốc độ cận âm khoảng 880 km/h, và có tuổi thọ sử dụng tới 30 năm. Nhờ động cơ phản lực nhỏ Williams International F415 cùng hệ thống dẫn đường đa tầng, Tomahawk có thể men theo địa hình, lượn sát mặt đất để tránh bị phát hiện.

Các phiên bản Tomahawk ngày nay sử dụng hệ thống dẫn đường kết hợp GPS, TERCOM (khớp ảnh địa hình) và DSMAC (khớp hình ảnh kỹ thuật số) để định vị mục tiêu với sai số chỉ vài mét. Đặc biệt, từ biến thể Block IV (phiên bản nâng cấp thế hệ thứ tư), Tomahawk có khả năng thay đổi mục tiêu giữa chừng, lượn trên bầu trời để chờ lệnh tấn công và truyền hình ảnh thời gian thực về trung tâm chỉ huy. Phiên bản Block V mới nhất được tăng cường khả năng xuyên phá công trình kiên cố, thậm chí có thể đảm nhiệm vai trò chống hạm, tương tự dòng tên lửa Kalibr của Nga.

Theo đánh giá của giới quân sự Mỹ, độ chính xác của Tomahawk đạt trên 85%, giúp nó trở thành công cụ tấn công phủ đầu hàng đầu trong mọi chiến dịch của Washington.

Tomahawk lần đầu được sử dụng trong Chiến dịch Bão táp sa mạc năm 1991, khi Mỹ phóng hàng trăm quả vào các trung tâm chỉ huy, radar và cơ sở quân sự của Iraq. Những đòn tấn công chính xác này đã mở màn cho chiến dịch không kích kéo dài 6 tuần, làm tê liệt năng lực phòng không của Baghdad và được xem như bước ngoặt trong chiến tranh hiện đại.

Từ đó, gần như mọi chiến dịch quân sự lớn của Mỹ đều có dấu ấn Tomahawk: từ Kosovo, Afghanistan, Iraq 2003, cho đến Libya và Syria. Năm 2017, quân đội Mỹ phóng 59 quả Tomahawk từ tàu khu trục USS Ross và USS Porter vào căn cứ không quân Shayrat của Syria sau cáo buộc vũ khí hóa học – một hành động thể hiện rằng loại vũ khí hơn 30 tuổi này vẫn là công cụ răn đe hiệu quả.

Tên lửa Tomahawk được gọi là “Sứ giả chiến tranh” – bởi chúng thường là đòn đánh đầu tiên trong mọi cuộc tấn công của Mỹ. Sự chính xác và khả năng xuyên thủng phòng không khiến Tomahawk trở thành “vũ khí khai thông chiến trường” – mở đường cho các lực lượng khác tiến vào.

Tháng 6/2025, Mỹ đã phóng khoảng 30 tên lửa Tomahawk từ tàu ngầm, nhằm vào các mục tiêu cơ sở hạt nhân của Iran. Tehran khi đó không đánh chặn bất kỳ quả tên lửa nào, dường như do hệ thống phòng không tê liệt sau các cuộc không kích trước đó của Israel.

Theo các chuyên gia, việc ông Trump cân nhắc gửi Tomahawk cho Ukraine còn phản ánh thông điệp chính trị mạnh mẽ. Ông Foreman, cựu tùy viên quốc phòng của Anh cho rằng “việc nhắc đến Tomahawk đủ khiến Nga hiểu rằng Washington có công cụ để gây sức ép thực sự”.

“Nếu Tomahawk được Mỹ chuyển giao cho Ukraine, đó sẽ là tín hiệu cho thấy Nga đã bỏ lỡ cơ hội sử dụng ảnh hưởng từ Washington để buộc Kiev nhượng bộ”, ông Merezhko nói.

Nga đã đưa ra các phản ứng dữ dội về khả năng Mỹ cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine. Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo việc Mỹ chuyển giao Tomahawk sẽ “hủy hoại hoàn toàn quan hệ song phương”. Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev ngày 13/10 nói “điều này có thể dẫn đến sự kết thúc tồi tệ cho tất cả – đặc biệt là cho chính ông Trump”, theo Newsweek.

Theo giới phân tích phương Tây, nếu Washington “bật đèn xanh”, tên lửa Tomahawk không chỉ giúp Ukraine có thêm lựa chọn tấn công tầm xa, mà còn gửi thông điệp rõ ràng rằng Mỹ sẵn sàng nâng mức độ can thiệp trong cuộc xung đột.