Phát hiện bất ngờ về nơi được cho là "cái nôi" của loài người

Các nhà khoa học đã xác định quê hương của tất cả con người còn sống ngày nay đến từ một khu vực phía nam sông Zambesi thuộc lãnh thổ Botswana.

"cái nôi" của loài người mới đây được xác định là một khu vực phía nam sông Zambesi thuộc lãnh thổ Botswana (Ảnh: Getty)

Khu vực này, dù hiện tại phần lớn là các bãi muối, nhưng trước kia từng là một hồ nước khổng lồ. Và nó có thể là nơi phát tích của loài người từ cách đây 200.000 năm.

Theo các nhà nghiên cứu, tổ tiên của chúng ta định cư ở khu vực này trong suốt 70.000 năm, cho đến khi khí hậu nơi cư trú thay đổi và đất đai xung quanh trở nên màu mỡ hơn, thì họ đã di cư khỏi châu Phi.

Giáo sư Vanessa Hayes, nhà di truyền học tại Viện nghiên cứu y khoa Garvan ở Úc cho biết: "Đã có thời điểm rõ ràng rằng loài người hiện đại về mặt giải phẫu đã xuất hiện ở châu Phi từ khoảng 200.000 năm trước.

Điều từ lâu đã được đem ra tranh luận là vị trí chính xác của sự xuất hiện này và quá trình di cư của những tổ tiên đầu tiên của chúng ta."

Tuy nhiên, kết luận của giáo sư Hayes đã thu hút sự hoài nghi từ các nhà nghiên cứu khác trong lĩnh vực này.

Vùng hồ Thiên đường

Khu vực được xác định nằm trên lưu vực phía nam sông Zambesi, ở phía bắc lãnh thổ Botswana.

Các nhà nghiên cứu cho rằng tổ tiên của chúng ta đã định cư gần một hệ thống hồ lớn ở châu Phi, được gọi là Hồ Makgadikgadi, hiện chỉ còn là những bãi muối trải dài.

"Đó là một khu vực cực kỳ rộng lớn từng rất ẩm ướt và tươi tốt", giáo sư Hayes nói, "Và nó thực sự đã cung cấp một môi trường sống phù hợp cho người hiện đại và động vật hoang dã."

Sau khoảng 70.000 năm định cư ở khu vực trên, con người bắt đầu di tản. Sự thay đổi lượng mưa trên toàn khu vực đã dẫn đến 3 làn sóng di cư từ cách đây 130.000 và 110.000 năm, được thúc đẩy bởi sự xuất hiện của các vùng đất màu mỡ khác xung quanh.

Giáo sư Vanessa Hayes (ngồi giữa) và các thợ săn bộ lạc Jul'hoansi ở vùng Thượng Kalahari, Namibia (Ảnh: Chris Bennett)

Những di dân đầu tiên mạo hiểm tiến về phía đông bắc, tiếp theo là một làn sóng di cư thứ hai về phía tây nam, trong khi một số cư dân khác vẫn ở lại quê nhà của mình cho đến nay.

Kịch bản này có được dựa trên việc truy vết cây phả hệ của con người bằng cách sử dụng hàng trăm mẫu DNA ty thể (mảnh DNA truyền từ mẹ sang con) từ những người châu Phi còn sống.

Bằng cách kết hợp giữa di truyền học và việc mô phỏng những mô hình địa chất và khí hậu trên máy tính, các nhà nghiên cứu đã có thể vẽ ra một bức tranh gần giống với lục địa châu Phi từ cách đây 200.000 năm.

Tái thiết lịch sử loài người

Tuy nhiên, nghiên cứu trên, được công bố lần đầu trên tạp chí Nature, vẫn bị đón nhận một cách thận trọng bởi các chuyên gia, những người nói rằng rất khó có thể dựng lại câu chuyện về nguồn gốc loài người chỉ bằng các DNA ty thể.

Nhiều phân tích khác cũng đưa ra những lý giải khác nhau, dựa trên những hóa thạch được khám phá, về nguồn gốc của loài người ở phía đông châu Phi.

Giáo sư Chris Stringer của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, London, cho biết sự tiến hóa của loài người hiện đại là một quá trình phức tạp.

"Bạn không thể tự mình sử dụng các bản phân phối ty thể hiện đại để tái tạo một vị trí duy nhất cho nguồn gốc con người hiện đại", ông nói với BBC News, "Tôi nghĩ rằng việc tiếp cận dữ liệu này hơi quá tầm, vì bạn chỉ nhìn vào một phần nhỏ của bộ gen, nên điều này không thể cung cấp được toàn bộ câu chuyện về nguồn gốc của chúng ta."

Do đó, có thể có rất nhiều, chứ không phải một, nơi phát tích của loài người mà thế hệ ngày nay chưa thể khám phá hết.