Chà bông: Càng rẻ càng độc

Tại nhiều điểm bán xôi, bánh mì, bánh ngọt, cơm cháy… vỉa hè ở TP HCM, chà bông được người bán cho vào “phủ phê” để chiều lòng khách.

Ít ai biết được loại thực phẩm tưởng chừng cao cấp này khi bỏ mối cho các điểm bán lại có giá siêu rẻ, chỉ vài chục ngàn đồng/kg. Nhiều người ăn thấy ngon, rẻ nhưng không biết để có giá rẻ đến vô lý như thế, các cơ sở chế biến chà bông đã dùng “chiêu” nhằm... hạ giá thành.

Giá nào cũng có

Trong vai người sắp mở xe bánh mì bán cho sinh viên, chúng tôi liên hệ các đầu mối để học nghề. Người có kinh nghiệm cho hay chỉ cần đồ chua và nước xốt cho ngon; còn chà bông, thịt nguội cứ mua loại rẻ nhất thì sẽ lời nhiều.

Thịt gà thối độn bột mì thêm phụ gia, phẩm màu độc hại (ảnh trên) cho ra chà bông giá rẻ (ảnh dưới)

Theo công thức làm chà bông từ các đầu bếp, thịt sau khi sấy khô chỉ còn 1/3 trọng lượng, không tính gia vị, gas, công làm thì giá chà bông đã đội lên gấp ba. Như vậy, với giá gà hiện nay là 50.000 đồng/kg (thịt ức, nguyên liệu để làm chà bông gà), giá hợp lý cho 1 kg chà bông phải khoảng 200.000 đồng/kg (tính luôn lợi nhuận tối thiểu) nhưng thực tế thì sao?

Chúng tôi liên hệ với một đầu mối nhận gia công chà bông trên đường Nguyễn Đình Chính (quận Phú Nhuận, TP HCM) thì được báo giá sỉ chỉ 95.000 đồng/kg với điều kiện lấy trên 5 kg, hàng giao tận nơi.

Ngạc nhiên hơn là khi liên hệ với một công ty chuyên sản xuất chà bông (có hàng bán trong siêu thị), do hỏi mua số lượng ít, dưới 50 kg nên nhân viên giới thiệu chúng tôi ra một sạp tại chợ Bình Tây (quận 6). Thấy khách “mới vào nghề” nên cô này tư vấn thêm: “Khi ra đó phải bảo họ lấy hàng của công ty, có tem nhãn đàng hoàng, đừng nghe họ mua loại rẻ nhất, toàn hàng bậy bạ, không bảo đảm đâu!”. Nghe vậy, chúng tôi liền hỏi giá để tránh bị hớ thì cô này nói “khoảng 80.000 đồng/kg”. Vậy không hiểu loại “bậy bạ”, giá còn rẻ cỡ nào?

Khảo sát tại chợ Bình Tây, các loại chà bông hầu hết được bán dạng xá, đựng trong bịch nhựa, bên ngoài chỉ ghi “gà”, “heo”, “bò”… chứ không có thông tin về nơi sản xuất. Tại đây, khách có thể đặt hàng theo giá, chỉ cần 65.000 đồng/kg là có chà bông “bảo đảm ngon” để về bán.

Đâu là bí quyết?

Có mặt tại cơ sở sản xuất chà bông không phép của bà Đỗ Thị Tân (SN 1984, quê Thanh Hóa) nằm sâu trong hẻm trên đường Vĩnh Lộc (xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh) khi  đoàn kiểm tra liên ngành huyện ập vào bắt quả tang ngày 1-10, chúng tôi phần nào có được câu trả lời.

Chủ cơ sở sử dụng thịt gà thải đã bốc mùi hôi thối để chế biến chà bông. Bột mì được tẩm ở hầu hết các khâu nhằm tăng trọng lượng và xem là nguyên liệu chính nhưng không được nhắc tới trong thành phần của chà bông.

Quan sát tại cơ sở còn có bột màu như bột bắp nhưng lại có mùi thịt, nhiều chai lọ hương thịt, hương nước mắm và có cả đường hóa học, chất cấm dùng trong thực phẩm. Dù chà bông là loại dễ bị mốc nhưng khi chế biến xong, chủ cơ sở chỉ đóng gói sơ sài trong túi ni-lông, xếp lăn lóc khắp nhà nhưng không hề hấn gì nên chắc chắn là đã được ướp đầy chất bảo quản.

Tại cuộc đột kích trên, đoàn kiểm tra đã thu giữ trên 1,1 tấn hàng, trong đó có hơn 800 kg chà bông chuẩn bị đưa đi tiêu thụ cho thấy quy mô của cơ sở và không biết đã có bao nhiêu người tiêu dùng sử dụng loại thực phẩm độc hại này?

Tuy nhiên, theo đánh giá của những người trong nghề thì mức độ gian dối của cơ sở trên vẫn chưa phải là nhất. “Trước đây, chúng tôi từng phát hiện cơ sở độn carton hay sử dụng sản phẩm động vật bệnh, chết để chế biến chà bông” - một cán bộ thú y huyện Bình Chánh cho biết.

Ngoài ra, tình trạng sử dụng thịt gà để ra chà bông… heo, dùng thịt heo để làm khô bò cũng hết sức bình thường. TS-BS Trần Văn Ký, phụ trách chuyên môn Văn phòng phía Nam của Hội Khoa học Kỹ thuật An toàn thực phẩm Việt Nam, cho rằng công nghệ ngày nay có thể làm dễ dàng những sản phẩm trên. Quan trọng là với các cơ sở sản xuất chui, không ai kiểm soát thì họ luôn chọn nguyên liệu, phụ gia, phẩm màu rẻ tiền nhất để có lời nhiều. Đó đều là những loại hóa chất độc hại với sức khỏe con người.