Truy thu gần 2.300 tỷ từ giao dịch liên kết 'nhập nhằng'

Năm 2017, cơ quan chức năng thanh tra chống chuyển giá đã thanh tra 734 doanh nghiệp (DN) có hoạt động giao dịch liên kết. Cơ quan chức năng truy thu, truy hoàn và phạt 2.270 tỷ đồng, giảm lỗ của DN hơn 7.100 tỷ đồng.

DN lợi dụng giao dịch liên kết để báo lỗ, chuyển giá. Ảnh minh hoạ Internet

Đó là thông tin được bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam, Trọng tài viên trung tâm Trọng tài quốc tế VIAC đưa ra tại hội thảo thực trạng ưu đã đầu tư, giao dịch liên kết ( giao dịch giữa các DN trong một tập đoàn) do Bộ KH&ĐT phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức sáng 10/7.

Theo bà Cúc, giao dịch liên kết là một phần của thương mại toàn cầu. Từ năm 2016, cơ quan chức năng áp dụng biện pháp quản lý rủi ro, việc thanh tra chống chuyển giá được tăng cường đẩy mạnh. Năm 2016, sau khi thanh tra 329 DN có giao dịch liên kết, cơ quan chức năng truy thu 607 tỷ đồng và giảm lỗ hơn 5.000 tỷ đồng.

Câu chuyện thanh tra, kiểm tra, chống chuyển giá cũng được đại diện Bộ Tài Chính nêu ra tại hội thảo. Thống kê của Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), số liệu phân tích báo cáo tài chính DN  đầu tư trực tiếp nước  ngoài (FDI) từ 2012-2016 cho thấy số lượng DN FDI báo lỗ hàng năm từ 44%-51%.

Đặc biệt, năm 2015 có tới 51% và năm 2016 có tới 50% DN FDI báo lỗ. Tốc độ tăng của quy mô đầu tư và hoạt động của DN báo lỗ và DN lỗ luỹ kế cho thấy tình trạng chuyển giá của khu vực FDI ngày càng gia tăng và phức tạp.

Bên cạnh tình trạng chuyển giá từ Việt Nam ra nước ngoài của nhóm DN FDI như trên, còn xuất hiện nhiều hiện tượng mới. Tiêu biểu là việc chuyển giá, chuyển lợi nhuận ngược (từ nước ngoài vào Việt Nam) của một bộ phận DN FDI trong nước được hưởng ưu đãi lớn về thuế suất thuế thu nhập DN và thời gian miễn giảm thuế thu nhập DN. Điều này thể hiện qua tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên vốn sở hữu (ROE) bình quân của DN FDI trong một số ngành của các năm qua luôn duy trì mức rất cao như: Linh kiện điện tử, máy vi tính, thiết bị ngoại vi; Viễn thông, phần mềm luôn trên 30%.

“Dù hoạt động tốt nhưng DN FDI nộp ngân sách thấp, chưa tương xứng với nguồn tài nguyên sử dụng và việc đảm bảo môi trường. Một trong những nguyên nhân của thực trạng này do DN FDI lợi dụng chính sách ưu đãi đầu tư cao (như tiền thuê đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân…) để chuyển giá, chuyển lợi nhuận”, Cục Tài chính doanh nghiệp đánh giá.

Từ thực trạng này, để việc thu hút, quản lý vốn FDI có hiệu quả, Cục tài chính DN đề nghị Bộ KH&ĐT rà soát, đánh giá chính sách ưu đãi đầu tư hiện nay để nghiên cứu, đề xuất đánh giá chính sách thu hút FDI cho giai đoạn tới. Trong đó, chính sách cần tăng tỷ trọng đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực kết cấu hạ tầng  giao thông, vật liệu mới, linh kiện điẹn tử, xử lý nước thải, chất thải… Có cơ chế ràng buộc DN FDI đào tạo đội ngũ lao động tay nghề cao, chuyển giao công nghệ, sử dụng sản phẩm phụ trợ của DN Việt Nam để tăng tỷ lệ nội địa hoá sản phẩm của DN DFI.

“Chúng tôi đề nghị Bộ KH&ĐT nghiên cứu, báo cáo Chính phủ cơ chế kiểm soát để hạn chế DN FDI lỗ luỹ kế, lỗ mất vốn nhưng vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng để hưởng ưu đãi thuế. Ngoài ra, Bộ KH&ĐT cần hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin đồng bộ về DN FDI để phục vụ việc tổng hợp, đánh giá, giám sát hiệu quả, kịp thời”, đại diện Bộ Tài chính đề nghị.

Theo Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Vũ Đại Thắng, hội thảo về thực trạng giải pháp ưu đãi đầu tư và giao dịch liên kết là một phần trong hàng loạt hội thảo do Bộ KH&ĐT phối hợp với các bộ ngành khác tổ chức nhằm xây dựng, đổi mới chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong thời gian tới.