Ai được miễn trừ trách nhiệm khi tái cơ cấu ngân hàng yếu kém?

Đa số cán bộ tham gia việc cơ cấu lại là nhân viên của các ngân hàng thương mại, họ không phải là cán bộ công chức của nhà nước. Do vậy, có tình trạng vừa qua rất nhiều cán bộ từ chối, đã được cử sang rồi thì tìm cách thay đổi và xin thôi nhiệm vụ.

Theo Quyết định 1058 về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng cho đến năm 2020 gắn với xử lý nợ xấu đã được Thủ tướng Chính phủ chính thức phê duyệt thông qua. Việc Quốc hội xem xét thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng cùng với việc tại kỳ họp trước Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu là cơ sở pháp lý rất cơ bản và rất quan trọng và cấp thiết để xử lý những vấn đề tồn tại hạn chế đã được Chính phủ đặt ra trong đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng.

Theo Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng, việc miễn trừ trách nhiệm đối với người tham gia cơ cấu lại các tổ chức tín dụng yếu kém được thực hiện với các điều kiện rất chặt chẽ. Theo đó: 

“Việc miễn trừ trách nhiệm chỉ được thực hiện khi có đủ các điều kiện, thứ nhất là người được giao phải thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn một cách trung thực; Thứ hai, theo đúng quy định của pháp luật; Thứ ba là đúng các phương án cơ cấu lại tổ chức tín dụng đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.”

Có ý kiến cho rằng trường hợp đã thực hiện đúng quy định pháp luật thì đương nhiên không bị truy cứu trách nhiệm. Tuy nhiên, Thống đốc Lê Minh Hưng cho rằng thực tiễn NHNN tổ chức thực hiện việc cơ cấu lại và xử lý các ngân hàng yếu kém thời gian vừa qua, việc thiếu các quy định cụ thể đã ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của những người tham gia cơ cấu lại tổ chức tín dụng yếu kém.

“Đa số cán bộ tham gia việc cơ cấu lại là nhân viên của các ngân hàng thương mại, họ không phải là cán bộ công chức của nhà nước. Do vậy, có tình trạng vừa qua rất nhiều cán bộ từ chối, đã được cử sang rồi thì tìm cách thay đổi và xin thôi nhiệm vụ. Đó là những bất cập rất lớn trong việc có thể trưng tập được những cán bộ có đạo đức, có năng lực và kinh nghiệm để tham gia cơ cấu lại các tổ chức tín dụng yếu kém,” Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIV.

Thống đốc Lê Minh Hưng giải trình trước Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Về vấn đề phương án chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém, Thống đốc Lê Minh Hưng cho rằng khi thực trạng tài chính của một ngân hàng đã quá yếu, vốn tự có và quỹ dự trữ của vốn điều lệ và quỹ dự trữ đã âm, trên thực tế về bản chất tổ chức đó cũng đã lâm vào tình trạng phá sản.

“Khi họ không có khả năng để tự phục hồi thì chúng ta phải có những biện pháp cần thiết để xử lý. Trước khi tiến hành các biện pháp cần thiết đều phải có quy trình để xác định giá trị thực của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ được thực hiện bởi các tổ chức kiểm toán độc lập và khi ngân hàng đã lâm vào tình trạng như vậy thì thường các cổ đông không hợp tác để xử lý nên theo thời gian thì tình trạng yếu kém của các tổ chức này ngày càng trầm trọng”.

Thực trạng này sẽ dẫn tới bất ổn rất lớn trong hoạt động của chính ngân hàng đó, cũng như an toàn của hệ thống và tiềm ẩn nguy cơ người gửi tiền mất lòng tin và sẽ rút tiền hàng loạt nên cần phải có các quy định cho phép sự can thiệp của nhà nước để chấm dứt quyền cổ đông. Điều này rất cần thiết và quy định này cho phép nhà nước được chủ động xử lý các rủi ro tiềm ẩn để có thể bảo vệ được lợi ích của người gửi tiền và đảm bảo lợi ích chung của toàn xã hội.

Về phương án phá sản ngân hàng, Thống đốc nói với vai trò là trung gian tài chính trong hoạt động huy động và cho vay, các tổ chức tín dụng có thể có nguy cơ khi yếu kém thì phải đối mặt với tình trạng bị rút tiền hàng loạt, đe dọa đổ vỡ dây chuyền, ảnh hưởng đến quyền lợi của người gửi tiền. Do đó, Chính phủ cũng như cơ quan soạn thảo đã rà soát và nghiên cứu rất kỹ các quy định tại phương án phá sản để đảm bảo sự thận trọng cần thiết.

“Đối với phương án phá sản thì thẩm quyền quyết định chủ trương và phê duyệt phương án phá sản thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Chủ trương phá sản chỉ xem xét theo nguyên tắc là biện pháp cuối cùng, khi tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt không có khả năng thực hiện hoặc thực hiện không thành công các phương án khác, như phục hồi, sáp nhập, hợp nhất, giải thể hoặc chuyển giao bắt buộc.”

Khi xây dựng phương án phá sản, quan điểm chỉ đạo chung của Chính phủ là phải đánh giá tác động kỹ lưỡng của việc phá sản đối với sự an toàn của toàn hệ thống. Rủi ro tiềm ẩn đối với toàn bộ nền kinh tế cũng như bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Dự thảo luật đã bổ sung các quy định để cho phép Chính phủ được áp dụng các biện pháp đặc biệt nhằm bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, trật tự và an toàn xã hội khi xử lý các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.