Đưa con ra khỏi bóng tối: Dễ hiểu lầm về tự kỷ

Dù số trẻ mắc bệnh tự kỷ đang tăng mạnh nhưng nhận thức của các bậc cha mẹ cũng như xã hội về căn bệnh này rất hạn chế. Không ít người chủ quan, phát hiện bệnh cho con khi đã muộn hoặc quy kết những đứa trẻ bình thường thành trẻ tự kỷ.

Với kinh nghiệm hơn 10 năm tư vấn, điều trị cho trẻ tự kỷ, TS-BS Lã Thị Bưởi, Trưởng Phòng khám Ngọc Minh (phố Vọng, Hà Nội), nhận định số trẻ tự kỷ phát hiện ngày càng nhiều do tiến bộ y học và nhận thức của người dân tăng dẫn đến phân loại bệnh ngày càng gần và sát hơn. Tuy nhiên, ở Việt Nam, các bậc cha mẹ vì thiếu thông tin và mặc cảm muốn giấu bệnh của con nên đã mắc nhiều sai lầm trong điều trị.

Trẻ tự kỷ cũng là thần đồng

Từ năm 3 tuổi, Phó Đức Bình An (SN 1999, Hà Nội) đã được ví là thần đồng toán học với trí nhớ đặc biệt khi đọc vanh vách từ 1 đến 500. Lên 4 tuổi, em có thể nhẩm phép tính cộng, trừ từ 100 trở lên và thuộc bảng cửu chương, hàng trăm số điện thoại, biển số xe nhà hàng xóm.

Các bác sĩ tư vấn cho phụ huynh có con mắc bệnh tự kỷ tại Bệnh viện Nhi trung ương Ảnh: NGỌC DUNG

Khi 5 tuổi, chỉ trong tích tắc, em đã nhẩm xong phép tính nhân 4 chữ số, căn bậc hai, căn bậc ba của những con số lớn đến hàng chục ngàn đơn vị. Sau mấy năm sống trong giấc mộng thần đồng, Bình An sa vào trầm cảm, không chơi với ai, bị bạn bè bắt nạt, kết quả học tập của em rất kém.

Tương tự, thần đồng một thời của tỉnh Đồng Tháp, em Phan Minh Thiện (SN 2008) cũng có biểu hiện như trẻ tự kỷ, ít chơi với bạn bè và thường nổi nóng khi bị cô giáo la rầy. Cô Hồ Thị Thanh Xuân - giáo viên trường mẫu giáo nơi Thiện theo học - nhận xét em thuộc dạng cá biệt trong lớp, ngoài khả năng đọc chữ, các môn khác em học không tốt.

Một bác sĩ nhi khoa kể lại trường hợp của bé A. - cô bé được nhiều người thân và cả xóm ở quê coi là thần đồng vì đã biết đọc và làm những con toán cơ bản khi chưa đầy 4 tuổi.

Sau khi vào lớp 1, A. có biểu hiện bất thường như không nghe ai, không chịu viết bài vào vở như cô giáo dạy mà chỉ viết những gì mình thích, gào khóc dữ dội khi bị bắt phải làm một điều gì mới mẻ… Những biểu hiện vượt quá sự ngỗ nghịch của con trẻ khiến cha mẹ bé phải đưa con lên TP HCM khám tâm lý… và phát hiện chứng tự kỷ.

Đó là một trong những trường hợp của dạng tự kỷ thần đồng - một nhóm khá hiếm trong phổ tự kỷ. Những trẻ này không chậm phát triển trí tuệ như phần nhiều trẻ tự kỷ mà có trí thông minh vượt trội, tỏ ra nổi bật trong một số lĩnh vực. Tuy nhiên, những thần đồng này vẫn gặp khó khăn trong hòa nhập như tất cả các trẻ tự kỷ khác.

Theo TS-BS Bưởi, khoảng 10% trẻ tự kỷ là thần đồng. Nhiều trẻ sớm biết làm toán, đọc chữ, sử dụng máy tính, nói tiếng Anh... Những khả năng đặc biệt đó thường tự biến mất sau một thời gian nhưng cũng có trẻ khả năng đó sẽ tồn tại rất lâu. Có những cháu bị tự kỷ vẽ tranh rất đẹp mặc dù trước đó chưa từng trải qua một khóa học nào về hội họa.