Lịch vạn niên
Kỉ niệm về cặp vợ chồng tài hoa Anh Dũng - Phương Thanh
Những câu chuyện mộc mạc nhưng cảm động về vợ chồng cố nghệ sỹ ưu tú Anh Dũng - Phương Thanh dưới ngòi bút của người bạn Nguyễn Hiếu.
Tôi không phải là bạn thân của nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Anh Dũng, nguyên giám đốc Nhà hát kịch nói Việt nam. Nhưng không hiểu số phận run rủi thế nào mà trong cuộc đời víêt văn, viết kịch dài dằng dặc cực kì vất vả của tôi lại đôi lúc chạm vào số phận những người thân của Nguyễn Anh Dũng và của chính nghệ sĩ .
Vợ chồng hai nghệ sỹ khi trẻ
Người đàn bà trong đời NSƯT Nguyễn Anh Dũng là NSƯT Phương Thanh cũng một lần chạm đến sự nghiệp viết lách của tôi. Đó là vào năm 1996, khi tôi viết truyện vừa ”làng êm ả bên sông”( sau này được giải cuộc thi viết truyện vừa của tạp chí Tác Phẩm mới của Hội NVVN năm 2000). Đạo diễn Nguyễn Huy Hoàng đã nhờ tôi chuyển sang kịch bản phim truyện truyền hình hai tập mang tên”chuyện đột ngột của làng ven sông”.
Khi tôi lên thăm đoàn làm phim thì thấy đạo diễn Nguyễn Huy Hoàng mời hàng loạt diễn viên lành nghề đóng phim này. Đó là bác Huy Công, bác Thuý An, nghệ sĩ Kim Sinh và cả NSƯT Phương Thanh. Cả đoàn làm phim được Đoạn quản lý đường sông số 2 cho tá túc, đồng thời cho mượn cả thuyền,phà...và vận động cả dân địa phương cho dùng nhà, và đóng vai quần chúng.
Trong sự đánh giá cua riêng tôi Phưong Thanh là một diễn viên điện ảnh thực sự tài hoa, sáng tạo và diễn rất nhập vai không chỉ ở nhân vật Hiền Cá sấu trong “tội lỗi cuối cùng “ mà còn ở hai nhân vật nữ trong phim “bãi biển đời người “, và “tiếng chuông màu da cam”. Nên tôi thực sự cảm động khi thấy Phưong Thanh tham gia một vai trong phim của tôi.
Tôi nhớ tối đó, tôi đã xem Phương Thanh diễn trường đoạn trong vai vợ một ông nông dân xúc trộm thóc của nhà để đi hát ca rao kê khi dịch vụ này lan về làng quê. Sau khi quay xong trường đoạn, đạo diễn Huy Hoàng có giới thiệu tôi là tác giả kịch bản. Phương Thanh nói luôn
Em rất thích thoại của phim này. Nhưng anh cho em hỏi một chút ?
Thấy nghệ sĩ hơi ngần ngừ , tôi nói luôn :
Có gì cô cứ nói .
Vẫn trong phục trang người vợ nông dân, Phương Thanh tươi cười hỏi:
- Anh có thấy em đóng có đúng như nhân vật mà anh tưởng tượng ra không? Vợ nông dân ấy ở làng quê ấy ?
Tôi mỉm cười :
- Xem cô đóng, tôi cứ nghĩ cô sinh ra từ làng quê, và đã từng làm ruộng.
Phương Thanh tủm tỉm:
- Nghe tác giả kịch bản nhận xét thế là em vui rồi. Nhưng nói thật với anh. Em sinh ra ở ngay phố Hàng Than.
Chuyện tình đẹp của cặp đôi màn ảnh Việt
Đối với Nguyễn Anh Dũng quả tình trứơc năm 2008 tôi chỉ gặp anh trên sân khấu và trên màn ảnh. NSƯT Nguyễn Anh Dũng đã diễn hàng trăm vai trên sân khấu và trên phim nhưng hai nhân vật Anh Dũng thể hiện luôn ghi đậm trong tôi đó là vai con trai cả của ông Trương Ba trong kịch bản”hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ. Vai thứ hai là vai anh cán bộ hoạt động trong lòng địch ở Huế trong chiến tranh chống Mỹ ở bộ phim”cô gái trên sông” của NSND Đặng Nhật Minh.
Ở cả hai vai này, Nguyễn Anh Dũng diễn một cách dung dị như chơi, diễn như anh đang sống rất thật với cuộc đời, số phận của nhân vật mặc dù cả hai nhân vật gần như không hề có chút nào dính dáng, hoặc gần gũi chút nào với diễn viên.Vậy mà thần tình sao, Anh Dũng đã lột tả đến hết sự ma lanh, nghịch ngợm của gã con trai nhà quê chỉ tồn tại trong chuyện cổ tích. Anh cũng lột tả đến tàn nhẫn sự tráo trở vô ơn của một kẻ đã từng được người con gái giang hồ, cưu mang, rồi lại cố tình từ chối, làm như không quen biết người đã quên cả mạng sống để cứu vớt mình. Sau này khi làm quen với nhau trong trại sáng tác của Hội NSSKVN ở Vũng Tàu vào năm 2014 tôi mới cắt nghĩa vì sao cùng với NSND Trọng Khôi, NSƯT Phạm Bằng, NSND Nguyễn Thế Anh…
Nguyễn Anh Dũng đã thuộc vào thế hệ vàng đầu tiên của Nhà hát kịch Việt nam. Họ không chỉ là những học sinh giỏi của khoá diễn viên 1968-1971 của Trường SKVN mà ở họ còn là những tài năng thực thụ của giai đoạn đáng tự hào của nền kịch nói Việt Nam…
Còn với khi Nguyễn Anh Dũng làm giám đốc Nhà hát kịch nói Việt nam thì chúng tôi lại có kỉ niệm khá sâu đậm khi anh quyết định cho dàn dựng kịch bản”linh hồn đông lạnh”của tôi vào năm 2008.
Đây có thể xem là kịch bản duy nhất về đề tài khoa học viễn tưởng với một thông điệp ”dù khoa học kĩ thuật tiến bộ đến đâu thì đạo đức và luân lý con người vẫn phải tôn trọng”.Kịch bản này về mặt hình thức tôi đã thể nghiệm một lối kịch mà tôi gọi là “kịch tuỳ hứng” với sự kết hợp chuyển dịch tự nhiên của những lớp lang với mâu thuẫn được dấu kín.
Tôi viết kịch bản này vào năm 2004. NSƯT –Đạo diễn Đỗ Kỉ đã nhận nó nhưng phải bốn năm sau, Nhà hát kịch nói Việt nam mà chủ yếu là giám đốc Nguyễn Anh Dũng mới quyết định cho dựng. Trong đêm khởi công vở diễn tôi xúc đông phát biểu “cảm ơn con mắt xanh của Hội đồng nghệ thuật nhà hát kịch VN , cảm ơn giám đốc Nguyễn Anh Dũng đã có con mắt xanh khi chọn kịch bản “linh hồn đông lạnh”của tôi “.
Nhưng rồi vì những tình huống tôi không được rõ , “linh hồn đông lạnh” sau gần hai tháng công diễn thì nó trở thành dẫn chứng cho một cuộc xung đột nội bộ nhà hát…Tôi không muốn nói sâu về chuyện buồn này, nhưng tôi chỉ biết với một tài năng, sự am hiểu sân khấu sâu sắc đến độ nào Giám đốc Nguyễn Anh Dũng mới kí quyết định cho dựng kịch bản Linh hồn đông lạnh. Và khi anh em tôi gặp nhau trong trại sáng tác ở Vũng Tàu năm 2014. Nguyễn Anh Dũng rít hơi thuốc khá mạnh nói với tôi” linh hồn đông lạnh là một kịch bản lạ và hay …Nhưng cuộc đời nó là như vậy anh ạ”
Cuộc đời nó là như vây…Đấy là câu nói của Dũng mà tôi còn nhớ khi anh tôi đàm đạo với nhau về một kỉ niệm chung.
Nhớ đến những kỉ niệm với NSƯT Nguyễn Anh Dũng và những người thân của anh, tôi càng ngẫm về câu nói này. Hôm nay đột ngột nghe tin Nguyễn Anh Dũng đang đột nhiên bị tai biến khi ở độ tuổi 63, tôi nghĩ đến anh –một nghệ sĩ đích thực tài năng,Vất vả và nhân hậu.
Cuộc đời nó là như vậy mà….
Thực đau lòng khi tôi nghe tin NSƯT Nguyễn Anh Dũng đột ngột qua đời. Anh sẽ gặp lại người vợ yêu quý của anh ở nơi vĩnh hằng. Nhưng nền sân khấu, điện ảnh Việt nam lại khuyết thêm một ngôi sao trong chòm sao của thế hệ vàng diễn viên Việt nam
Quỳnh Mai tháng 5.2015
Nguyễn Hiếu
