Mê trận sách tham khảo

Để chuẩn bị cho năm học mới, nhiều phụ huynh đến các hiệu sách để chọn mua sách giáo khoa (SGK) cho con em mình. Song, ngoài bộ sách chính, không ít người đau đầu trước vô số loại sách tham khảo (STK), sách nâng cao mà không biết loại sách nào là phù hợp cho con mình...

Đãi cát tìm vàng

Loay hoay gần hai tiếng đồng hồ trong hiệu sách để tìm mua SGK, STK cho cậu con trai đang học lớp 4, chị Cao Quỳnh Loan, ở phường Ngọc Lâm, quận Long Biên hoa mắt vì không biết chọn bộ sách nào. “Chọn SGK thì khá dễ, cứ trọn bộ mà mua, còn sách tham khảo thì mỗi môn có đến năm, bảy quyển. STK nào cũng có những cái tên rất hay, nội dung hầu như đều na ná như nhau nên rất khó đánh giá. Chỉ riêng môn Tiếng Việt đã có một hàng dài sách tham khảo, nâng cao như: Cảm thụ văn tiểu học 4, Bồi dưỡng Văn - Tiếng Việt, Tiếng Việt nâng cao, Để học tốt Tiếng Việt, 150 bài văn mẫu, Tuyển tập 150 bài văn hay... Chỉ trên kệ sách dành cho học sinh lớp 4, tôi đếm sơ qua cũng có khoảng hơn chục cuốn STK cùng loại…”, chị Loan cho biết.

Ghé vào một cửa hàng sách trên phố Nguyễn Xí, quận Hoàn Kiếm, trên kệ sách dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12, tôi cũng bị choáng ngợp trước một “biển” STK. Đơn cử, như STK môn Toán dành cho học sinh lớp 4 cũng có đến hàng chục cuốn của các tác giả khác nhau như: Bài tập cơ bản và nâng cao Toán tiểu học 4, Ôn tập và kiểm tra Toán 4, Các bài toán chọn lọc Tiểu học 4... Anh Nguyễn Thanh Tùng, ở phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy băn khoăn: “Có lẽ tôi nên tham khảo ý kiến của giáo viên để cân nhắc mua loại STK nào cho phù hợp. Tôi muốn mua một bộ STK “chuẩn” để khi học con tôi sẽ được bổ sung kiến thức một cách đúng nhất, đủ nhất. Tôi sẽ phải tìm hiểu thật kỹ trước khi mua…”.

Phụ huynh và các em học sinh choáng ngợp bởi các loại sách tham khảo. Ảnh minh hoạ

Theo ghi nhận của phóng viên, số lượng STK quá nhiều, cùng với nội dung đa phần giống nhau khiến các bậc phụ huynh lúng túng khi lựa chọn. Ngoài những cửa hàng sách của Nhà nước còn có vô số những cửa hàng sách tư nhân, bày bán tràn lan các loại STK. Nếu như trước đây, STK chủ yếu dùng cho học sinh các năm cuối cấp để ôn luyện, nâng cao kiến thức chuẩn bị cho các kỳ thi chuyển cấp thì hiện nay, STK có đủ ở mọi bậc học, thậm chí đối với học sinh mới bước chân vào lớp 1 cũng có bạt ngàn STK. Ngay như, môn Toán lớp 1 đã có hàng chục đầu STK như Toán nâng cao lớp 1, Toán chọn lọc 1, hay Tuyển tập các bài toán hay và khó, Bài tập toán nâng cao, Toán phát triển trí thông minh,... Sách rèn chữ viết thì có đến gần 20 cuốn thuộc các NXB khác nhau, với cùng nội dung chỉ là tô chữ hoặc luyện viết theo mẫu chữ có sẵn. Và thực tế làm thế nào để chọn được một bộ STK chất lượng đang là vấn đề khiến nhiều phụ huynh quan tâm, nhất là khi STK có giá thành cao hơn gấp 3- 4 lần so với SGK thông thường.

Không nên quá phụ thuộc vào sách tham khảo

Cô Nguyễn Thu Phương, giáo viên trường THCS Thanh Quan, quận Hoàn Kiếm cho biết, không ít cuốn STK có những lỗi sai căn bản, gây ra những hậu quả tai hại. Tình trạng sách tham khảo tràn lan, khiến phụ huynh và học sinh gặp phải nhiều khó khi lựa chọn, thậm chí phải bỏ ra số tiền lớn mà không biết có tác dụng với con em mình đến đâu. Vì vậy, chọn STK đối với bậc tiểu học và phổ thông thường dựa trên những tiêu chí như NXB, nhóm tác giả, chất lượng sách… Đơn cử, với STK môn Toán, các sai sót thường là không giải quyết đầy đủ các trường hợp của một bài toán, hoặc mắc phải những sai lầm mà trong Toán dễ gặp. Ngoài ra, dễ gặp nhất trong môn Toán là hiện tượng nhiều sách chọn những bài không phù hợp về mặt tâm lý, giáo dục cho học sinh. Chẳng hạn, những sách cho học sinh lớp dưới lại chọn các bài quá khó. Điều đó không có tác dụng rèn luyện tư duy cho học sinh, mà còn khiến cho học sinh sợ học bộ môn, thậm chí có tác dụng ngược.

Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết từng cho rằng, sự lộn xộn của thị trường STK bắt nguồn từ việc chạy theo lợi nhuận của một số NXB và một số tác giả, trong khi đó, quy trình quản lý đối với loại sách này lại thiếu chặt chẽ. Điều này mang lại hậu quả tai hại cho người tiêu dùng, mà trực tiếp là các em học sinh. STK chất lượng phải đảm bảo được sự cung cấp và gợi mở cho học sinh những kiến thức, cũng như cách tiếp cận vấn đề, khiến học sinh hiểu sâu hơn, chứ không phải để học sinh học thuộc lòng. Vì vậy, không thể tồn tại những loại sách mẫu, bài mẫu mà chỉ có những sách gợi mở tư duy sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên, khi chọn mua STK các phụ huynh cũng nên biết năng lực con mình tới đâu để mua loại sách nào cho đúng. Ngoài ra, nên tham khảo ý kiến của thầy cô giáo, bởi STK luôn được xem như một loại sách bổ trợ, giúp học sinh có thêm kiến thức mở rộng hơn so với kiến thức ở SGK. Và nếu sử dụng không đúng cách, sẽ là con dao hai lưỡi, không chỉ làm cho các em bị lệ thuộc, hạn chế tính tư duy, sáng tạo mà còn dẫn đến “hổng”, thậm chí sai lệch kiến thức.