Lịch vạn niên
Kỳ thú khai thác mật ong sâm Ngọc Linh
Thứ mật ong đặc biệt được cô đọng từ phấn hoa sâm Ngọc Linh -”Quốc bảo”, trong không khí mát lạnh cho vị ngọt kèm chút đăng đắng. Để được thưởng thức, thực khách phải đặt trước cả tháng trời.
Lấy mật không để ong “giận”
Ông A Chung lấy sáp tổ ong mật
Khó câu từ nào mô tả được cảnh đẹp của Măng Ri (huyện Tu Mơ Rông, Kon Tum), một xã nằm gọn dưới thung lũng núi Ngọc Linh. Nơi đây địa hình cách trở, tách biệt khói bụi công nghiệp nên khí hậu trong lành, thở căng lồng ngực. Cộng đồng người Xê Đăng hiền hoà, thân thiện đã nhiều thế hệ ở đây còn tạo nên bức tranh tuyệt đẹp- cánh đồng lúa bậc thang vút tầm mắt. Còn gì tuyệt hơn khi đứng ở con đường lưng chùng núi, nhìn xuống bao trọn cả xã Măng Ri trong tầm mắt. Mọi gánh nặng cuộc sống dường như tan biến trước cảnh thiên nhiên hùng vỹ với người Xê Đăng nồng hậu, chất phác.
Sau khi lấy mật ong xong, người Xê Đăng dùng thanh gỗ bịt lại rồi đắp đất sét
Vùng đất này nằm ở độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển, được xem như “cánh cửa” lên đỉnh núi Ngọc Linh với các loại dược liệu, đặc biệt nhất “Quốc bảo” sâm Ngọc Linh. Măng Ri được xem là thủ phủ của sâm Ngọc Linh vì nơi đây có diện tích sâm lớn nhất cả nước với hơn 1.000ha.
Vùng đất này có nguồn nước vô tận chảy ra từ núi Ngọc Linh nên xa xưa người Xơ Đăng đã cày xới, phát triển diện tích ruộng bậc thang. Tuy là vựa lúa lớn nhất ở huyện Tu Mơ Rông nhưng nguồn lương thực chỉ đủ phục vụ nhu cầu gia đình, chưa giúp người dân mua sắm tivi, tủ lạnh. Từ khi sâm Ngọc Linh được biết đến, cuộc sống của người dân vùng hẻo lánh này dần ấm no hơn. Trong khoảng thời gian chờ đợi nhiều năm mới bán được củ sâm Ngọc Linh, người dân sẽ ươm và bán giống sâm, các loại cây dược liệu, đặc biệt là thu hoạch mật ong “đắng” để thêm thu nhập.
Tôi được Bí thư Huyện đoàn Tu Mơ Rông A Trung dẫn đến gặp ông A Chung (SN 1981, Bí thư Chi bộ thôn Đăk Dơn, xã Măng Ri). Gặp khách, ông Chung vui vẻ khoe những cây thông vừa trồng thêm vào khoảnh rừng trống. Gia đình ông có vài sào sâm Ngọc Linh đã gần chục năm. Với ông, rừng như mái nhà của mình, có rừng là có sâm Ngọc Linh, và thật vui khi mỗi sáng lên ngắm sâm đâm chồi, nảy lộc. “Mình không bán sâm vì cây đang tuổi nở hoa, kết trái. Có hạt mình lại ươm rồi bán giống với giá khoảng 300.000 đồng/cây. Mùa này có mật ong rừng bán cũng đủ tiền nuôi gia đình và 3 đứa con ăn học rồi”, ông A Chung bộc bạch.
Theo Bí thư Chi bộ thôn Đăk Dơn, khi lấy mật người dân sẽ không để ảnh hưởng đến bầy ong. Bởi lẽ, cộng đồng Xê Đăng ý thức được vai trò quan trọng của ong trong việc thụ phấn cho hoa sâm Ngọc Linh. Do đó, họ không bao giờ lấy hết hoặc phá bất kỳ tổ ong mật nào. Để không làm ong “giận”, họ còn che mưa cho các tổ ong, mỗi lần lấy họ cũng chỉ cắt một đến vài sáp nhỏ.
Sau hai tiếng đồng hồ cuốc bộ men theo sườn núi, tổ ong đầu tiên của ông A Chung đã hiện ra. Nhẹ nhàng gỡ miếng gỗ bịt tổ ong, ông A Chung nói: “Bọn mày cho tao xin ít mật nha”. Các miếng sáp đầy ắp mật vàng ươm lộ ra, bầy ong con nào con nấy bóng mượt với cặp cánh óng ánh nhiều màu. Khẽ cạy miếng sáp, ông A Chung tiết lộ: “Vì lấy phấn hoa sâm Ngọc Linh nên mật ở đây có vị hơi đăng đắng, ngọt thanh. Vị đắng nhiều hay ít cũng phụ thuộc vào đầu hay cuối vụ nữa ”.
Kinh nghiệm gia truyền
Cánh rừng nguyên sinh Ngọc Linh rộng cả chục nghìn héc-ta (ha), nằm trên địa phận hai tỉnh Kon Tum và Quảng Nam. Dưới gốc cây cổ thụ mát lạnh, ông A Chung chia sẻ, từ xưa, ông cha đi rừng đã gặp những đàn ong làm tổ trong thân hoặc gốc cây mục. Mỗi người sẽ có cách đánh dấu riêng để giữ tổ ong. “Người Xê Đăng có quy định ai đánh dấu đầu tiên sẽ là chủ sở hữu, người thấy sau không được lấy trộm mật ong. Đây là điều mà cha mẹ mình dạy từ nhỏ. Nếu không phải của mình mà lấy trộm thì đất trời, rừng núi sẽ thấy mà. Đàn ông Xê Đăng không được làm như vậy”, ông A Chung nói.
Anh Dịp vào rừng khai thác mật ong
Ông A Chung có gần 20 tổ ong. Năm nay ong cho mật hơi ít nên ông chỉ lấy được hơn chục lít. Mật lấy xuống là có người tới lấy ngay bởi đầu năm đã có người đặt hàng. Theo kinh nghiệm của ông A Chung, đàn ong thường làm tổ ở cây rỗng thân, vùng có nhiều hoa sâm Ngọc Linh để tiện cho việc đi lấy phấn. Cách “dụ” ong của người Xê Đăng cũng rất đặc biệt, họ không làm như các nơi khác là bắt ong chúa rồi bỏ vào lồng để giữ bầy ong. Thay vào đó, họ chọn các hốc cây có sẵn trong tự nhiên, sau đó dọn sạch từ trong ra ngoài cho ong chúa vào. Để có một tổ ong hoàn thiện, người Xê Đăng sẽ chọn một khúc gỗ khớp với lỗ hốc cây, sau đó lấy đất sét đắp lại, chỉ chừa vài lỗ nhỏ bằng ngón tay đủ cho ong chui qua.
Một góc của dãy núi Ngọc Linh
Cũng nhờ có mật ong bán mà cuộc sống của gia đình anh A Dịp (31 tuổi) có đồng ra, đồng vào. Anh Dịp có 15 tổ ong rải rác trên cánh rừng Ngọc Linh. Anh nhớ như in lời bố dạy cách làm tổ cho ong mật. Theo anh, bầy ong không thích những cây có nhựa, nơi quá ẩm ướt. Chúng thích làm tổ gần bờ suối nhưng phải khô ráo và quanh đó có nhiều hoa rừng. Miệng tổ ngược theo hướng suối chảy. Tổ ong không được ở quá cao vì gió lớn ong không vào. Nắm được đặc tính này, anh Dịp chọn hốc cây có sẵn, dọn sạch làm tổ, chỉ vài tuần sau là ong tới trú ngụ. “Cảm giác khi đi thăm hốc cây mình dọn có ong tới làm tổ thích lắm. Mình còn phải nói bọn nó (tức ong) yên tâm, sẽ không ai làm hại chúng, mà chỉ xin một ít mật thôi. Vậy nó mới ở lâu, cho mình nhiều mật. Năm nay mình lấy được 14 lít thôi, để 5 lít cho ông già uống tới mùa sau, còn lại bán cải thiện đời sống”, anh Dịp vui vẻ.
Nguồn: [Link nguồn]
Ngày 13/3, ông Đinh Thanh Duẩn, Chủ tịch UBND xã Hóa Phúc, huyện Minh Hóa (Quảng Bình) xác nhận trên địa bàn vừa có một người đàn ông tử vong do đá rơi trong lúc đi rừng.
