Tên lửa hạt nhân tối mật bảo vệ Mỹ thời Chiến tranh Lạnh

Tên lửa hạt nhân từng là quân bài chủ chốt thời Chiến tranh lạnh, đóng vai trò bảo vệ nước Mỹ trước mối đe dọa từ các máy bay ném bom chiến lược Liên Xô.

Trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh, Mỹ luôn lo ngại phi đội máy bay ném bom chiến lược Liên Xô.

Theo trang mạng War is Boring, Thế chiến II kết thúc cũng là lúc quân đội Mỹ nhận ra pháo phòng không truyền thống dần trở nên lạc hậu.

Kỷ nguyên máy bay phản lực đã tái định hình ngành hàng không quân sự, với những tiêm kích có thể bay nhanh và cao hơn tầm bắn của pháo phòng không. Để bắt kịp thời đại, Mỹ khởi động chương trình Nike với sự giúp đỡ của các tập đoàn vũ khí lớn, nhằm bắn hạ máy bay đối phương bằng tên lửa.

Chương trình Nike Ajax trở thành ưu tiên hàng đầu khi Liên Xô lần đầu tiên thử vũ khí hạt nhân năm 1949. Nhưng có một vấn đề là chương trình Nike chỉ sử dụng đầu đạn thông thường.

Các máy bay ném bom đối phương có thể giữ đội hình ở khoảng cách gần, khiến Nike Ajax không thể nhận dạng từng mục tiêu riêng lẻ. Việc bắn tên lửa vào giữa biên đội oanh tạc cơ cũng không hiệu quả, do đầu đạn của Nike Ajax chỉ đủ sức hạ một máy bay.

Quân đội Mỹ đặt ra vấn đề cần loại tên lửa mạnh hơn. Kế hoạch B của chương trình ra đời, có tên gọi Nike Hercules. Dự án này khá giống Ajax, nhưng sử dụng nhiều tên lửa đẩy và động cơ lớn hơn, đồng thời được trang bị đầu đạn hạt nhân.

Tên lửa Nike Hercules được trang bị đầu đạn hạt nhân mạnh gấp 2 lần quả bom nguyên tử ném xuống thành phố Nagasaki của Nhật Bản.

Nike Hercules có thể sử dụng đầu đạn thông thường hoặc đầu đạn hạt nhân W31 có sức công phá tối đa 40 kiloton, mạnh gấp đôi quả bom ném xuống thành phố Nagasaki của Nhật Bản.

Năm 1958, quân đội Mỹ bắt đầu đưa tên lửa Hercules quanh các thành phố quan trọng, cơ sở công nghiệp và căn cứ quân sự chiến lược. Đến năm 1963, mọi tên lửa Ajax thế hệ đầu đều được thay thế bằng phiên bản Hercules.

Đáng chú ý, cũng thời điểm này, Liên Xô đã lập 32 điểm đánh chặn tên lửa bao quanh Moscow. Tất cả những tên lửa đánh chặn cũng được trang bị đầu đạn hạt nhân.

Ở Mỹ, Hercules cũng vấp phải sự cạnh tranh trong chính lực lượng quân đội. Lục quân Mỹ chế tạo tên lửa Nike Hercules, còn không quân Mỹ phát triển mẫu tên lửa phòng không hạt nhân trong chương trình riêng mang tên Bomarc.

Tên lửa Bomarc là sự kết hợp giữa tên hãng Boeing và Trung tâm Nghiên cứu Hàng không Michigan (MARC). Tên lửa sử dụng động cơ phản lực dòng thẳng (ramjet) để phóng đầu đạn hạt nhân W40 vào các mục tiêu trên không. Không quân Mỹ muốn Bormac đánh bại Hercules và được triển khai đại trà.

Hình ảnh tên lửa hạt nhân bảo vệ các khu vực trọng yếu ở Mỹ thời Chiến tranh Lạnh.

Ở thời điểm Tổng thống Mỹ khi đó Dwight Eisenhower quyết định hoãn cấp ngân sách quốc phòng để định hướng tương lai quân đội, lục quân và không quân Mỹ có sự cạnh tranh ác liệt.

Theo chuyên gia quân sự Adam Rawnsley, khi lục quân tiết lộ địa điểm triển khai Hercules, không quân đã cho đăng nhiều bài báo, tuyên bố loại tên lửa này không thể bảo vệ không phận Mỹ trước oanh tạc cơ Liên Xô.

Dù vậy, Hercules vẫn là loại vũ khí hạt nhân ưu việt hơn nhờ vào việc sử dụng nhiên liệu rắn. Điều này giúp đơn giản hóa quy trình bảo dưỡng Hercules, cũng như cho phép nó tiêu diệt mục tiêu ở độ cao lớn hơn Bormac, vốn sử dụng nhiên liệu lỏng.

Hercules sau đó trở thành tên lửa phòng không đầu tiên được trang bị đầu đạn hạt nhân trong quân đội. Trong khi đó, một quả Bomarc bốc cháy vào ngày 7/6/1960, khiến phóng xạ lan rộng và buộc không quân Mỹ cắt giảm ngân sách của tên lửa này.

May mắn rằng, các tên lửa hạt nhân trong chương trình Nike Hercules chưa bao giờ phải làm đúng nhiệm vụ của mình.

Quốc hội Mỹ cuối cùng quyết định đặt hàng tên lửa Bomarc để lắp đặt ở 10 địa điểm và mua 145 khẩu đội tên lửa Nike Hercules. Cả hai hệ thống đóng vai trò bảo vệ các vị trí quan trọng rải rác trên khắp nước Mỹ đến đầu thập niên 1970.

Có thể nói, chính dự án Nike đã tạo nền tảng để Mỹ phát triển chương trình phòng thủ tên lửa sau này.

Ngoài Nike Ajax và Hercules, quân đội Mỹ cũng triển khai dự án Nike Zeus để đối phó tên lửa đạn đạo xuyên lục địa.

Chương trình này đã chứng minh hiệu quả trong các cuộc thử nghiệm đánh chặn. Nhưng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ khi đó là Robert McNamara đã chấm dứt Nike Zeus vào năm 1963. Lý do ông McNamara đưa ra là vì chương trình này không thể đối phó nhiều mục tiêu cùng lúc.

Ngày nay, quân đội Mỹ đưa vào sử dụng các loại tên lửa đánh chặn gọn nhẹ hơn, không sử dụng đầu đạn hạt nhân dù tính hiệu quả chưa từng được kiểm nghiệm thực tế trên chiến trường.

Trong tương lai, vũ khí laser và súng điện từ được kỳ vọng sẽ là trụ cột trong các chương trình phòng thủ tên lửa chiến lược của Mỹ.